|
Łukasz Bajda
Kategoria I: Potencjalne cele turystyki kulturowej
I.A: Zabytki:
I.A. a) Obiekty sakralne:
Historyczna znacząca świątynia innych religii ZD [24] (za pierwsze dwie) (6)
Synagoga w Lesku, (6)
Inne sanktuarium tej rangi lub sanktuarium o znaczeniu regionalnym bez historycznego kultu (za pierwsze
dwa) (3)
Sanktuarium Matki Bożej Pięknej Miłości w Polańczyku, (3)
Inna świątynia innych wyznań i religii Z (2)
Cerkiew prawosławna pw. Narodzenia NMP w Dziurdziowie (pierwotnie gr.-kat.), (2)
Cerkiew greckokatolicka pw. św. Onufrego w Żernicy Wyżnej (nieużytkowana), (2)
Inny obiekt sakralny o znacznych walorach architektonicznych (za pierwsze trzy) (4)
Kościół parafialny pw. św. Stanisława Biskupa w Uhercach Mineralnych ( dzwonnica i mur obronny), (4)
Kościół parafialny pw. Nawiedzenia NMP w Lesku, (4)
Dawna grekokatolicka cerkiew w Baligrodzie, (4)
I.A. b)Zamki i pałace:
Zamek lub pałac historyczny ZD (za pierwsze trzy) (3)
Zamek Kmitów w Lesku, (3)
Zamek lub pałac stylizowany[28] D (za pierwsze dwa*) (2)
Pałac w Olszanicy, (2)
Ruina historycznego zamku/grodu/pałacu D (za pierwsze trzy***) (2)
Ruina zamku Sobień w Załużu, (2)
I.A. c) Inne zabytkowe obiekty architektoniczne i techniczne:
Historyczny zespół urbanistyczny z rynkiem, zachowany we fragmentach (pierwsze dwa) (3)
Centrum Leska z dwoma dawnymi rynkami, (3)
Założenie urbanistyczne Baligrodu z dawnym rynkiem zamienionym na skwer, (3)
Pojedyncze zabytki związane z dziejami innych grup etnicznych ZD (za pierwsze dwa*) (4)
Cerkiew w Łopience, (4)
Cerkiew w Olszanicy (obecnie kościół rzymskokatolicki), (4)
Częściowo zniszczone lub niedostępne obiekty związane z innymi grupami etnicznymi (pierwsze dwa) (1)
Ruiny cerkwi greckokatolickiej w Berezce, (1)
Ruina dzwonnicy cerkiewnej i cerkwisko w Wołkowyi, (1)
Zabytek techniki/obiekt przemysłowy o znaczeniu krajowym ZD (pierwsze dwa*) (7)
Zapora i elektrownia wodna w Solinie, (7)
Zabytek techniki/obiekt przemysłowy o znaczeniu regionalnym (do trzech) (3)
Zapora i elektrownia wodna w Myczkowcach, (3)
Stacja Bieszczadzkiej Kolejki Leśnej w Majdanie, (3)
I.A. d) Obiekty militarne:
Zachowana w dużej części, dostępna linia umocnień, ważna strategicznie (pierwsze dwie) (4)
Pozostałości schronów bojowych tzw. Linii Mołotowa, (4)
Dodatkowe punkty za wszystkie obiekty wpisanych powyżej klas:
Brak
I.B. Miejsca historyczne lub znaczące:
I.B. a) Budowle historyczne i monumenty:
Monumenty (pomniki) o znaczeniu krajowym (do trzech*) (6)
Pomnik gen. Karola Świerczewskiego w Jabłonkach (ostatni w Polsce), (6)
Monumenty (pomniki) o znaczeniu regionalnym [33] (do trzech) (2)
Pomnik milicjantów na wzgórzu Betlejemka w Cisnej, (2)
Miejsca związane z akcją utworów literackich o krajowym znaczeniu (za pierwsze trzy) (2)
Cisna, Baligród - związane z "Łunami w Bieszczadach Jana Gerharda, (2)
Lesko, Hoczew, Baligród i Cisna - opisane w pamiętniku A. Fredry "Trzy po trzy", (2)
Jabłonki, Huczwice, Lesko i inne - miejscowości opisywane w powieściach Z. Kaczkowskiego, (2)
Miejsca związane z biografią osób o krajowym znaczeniu (do trzech) ZD (2)
Łopiennik (1069 m) - szczyt, który odwiedzili m.in. W. Pol, S. Goszczyński, Z. Kaczkowski, (2)
Miejsca związane z biografią osób o krajowym znaczeniu niedostępne lub częściowo zachowane (za pierwsze
dwa*) (1)
Zamek w Lesku - miejsce związane z przedstawicielami rodziny Krasickich, (1)
I.B. b) Cmentarze historyczne (2 pkt):
Inny cmentarz zabytkowy z ciekawymi obiektami sztuki sepulkralnej*** (do dwóch) ZD (1)
