Polski „Kopernik ula” i Kamianna – „Miodowa Stolica Polski”

-> Miejsca z duszą czerwiec, 2020

Polski „Kopernik ula” i Kamianna – „Miodowa Stolica Polski”

Autor: Izabela Wyszowska i Bogusław Sawicki

We wstępie do Encyklopedii pszczelarskiej [1989] autorzy podkreślają, iż od najdawniejszych czasów ludzie interesowali się pszczołami. Początkowo zainteresowanie to sprowadzało się do wyszukiwania gniazd dzikich pszczół i wybierania z nich miodu, co zresztą wiązało się zwykle z zagładą rodziny pszczelej. Wkrótce jednak człowiek zaczął rozważać, jak zdobywać ów słodki przysmak w większej ilości i mieć do niego stały dostęp. Stopniowo rozpoznawano życie pszczół na tyle, by wykorzystywać ich pracę w sposób przemyślany i celowy. Zbieractwo czyli polowanie na pszczoły, zostało więc zastąpione już ponad 500 lat p.n.e. przez bartnictwo czyli hodowlę pszczół w naturalnych lub wydrążonych przez człowieka dziuplach drzew.

Bartnictwo stało się jedną z najważniejszych dziedzin dawnej gospodarki, ważniejszą niż łowiectwo i handel drewnem. Polska wieś ma bogate tradycje pszczelarskie. Od niepamiętnych czasów kronikarze notowali wielkie zespoły barci i pasiek, w które obfitowało państwo Piastów. Władcy dbali, by w ich rezydencjach nigdy nie zabrakło miodu. Dzięki swej złotej barwie i wyjątkowych walorach smakowych od zawsze kojarzony był z dostatkiem i szczęściem. Główne regiony bartne w Polsce XVI-XVIII wieku leżały przede wszystkim po prawej stronie Wisły, gdzie występowały bory bartne liczące nawet po kilka tysięcy barci. Panowała wówczas opinia, zarówno wśród Polaków jak i cudzoziemców, że ziemie polskie stanowią jedną wielką pasiekę. Polska była również największym eksporterem miodu, który także w handlu wewnętrznym był podstawowym produktem. Ogólną liczbę uli na ziemiach polskich na początku XX stulecia była szacowana na 600 000 sztuk (http://instytutmiodu.pl/pszczelarstwo-2/poczatki-pszczelarstwa).

Nie wszyscy wiedzą, że Jan Dzierżon (1811-1906) był polskim światowej sławy pszczelarzem, księdzem, popularyzatorem, społecznikiem, naukowcem, odkrywcą partenogenezy u pszczół, twórcą nowoczesnego ula. Przeszedł do historii jako człowiek, który zrewolucjonizował hodowlę pszczół. Mówiono, że oswajał swoje owady. Urodził się na wsi pod Kluczborkiem, studiował na Wydziale Teologii Katolickiej Uniwersytetu Wrocławskiego. Pracował jako proboszcz m.in. w parafii w Karłowicach na Śląsku Opolskim. Prowadził tam pasiekę, w której zajmował się badaniami dotyczącymi rozmnażania i życia pszczół. W 1845 roku ogłosił teorię mówiącą, że samce pszczół rozwijają się z niezapłodnionych jaj, a więc mają jedynie matkę, zaś samice z jaj zapłodnionych. Stał się tym samym odkrywcą zjawiska partenogenezy (dzieworództwa) pszczół. Dotąd cały świat naukowy był zdania, że do poczęcia każdego życia potrzebne są komórki męskie i żeńskie. Dzierżon odkrył, że pszczela królowa sama decyduje, kiedy złożyć jajeczka zapłodnione (z nich powstają pszczoły), a kiedy niezapłodnione, z których wyrastają trutnie. Jego badania sprawiły, że nazwano go Kopernikiem ula [Ksiądz Jan …2006].
Zasługi księdza Jana Dzierżona były znaczące i miały zasięg światowy. Odkrycie partenogenezy pszczół należy do wielkich odkryć przyrodniczych XIX w. Poznanie praw rządzących rozwojem pszczelim, a także zbudowanie oraz rozpowszechnienie ula rozbieralnego przyczyniło się w ogromnym stopniu do rozwoju hodowli pszczół. Pszczelarze zawdzięczają tzw. snozy, czyli drewniane listewki w ulach, do których pszczoły dobudowują plaster, dzięki którym łatwiej wyjmuje się miód. Listewki stosowane są powszechnie do dziś. Za swoje odkrycia ks. Dzierżon otrzymał tytuł doktora honoris causa Uniwersytetu Monachijskiego w 1872 roku. Zastosowane snozy przez Dzierżona dały początek ulom rozbieralnym, a następnie ramce [Encyklopedia pszczelarska 1989, s. 203]. Napisał 26 książek naukowych i ponad 800 artykułów. Mimo trudności ze strony władz pruskich, publikował również w języku polskim w Cieszynie.

Muzeum im. Jana Dzierżona znajduje się w Kluczborku (woj. opolskie), rozpoczęło swą działalność w 1959 roku. Na swoją siedzibę otrzymało użytkowany do dziś budynek, który został wzniesiony na fundamentach zamku stojącego przy murach miejskich, niedaleko Bramy Polskiej (Krakowskiej). Przylegająca do budynku, od strony południowej, dawna baszta zamkowa, została przebudowana na wieżę ciśnień (1907). W muzeum znajdują się rękopisy Jana Dzierżona w języku polskim i niemieckim, dyplomy odznaczeń państwowych i nadań honorowego członkostwa związków pszczelarskich, medale i odznaczenia honorowe, publikacje pszczelarskie, fotografie rodzinne. meble i inne pamiątki. Można tu zobaczyć jeden z najstarszych zabytków pszczelarskich w Polsce i w Europie, tzw. barć odrzańską. Jest to fragment drzewa bartnego wydobytego z dna Odry, którego pochodzenie datowane jest na X wiek. Ponadto prezentowane są ule pniowe (stojaki i leżak), ule słomiane, narzędzia i sprzęt pszczelarski, pochodzące z różnych regionów Polski. Warte uwagi są ule figuralne, przedstawiające postacie świętych, a pochodzące z terenów południowej Opolszczyzny. W sali poświęconej patronowi muzeum znajdują się ule z pasieki Dzierżona.

Wizytówką muzeum jest pawilon (usytuowany przed budynkiem), w którym obejrzeć można kolekcję współczesnych uli figuralnych wykonanych przez artystów ludowych i rzeźbiarzy amatorów z całego kraju [Baj 2008].

Miód i produkty pszczele niezależnie od odmiany i miejsca pochodzenia są znakomitym, cennym, naturalnym lekiem wspomagającym leczenie i rekonwalescencję. Lekarze zalecają miód osobom z chorobami serca jako środek wspomagający podstawowe leczenie. Zwiększa on siłę skurczu i wydolność mięśnia sercowego, rozszerza naczynia wieńcowe serca i polepsza krążenie, obniża ciśnienie tętnicze krwi, działa przeciw arytmicznie. Miód wykorzystywany jest jako środek wspomagający w niewydolności serca. Spożywanie miodu nawet w dużych ilościach nie szkodzi, gdyż biologicznie aktywny zawiera substancje stymulujące metabolizm organizmu.
Obecnie w Polsce, na podstawie danych z Inspekcji Weterynaryjnej, liczba rodzin pszczelich według stanu na październik 2013 roku wynosiła 1 344 062. Najwięcej rodzin pszczelich (pow. 100 tys.) użytkowanych było w województwach: lubelskim, podkarpackim, warmińsko – mazurskim, małopolskim, wielkopolskim i dolnośląskim (http://miodkupujeszpszczolyratujesz.pl/pszczelarstwo-w-polsce).
Wieś Kamianna to miejscowość położona niezwykle malowniczo, na wysokości 580 m. n.p.m., pośrodku trójkąta utworzonego przez takie miasta jak Krynica-Nowy Sącz- Grybów (województwo małopolskie). Wioskę zamieszkuje 240 mieszkańców. Kamianna otoczona jest koroną gór porośniętych lasami, głównie jodłowymi. Stwarza to niepowtarzalny mikroklimat. Lasy tworzą naturalny filtr, dzięki któremu jest tu spokój, czysta woda, powietrze i czysta gleba. Obecnie wieś Kamianna bywa często nazywana „Miodowa Stolicą Polski”, stała się ośrodkiem leczniczo-wypoczynkowym i centrum polskiej apiterapii.