Kirkut w Lesku, (1)
Kirkut w Baligrodzie, (1)
I.C) Pojedyncze dzieła sztuki:
Pojedyncze obiekty sztuki o znaczeniu krajowym (do trzech) (5)
Płaskorzeźbiony ikonostas w dawnej cerkwi w Górzance, (5)
I.D. Muzea i wystawy (w tym skanseny, galerie, muzea techniki)
Muzea o znaczeniu lokalnym (do trzech***) (2)
Muzeum Przyrodniczo-Łowieckie "Knieja" w Nowosiółkach, (2)
Galeria Zdzisława Pękalskiego w Hoczwi, (2)
Ekspozycja muzealna przy stacji Bieszczadzkiej Kolejki Leśnej w Majdanie, (2)
Przy wszystkich uwzględnionych powyżej muzeach i ekspozycjach dodatkowe punkty za:
Przewodnicy obiektowi stali (2)
Muzeum Przyrodniczo-Łowieckie "Knieja" w Nowosiółkach, (2)
Sklep muzealny otwarty w godzinach pracy muzeum (1)
Muzeum Przyrodniczo-Łowieckie "Knieja" w Nowosiółkach, (1)
Galeria Zdzisława Pękalskiego w Hoczwi, (1)
Przy muzeach regionalnych i lokalnych punkty dodatkowe za:
Stałe godziny otwarcia (1)
Muzeum Przyrodniczo-Łowieckie "Knieja" w Nowosiółkach, (1)
I.E. Eventy kulturowe:
Regularne eventy kultury masowej o znaczeniu krajowym (do trzech) (6)
Country w Bieszczadach, Lesko (XXV edycja w 2012 r.), (6)
Festiwal Piosenki Żeglarskiej CYPEL w Polańczyku (XII edycja w 2012 r.), (6)
Rozsypaniec. Bieszczadzkie Spotkania ze Sztuką, Cisna-Dołżyca (III edycja w 2012 r.), (6)
Regularne eventy kultury masowej o znaczeniu regionalnym (do trzech) (4)
Agrobieszczady. Targi Rzemiosła i Przedsiębiorczości w Lesku, (XVII edycja w 2012 r.), (4)
Solińskie Lato, coroczny cykl wakacyjnych imprez i koncertów w miejscowościach gminy Solina, (4)
Dni Cisnej, (4)
I.F. Funkcjonujące zakłady przemysłowe:
Brak obiektów z ofertą turystyczną czy kulturową
I.G. Kulturowo znacząca oferta przyrodnicza:
Park Narodowy z Muzeum Przyrodniczym na terenie regionu (za każdy) (8)
Bieszczadzki Park Narodowy z Muzeum Przyrodniczym BdPN w Ustrzykach Dolnych - muzeum położone
poza powiatem leskim, BdPN znajduje się na terenie dwóch powiatów, (8)
Park Krajobrazowy na terenie regionu (do trzech) (2)
Ciśniańsko-Wetliński Park Krajobrazowy, (2)
Park Krajobrazowy Doliny Sanu, (2)
Park Krajobrazowy Gór Słonnych, (2)
Rezerwat przyrody na terenie regionu (Poza Parkami Narodowymi i Krajobrazowymi) do trzech) (1)
Rezerwat "Przełom Sanu pod Grodziskiem", (1)
Rezerwat "Nad Jeziorem Myczkowieckim", (1)
Rezerwat "Koziniec", (1)
I.H. Szlaki kulturowe:
Przebiegające przez region lub jego miejscowości materialne lub realne szlaki o znaczeniu krajowym (za
pierwsze 3) (6)
Szlak Architektury Drewnianej, (6)
Szlak Chasydzki (Lesko), (6)
Materialne lub realne szlaki lub trasy w poszczególnych miejscowościach regionu (za pierwsze trzy) (3)
Ekomuzeum "W krainie bobrów" Uherce/Myczkowce, (3)
"Bieszczady Odnalezione" Jaworzec, Łuh i Zawój, (3)
Oferta objazdu turystycznego w przewodnikiem na zamówienie (za pierwsze dwie trasy) (1)
Stowarzyszenie Przewodników Turystycznych "Karpaty"-Mała Obwodnica Bieszczadzka, (1)
Stowarzyszenie Przewodników Turystycznych "Karpaty"-Duża Obwodnica Bieszczadzka, (1)
Kategoria II: Elementy obsługi turystycznej:
II.A. Informacja turystyczna:
Informacja turystyczna na miejscu regularnie czynna (2):
Centrum Informacji Turystycznej w Lesku (również w innych miejscowościach), (2)
Przewodnicy miejscy lub terenowi na zamówienie (3)
Stowarzyszenie Przewodników Turystycznych "Karpaty", (3)
Aktualny [54] własny materiał informacyjny wysokiej jakości na temat regionu lub jego miejscowości (ogólnie)
(2)