W 1960 roku do Kamiannej przybył ks. dr Henryk Ostach (1924-2011) z Kongregacji Ojców Filipinów – pasjonat pszczelarstwa, nie tylko kapłan ale i wielki społecznik. Od dzieciństwa był związany z pszczelarstwem, posiadał tytuł mistrza pszczelarskiego. Kiedy urzędował jako kapłan we wsi Berest koło Krynicy, w powiecie nowosądeckim, stworzył tam 100-pniową pasiekę, którą następnie przeniósł do Kamiannej. Od momentu przybycia ks. Ostacha do Kamiannej zaczyna się prawdziwy rozkwit miejscowości. Ksiądz zmobilizował miejscową ludność do budowy drogi z Kamiannej do Kamienicy Nawojowskiej. Z jego inicjatywy zawiązała się także Ochotnicza Straż Pożarna, wybudowano remizę strażacką, działała elektrownia, wodociąg i gazociąg. Za sprawą ks. dr H. Ostacha, który był długoletnim prezesem Polskiego Związku Pszczelarskiego powstała w Kamiannej ogromna tradycyjna pasieka, Dom Pszczelarza, a przy niej Muzeum Pszczelarstwa.

Po śmierci ks. Ostacha pasiece „Barc” nadano imię Księdza Doktora Henryka Ostacha. Tradycja w Kamiannej, która sięgała do przepowiedni sprzed wieków, głosiła, że: „na tej ziemi złoto będzie rodzić się na kamieniach”. Tym złotem był oczywiście miód spadziowy, który tu powstaje głównie z drzew jodły.

We wsi Kamianna znajduje się drewniany kościół wybudowany w 1930 roku jako cerkiew pw. św. Paraskewy. Po 1947 roku cerkiew po wysiedleniu Łemków podczas akcji Wisła została przejęta przez kościół rzymskokatolicki. Obecnie jest światynią pw. Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny, która jest wpisana na listę zabytków. W kościele „miodowym” nawet ołtarze wyglądają jakby wyjęto je z ula. Do tego wokół pełno jest świec z wosku pszczelego oraz napis na ścianie „Tyś kazał zapalać w przybytkach Twoich utworzone z pracy pszczół świece”. Takie świece, jak również przeróżne miody, w tym pitne, można zakupić w miejscowym sklepiku.

Na terenie pasieki działa prywatne Muzeum Pszczelarstwa, w którym znajdują się dwie ekspozycje: Historyczna – związana z pszczelarstwem i osobą ks. dra Henryka Ostacha – kapłana i pszczelarza oraz Wystawa związana z tematyką pszczelarstwa. W ramach prezentowanej wystawy, znajdują się tu narzędzia pszczelarskie, pochodzące z różnych okresów historycznych oraz ule. Jest też ul w przekroju, aktywny, można przez szybę zobaczyć pracujące w nim owady. Na wystawie stoi wiele rzeźb przedstawiających św. Ambrożego, patrona pszczelarzy i woskarzy, opiekuna pszczół i zwierząt domowych. Św. Ambroży (339-397) był jednym z czterech wielkich zachodnich Ojców Kościoła.

W muzeum znajdują się jeszcze inne eksponaty np. młynki do wyrobu miodu, laboratorium i inne potrzebne akcesoria pszczelarza.

Tuż obok muzeum znajduje się Zagroda Bartnik – skansen uli figuralnych oraz rzeźb. Są tu najstarsze ule drążone w pniach drzew oraz nowoczesne, stosowane w przemysłowej produkcji miodu. Niektóre wyglądają jak kapliczki, inne są w formie postaci świętych – przede wszystkim św. Ambrożego, jeszcze inne ule mają postać kolorowych domków, grzybów i innych.
Dopełnieniem odwiedzin w Muzeum Pszczelarstwa może być wizyta w Karczmie, gdzie w stylizowanych wnętrzach oraz przytulnej piwniczce można spróbować miodowych przysmaków z Kamiannej oraz napić się miodowych dwójniaków i trójniaków, a przy chłodniejszej pogodzie znakomitego, miodowego grzańca.

Przy Domu Pszczelarza działa także sklep, w którym można kupić lokalne wyroby z miodu i wosku. Cały kompleks prowadzi działalność usługową, produkcję miodów oraz produktów pszczelich. Stosowane są tutaj także naturalne metody leczenia woskiem i jego pochodnymi. Przy kompleksie działa karczma i pensjonat.

Położenie Kamiannej ma duże zalety – miejscowość, do której utwardzaną drogę zbudowano dopiero w latach 60. XX wieku, pozostała nieskażona przez odpady nowoczesnej cywilizacji. Pszczoły są tutaj po prostu mocniejsze niż gdzie indziej. Wytwarzają najlepsze miody w Polsce.

Praktycznie każdy przejaw pszczelej aktywności można wykorzystać dla dobra człowieka. Propolis, czyli kit pszczeli z powodzeniem konkuruje z niektórymi antybiotykami. Dla ludzi ma działanie antybakteryjne, antywirusowe, antygrzybiczne, przeciw pierwotniakowe, przeciwzapalne, znieczulające oraz regenerujące. Równie dobroczynne działanie ma mleczko pszczele – wydzielina odkryta dla nauki dopiero 50 lat temu. Powoduje usunięcie zmęczenia, poprawę wzroku, samopoczucia i koncentracji. Stosowane jest między innymi w leczeniu nerwic i nadciśnienia. Zdrowotne właściwości posiada też sam gromadzony przez pszczoły pyłek kwiatowy – od zwykłej poprawy samopoczucia po walkę ze zmianami miażdżycowymi. Wosk pszczeli stosuje się w leczeniu kataru siennego, w ropnych chorobach skóry, w okładach na różne choroby reumatyczne. Świece wykonane z wosku pszczelego odświeżają powietrze, likwidują zapach dymu papierowego, korzystnie jonizują powietrze. Natomiast pierzga pszczela (niewiele osób wie, czym jest, a także niewielu pszczelarzy zajmuje się jej pozyskiwaniem) jest pyłkiem kwiatowym przetworzonym przez pszczoły i wzbogacona ich wydzielinami, którymi są karmione młode pszczoły. Pierzga spożywana, wpływa na wzmocnienie reakcji odpornościowych ich organizmów dzięki wysokiej aktywności odżywczej i właściwościom antybakteryjnym. Swe właściwości zawdzięcza przede wszystkim dużej zawartości selenu, który wspomaga detoksykację organizmu i stymuluje układ odpornościowy.

Dziedzina medycyny niekonwencjonalnej zajmująca się „pszczelim leczeniem” została nazwana apiterapią, a Kamianna wyjątkowo nadaje się na jej centrum. Można tu z pomocą lekarzy pozbyć się dolegliwości, ale też leczyć się w sposób profilaktyczny. Dlatego właśnie tutaj powstał, jako jeden z niewielu w Europie, ośrodek sanatoryjny apiterapii. W Polsce apiterapia ma długą i bogatą tradycję. Produkty pszczele mają dużą przewagę nad syntetycznymi, ponieważ ich stosowanie nie wywołuje skutków ubocznych oraz są łatwo przyswajane przez organizm.