m.in. S. Orłowski, Lesko i okolice. Przewodnik, Rzeszów 2010, ss. 176 (2)
II.B. Infrastruktura turystyczna:
Hotele 5,4,3,2,1-gwiazdkowe, hostele, schroniska, kwatery zorganizowane [56] - (za pierwsze dwa obiekty
każdej kategorii) (2)
Hotele 5* - brak
Hotele 4* - brak
Hotele 3* - Hotel Restauracja "Salamandra", Hoczew (2);Hotel ZEFIR, Polańczyk (2)
Hotele 2*
Hotele - Hotel EwKa, Myczków (2), Hotel i restauracja "Na Górce", (2)
Schroniska: Bacówka PTTK "Pod Honem", Cisna (2); Bacówka PTTK Jaworzec, (2)
Kwatery zorganizowane: Zajazd "KARINO", Berezka (2); Pensjonat "U Bogusi", Berezka(2)
Restauracje z autentyczną kuchnią regionalną, (za pierwszy obiekt) (3)
Karczma "Brzeziniak", Przysłup (3)
Inne restauracje (za pierwszy obiekt) (1)
Karczma Karnasów, Cisna, (1)
Dodatkowe punkty za restauracje otwarte po godzinie 22 (za pierwszą) (1)
Restauracja hotelu "EwKa", Myczków czynna w godz. 8:00-24:00 (1)
Bistra, bary (za pierwszy obiekt) (1)
Bar "Siekierezada", Cisna (1)
Możliwość wynajęcia [62] na miejscu autokaru, minibusa, samochodu (za pierwsze dwie oferty) (2)
Firma "Orzeł", Łukawica - wynajem busów i autokarów, (2)
Biuro Podróży "Stefan-Tours", Lesko - m.in. wynajem autokarów, (2)
II.C. Infrastruktura komunikacyjna:
Dworzec autobusowy [65] na miejscu (za pierwszy) (2)
Dworzec autobusowy w Lesku, (2)
Czynna przystań* pasażerska morska lub rzeczna (za pierwszą) (1)
Przystań statku pasażerskiego "Tramp" w Polańczyku (możliwość wynajęcia sprzętów wodnych), (1)
Droga ekspresowa lub droga główna krajowa w odległości mniej niż 10 km (za pierwsze dwie) (2)
Droga krajowa nr 84 Sanok-Lesko-Ustrzyki Dolne - Krościenko (przejście graniczne PL-UA) (2)
II.D. Promocja turystyczna:
Udział w targach pośredni - jako część województwa podkarpackiego
Kategoria III: Pozostała oferta czasu wolnego:
III.A. Instytucje kultury:
Kino stałe (za pierwszy obiekt) (2)
Kino "Jutrzenka", Bieszczadzki Dom Kultury w Lesku, (2)
III.B. Atrakcje krajobrazowe:
Góry ze znakowanymi szlakami turystycznymi na terenie regionu, (2)
Bieszczady (m.in. część Głównego Szlaku Beskidzkiego), (2)
Jeziora (zdatne do kąpieli, dostępne) ze szlakami pieszymi/rowerowymi
Część linii brzegowej sztucznego Jeziora Solińskiego oraz Jeziora Myczkowieckiego (2)
Pomniki przyrody (za pierwsze dwa) (1)
pomnik przyrody "Kamień Leski", (1)
pomnik przyrody "Progi skalne na rzece Hoczewce, (1)
Możliwość zamówienia lotu turystycznego nad regionem lub miejscowością (3)
Aeroklub Bieszczadzki, Weremień (3)
III.C. Oferta sportowa, edukacyjna i rekreacyjna:
Plaże morskie ogólnodostępne, plaże jeziorne, rzeczne - (za pierwszy obiekt) (2)
Plaża nad Jeziorem Solińskim w Polańczyku, (2)
Szkoły i szkolenia sportowe ogólnodostępne (jeździeckie, lotnicze, inne) (pierwsze dwa) (1)
Bobulandia, Weremień - szkolenia szybowcowe, (1)
Kategoria IV: Inne czynniki wspierające turystykę kulturową:
IV.A. Instytucje w regionie:
Brak
IV.B. Oferta turystyki zdrowotnej w regionie:
Oficjalne kurorty [79] (za pierwsze trzy miejscowości) (4)
Polańczyk, (4)
Sanatoria i ogólnodostępne ośrodki rehabilitacji [80] (punkty za pierwsze dwa obiekty)(2)
Sanatorium "Plon" w Polańczyku, (2)
Sanatorim "Dedal" w Polańczyku, (2)
IV.C. Oferta turystyki biznesowej w regionie:
Całoroczne centra konferencyjne (za pierwszy obiekt) (3)
Hotel Zephyr w Polańczyku - Centrum konferencyjne, (3)
IV.D. Oferta shoppingu w regionie:
Brak
IV.E. Zagraniczne Partnerstwa Miast i Regionów:
Istnienie zagranicznych związków partnerskich regionu lub jego miejscowości (pierwsze cztery) (1)