Warto wspomnieć o coraz bardziej popularnej w Polsce apiturystyce, jako formie turystyki zrównoważonej. Ten rodzaj turystyki można zdefiniować jako formę turystyki związanej z pszczelarstwem, tradycyjnym zawodem pszczelarza i produktami pszczelimi w aspekcie ekologicznym, spożywczym i leczniczym. Aktywność związana z apiturystyką obejmuje wizyty w pasiekach, skansenach i muzeach pszczelarskich, podczas których turysta ma możliwość obserwacji pracy pszczelarza, poznania sposobu wytwarzania miodu, jego właściwości i specyfiki (włącznie z degustacją różnych gatunków miodu), zapoznania się z innymi produktami pszczelimi (pyłkiem pszczelim, woskiem, pierzgą, mleczkiem pszczelim), a także obserwacji funkcjonowania rodziny pszczelej, poznania ekologicznych zależności między człowiekiem i pszczołami. Tak szeroki wachlarz aktywności poznawczej związanej z apiturystyką wpisuje się zarówno w szeroko rozumianą ekoturystykę, jak i turystykę zdrowotną [Woś, Bień 2013, s. 84].

Okolice Kamiannej stanowią ciekawe tereny turystyczne – wiedzie stąd niebieski szlak turystyczny na północ do Ptaszkowej, a na południe do Kopciowej. Dobrze rozwinięta jest sieć agroturystyczna. W zimie są tu wspaniałe warunki dla narciarstwa biegowego oraz wyciągi dla początkujących narciarzy.

Ciekawostki związane z pszczołami i miodem:

pszczoły miodne żyją w rojach. W jednym roju żyje około 20 tysięcy pszczół choć zdarza się, że nawet do 100 tysięcy. Jest wśród nich jedna królowa, setki trutni i tysiące robotnic;
w ulu „rządzi” królowa – matka, jest ona większa od zwykłej pszczoły, królowe pszczoły mogą żyć do 5 lat, składają około 3 tysięcy jaj dziennie, z których rodzą się pszczoły. Królowa jest „władczynią absolutną” – kontroluje wszystkie pszczoły w ulu za pomocą chemicznych sygnałów;
pszczela królowa jest ponad dwukrotnie cięższa niż pozostałe pszczoły płci żeńskiej i kiedy jest w pełni rozwinięta nie może już latać. Wszystkie pszczoły w roju są rodzeństwem, pochodzącym od jednej królowej matki;
z każdego jaja złożonego przez królową, po trzech dniach wykluwa się larwa, która przez kilka tygodni jest pod opieką pszczół robotnic. Kiedy larwa jest gotowa, tworzy wokół siebie kokon, z którego po 21 dniach wykluwa się pszczoła;
robotnice to samice, ale nie rozmnażają się, trutnie są osobnikami płci męskiej, nieposiadającymi żądeł. Królowa zapewnia potomstwo;
pszczoły robotnice wiosenne i letnie żyją średnio 36-40 dni, jesienne mogą żyć 6 do 9 miesięcy. Matka żyje od 3 do 5 lat, trutnie około 3 miesięcy;
pszczoła robotnica wylatuje 7-15 razy dziennie. Przerwy między lotami wynoszą ok. 5 min., czas trwania lotu to ok. 25-45 min. Pszczoła robotnica w czasie jednego lotu odwiedza 50 do 100 kwiatów. W ciągu jednego dnia 30-50 tysięcy kwiatów;
pszczoły informują się nawzajem gdzie znaleźć najlepszy nektar wykonując sobie tylko znany taniec;
przeciętny zasięg lotu pszczół wynosi 3 km, a maksymalny może wynieść 10 km i więcej. Przeciętna szybkość pszczoły to 24 km/h.;
podczas lotu pszczoła wykonuje 350-430 ruchów skrzydłami na sekundę, czyli 11 400 razy na minutę. Pszczoły wracają do swojego ula czując zapach swojej matki;
pszczoła robotnica może wyprodukować w swoim życiu miód w ilości 1/12 łyżeczki od herbaty;
pszczoły muszą odwiedzić około 4 milionów kwiatów, aby zebrać nektar na 1 kg miodu;
praca w ulu trwa nieprzerwanie dzień i noc. Do godziny 15 pszczoły przynoszą do uli 80% ilości obnóży zebranych w ciągu całego dnia;
miód powstaje z nektaru i enzymów znajdujących się w ślinie pszczoły. Pszczoły mogą zrobić miód przez zbieranie nektaru z kwiatów i łączeniu go z enzymami śliny. Następnie przechowują je w sześciokątnych woskowych plastrach, aż ich zawartość wody zostanie obniżona do około 17%. Gdy nektar osiągnie odpowiednie parametry, pszczoły robotnice zabezpieczają go, aby mógł być wykorzystywany np. w zimie;
pszczoły w czasie zimy tworzą w ulu zwarty kłąb, machają skrzydełkami by w ten sposób wytworzyć energię cieplną o temperaturze 18° -20° C. Wraz ze zmianą temperatury na zewnątrz ula, pszczoły regulują temperaturę w ulu: podwyższając ją lub obniżając;
pszczoły w kulturze polskiej (i nie tylko) traktowane są z dużym szacunkiem. Pszczelarze mówią o martwych pszczołach, że „umarły”, a o rodzinach – że „osypały się”;
pszczoły są bardzo czystymi owadami, jeśli czują, że zbliża się śmierć wylatują z ula i umierają na zewnątrz. Nie chcą niepotrzebnie zanieczyszczać swojego domu;
we wszystkich kulturach świata, od Egiptu po Daleki Wschód, miód uważany był za lekarstwo ciała i duszy. Idealnie z tym faktem komponuje się życzenie ojca medycyny – Hipokratesa: „by pokarm był lekiem, a lek pokarmem”;
już w starożytnym Egipcie trzymano pszczoły miodne w glinianych rurach jako „zwierzęta domowe”;
Babilończycy balsamowali ciała zmarłych miodem, jako symbolem wiecznej szczęśliwości;
uczestnicy starożytnych olimpiad spożywali miód w celu wzmocnienia się;
miód przez długie lata był niezastąpionym środkiem wspomagającym gojenie ran;
miód jest jedynym produktem, który się nie psuje. Znajdywano go w grobowcach faraonów, który według badaczy nadal nadawał się do spożycia. Miód może ulec jedynie zakwaszeniu, np. na skutek kontaktu z ludzką śliną lub fermentacji w związku z występującymi w nim drożdżami;
miód należy przechowywać w temperaturze 6-15°C, chroniąc go przed działaniem światła w szczelnie zamkniętych naczyniach. Wówczas nie straci swoich właściwości nawet przez 3 lata;
z jednego ula pszczelarz w ciągu roku uzyskuje około 25-50 kg miodu;
płomień świecy woskowej jonizuje powietrze i jest nie toksyczny, wprowadza do niego zdrowy mikroklimat pachnący miodem i propolisem;
systematyczne spożywanie miodu sprzyja nagromadzeniu w tkankach mięśniowych człowieka znacznych ilości glikogenu decydującego o zdolności podjęcia przez niego dłuższego wysiłku;
z ustaleń socjologów wynika, że wśród ludzi żyjących powyżej 100 lat przeważają pszczelarze i członkowie rodzin pszczelarzy;
średnia zawartość związków mineralnych w miodzie wynosi 0,3%.Najwięcej jest potasu, następnie fosforu, magnezu, wapnia i sodu. Znajduję się też, chociaż w mniejszych ilościach: żelazo, cynk, mangan, krzem, siarka i miedź oraz inne biopierwiastki, jak kobalt, molibden, jod, bor. Zidentyfikowano w miodzie ponad 30 pierwiastków ważnych dla zdrowia człowieka. Poszczególne odmiany miodu różnią się zawartością soli mineralnych. Jasne, wiosenne odmiany – mniszkowy, rzepakowy, akacjowy, z sadów, wielokwiatowy – mają ich stosunkowo mniej; odmiany ciemne – gryczany, spadziowy, wrzosowy, nawłociowy – około 2-krotnie więcej.

W Polsce oficjalnie klasyfikacja miodów ogranicza się jedynie do miodów w obrocie handlowym i uznaje ich podział na trzy typy: nektarowe, spadziowe i nektarowo-spadziowe (mieszane). Wśród miodów nektarowych rozróżnia się miody wielokwiatowe i 6 miodów jednoodmianowych (akacjowy, gryczany, koniczynowy, lipowy, rzepakowy i wrzosowy) [Encyklopedia 1989, s. 109]. W tabeli poniżej wymieniono naturalne miody pszczele i ich właściwości lecznicze.

Tabela 1. Naturalne miody pszczele i ich właściwości lecznicze

Rodzaj miodu	Właściwości lecznicze miodów
Miód rzepakowy	Jest miodem wiosennym, jednym z pierwszych, które pszczoły przynoszą po zimie do pasieki. Jego cenne właściwości sprawiają, że pomaga w walce z mnóstwem schorzeń. Duża zawartość glukozy czyni go szczególnie cennym w leczeniu chorób serca, głównie układu krążenia i naczyń wieńcowych, a także nie obciąża wątroby. Dodatkowo pobudza i wzmacnia jej właściwości detoksykacyjne Jest przydatny podczas leczenia stanów zapalnych dróg oddechowych. Regularne spożywanie tej odmiany miodu wzmacnia serce, obniża ciśnienie krwi, a także może w dużym stopniu spowolnić postępujące zmiany miażdżycowe.
Miód akacjowy	Miód akacjowy polecany jest na wszelkiego rodzaju zaburzenie przewodu pokarmowego. Pomocny jest przy problemach związanych z trawieniem czy żołądkiem. Bardzo często jest on stosowany w leczeniu wrzodów żołądka, nerek, układu moczowego i dwunastnicy. Miód ten działa na człowieka uspakajająco i wzmacniająco. Pomaga także przy kuracji podczas przeziębienia.
Miód gryczany	Miód ten działa odtruwająco, jest bardzo dobry na układ krążenia, wątrobę, miażdżycę, niedokrwistość wynikającą z niedoboru żelaza. Miód gryczany zawiera duże ilości magnezu, który jest potrzebny w stanach wyczerpania nerwowego oraz reguluje rytm pracy serca.
Miód lipowy	Regularne spożywanie miodu lipowego wzmacnia układ odpornościowy, wspomaga organizm w walce z infekcjami. Miód jest polecany w przeziębieniach i grypie. Zawiera sporo olejków eterycznych, dlatego skutecznie niszczy drobnoustroje, które podczas choroby zasiedlają drogi oddechowe. Oprócz tego działania doraźnego, regularne spożywanie miodu ma też działanie długofalowe – ogranicza ryzyko wystąpienia chorób serca i krążenia, działa pozytywnie na układ nerwowy i pokarmowy, a także stabilizuje nastrój.
Miód wrzosowy	Miód ten jest dostępny w niewielu pasiekach, wynika to z faktu, że w Polsce nie ma zbyt dużo wrzosowisk. Z tego względu na trudność i pracochłonność w jego pozyskaniu nazywany jest „królem miodów”. Miód ten zawiera 47 biopierwiastków niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania poszczególnych układów fizjologicznych, które są w łatwy sposób przyswajalny przez organizm człowieka. Jest najlepszy przy leczeniu stanów zapalnych dróg moczowych oraz prostaty, stanów zapalnych jelit, zapalenia jamy ustnej i gardła.
Miód wielokwiatowy	Miód ten jest jednym z popularniejszych i powszechnie stosowanych. Może przybierać różną barwę i smak w zależności od pory zbioru. Miód z roślin wiosennych ma delikatny, łagodny smak, natomiast ten z pory letniej charakteryzuje się ciemniejszą barwą i wyrazistym smakiem. Spożywanie miodu wielokwiatowego wiosennego zalecany jest w stanach przemęczenia i braku energii – jest naturalnym sposobem na przywrócenie równowagi organizmowi (profilaktyka chorób serca, problemy z wątrobą i funkcjonowaniem układu pokarmowego). Miód jesienny warto spożywać w leczeniu przeziębień, infekcji dróg oddechowych czy w chorobach wynikających z obniżonej odporności.
Miód nektarowo-spadziowy	Miód spadziowy powstaje ze spadzi, czyli soku niektórych drzew. Jest to lepka, słodka wydzielina występująca głównie latem w postaci kropelek na drzewach, wydzielana przez mszyce i czerwce wysysające soki z młodych pędów i liści. Najczęściej jest to: świerk, jodła, sosna, modrzew, klon, dąb, brzoza, buk, wierzba, głóg. Miód nektarowo-spadziowy jest miodem mieszanym, bowiem powstaje z połączenia nektaru z kwiatów różnych roślin ze spadzią, zbierany jest przez pszczoły z obu pożytków jednocześnie. Dzięki temu ma bardzo urozmaicony skład, aromat i bardzo dużą wartość odżywczą. Miód ten wykazuje silne działanie antybiotyczne, zwłaszcza jeśli pochodzi z terenów górskich. Miód nektarowo-spadziowy najlepszy jest na stany wyczerpania fizycznego i psychicznego, serce i układ krążenia oraz na zaburzenia trawienia.
Miód spadziowy ze spadzi iglastej	Najczęściej miód spadziowy iglasty uzyskuje się ze świerków, jodły, sosny czy modrzewia. Najlepszy jest na schorzenia dróg oddechowych, zaparcia, biegunki, choroby serca i naczyń oraz na nerwice.
Miód spadziowy ze spadzi liściastej	Zakres działania tego miodu jest zbliżony do miodu spadziowego z drzew iglastych. Ponadto znajduje zastosowanie w leczeniu stawów, układu moczowego, chorób dróg żółciowych, wątroby i jelit.

Źródło: Opracowanie własne na podstawie [Encyklopedia pszczelarska 1989] oraz dostępnych stron internetowych

Bibliografia

Baj J. [2008], Pszczelarstwo dawne i nowe, broszura Muzeum im. Jana Dzierżona w
Kluczborku, Kluczbork

Czarniecka-Skubina E., Nowak D. [2010], Miody – polskie tradycje oraz ich współczesne
wykorzystanie jako elementu atrakcyjności turystycznej regionów, w: Turystyka
kulturowa a regiony turystyczne w Polsce, red. D. Orłowski, E. Puchnarewicz,
Wydawnictwo Wyższej Szkoły Turystyki i Języków Obcych w Warszawie, Warszawa

Encyklopedia pszczelarska [1989], Praca zbiorowa, Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i
Leśne, Warszawa

Ksiądz Jan Dzierżon – Kopernik ula [2006], red. E. Marciniak, Fundacja Pomocy
Człowiekowi i Środowisku “Humana Divinis”, Toruń

Woś B., Bień W. [2013], Apiturystyka jako forma turystyki zrównoważonej, w:
Zrównoważony rozwój turystyki w regionach, w: Zrównoważony rozwój turystyki w
regionach Polski, red. M. Kozikowska, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Turystyki i
Języków Obcych w Warszawie, Warszawa

http://www.pszczelarze.grybow.pl/pl/59317/0/Ciekawostki.html

http://www.noteckiemiody.pl/o-miodzie-i-pszczolach-ciekawostki.html

http://www.portalpszczelarski.pl/artykul/52/ciekawostki_pszczele.html