Balatonalmadi (Węgry) - powiat leski
rejon Rohatyn (Ukraina) - powiat leski
rejon Wielkie Bierezne (Ukraina) - powiat leski
Snina (Słowacja) - powiat leski
Suma punktów:
Kategoria I - 167
Kategoria II - 38
Kategoria III - 14
Kategoria IV - 15
Suma punktów wszystkich kategorii - 234
Wnioski: ocena potencjału turystyczno-kulturowego powiatu bieszczadzkiego
Wyniki przeprowadzonej procedury waloryzacyjnej, wskazują, że powiat leski posiada średni potencjał turystyczno-kulturowy
(167 pkt w kategorii I). Podobnie jak w przypadku sąsiedniego powiatu bieszczadzkiego w analizowanym
mikroregionie brakuje bardzo silnych atrakcji kulturowych. W powiecie leskim brak dużego ośrodka miejskiego
z licznymi atrakcjami. W tym kontekście warto jeszcze raz podkreślić, że potencjał turystyczno-kulturowy
Bieszczadów z punktu widzenia organizowania wypraw turystycznych powinien być rozpatrywany w kontekście
wszystkich trzech powiatów.
Zasoby samego powiatu leskiego umożliwiają przede wszystkim rozwój turystyki przyrodniczo-kulturowej,
która znajdzie oparcie w atrakcjach Bieszczadzkiego Parku Narodowego, Ciśniańsko-Wetlińskiego Parku Krajobrazowego,
Parku Krajobrazowego Doliny Sanu, Parku Krajobrazowego Gór Słonnych a także licznych rezerwatów. Choć
muzeum przyrodnicze wspomnianego parku narodowego znajduje się w Ustrzykach Dolnych w powiecie bieszczadzkim,
to na terenie opisywanego mikroregionu warto odwiedzić prywatne Muzeum Przyrodniczo-Łowieckie "Knieja"
w Nowosiółkach.
Trudno nie wspomnieć o walorach krajobrazowych powiatu leskiego. Na jego obszarze znajdują się dwie grupy
górskie - Bieszczady i Góry Sanocko-Turczańskie, z których zwłaszcza te pierwsze posiadają gęstą sieć
szlaków turystycznych. Ważną atrakcją mikroregionu są dwa sztuczne zbiorniki wodne - Jezioro Solińskie
i Jezioro Myczkowieckie.
Oferta przewodnicka w powiecie leskim jest bardzo dobra. Oprócz możliwości zamówienia przewodnika za
pośrednictwem PTTK, można skorzystać z usług kilku lokalnych biur podróży. Niestety brakuje w regionie
przewodników oprowadzających w językach obcych.
W zakresie bazy noclegowej najlepiej rozwinięta jest oferta w miejscowościach z rejonu Jeziora Solińskiego.
O ile w sąsiednim powiecie bieszczadzkim przeważają gospodarstwa agroturystyczne i niewielkie pensjonaty,
to w opisywanym mikroregionie jest kilkanaście dużych hoteli i ośrodków wypoczynkowych. Najwięcej miejsc
noclegowych oferują miejscowości Polańczyk, Solina, Wetlina i Cisna. Na terenie powiatu istnieje również
kilka schronisk turystycznych, dwie bazy namiotowe i znaczna liczba pól biwakowych. Warto zauważyć, że
coraz lepiej rozwija się także sektor usług gastronomicznych. Niektóre tutejsze restauracje i bary oferują
dania inspirowane kuchnią ukraińską czy myśliwską, jednak wciąż stanowią one mniejszość na tutejszym
rynku gastronomicznym.
Wśród szlaków turystyczno-kulturowych na wyróżnienie zasługuje inicjatywa "Bieszczady Odnalezione", gdzie
prezentowane są pozostałości po trzech nieistniejących wsiach z doliny potoku Wetlinka -
Jaworzca, Zawoja
i Łuhu. Przez powiat leski przebiegają również fragmenty Szlaku Architektury Drewnianej. Główną atrakcję
znajdującą się na leskim odcinku SAD stanowi Centrum Kultury Ekumenicznej w Myczkowcach z modelami zabytkowych
budowli. Miasto Lesko razem ze swoimi judaikami - synagogą i kirkutem - znajduje się także na Szlaku
Chasydzkim.
Podobnie jak w przypadku pozostałych dwóch mikroregionów bieszczadzkich konieczna wydaje się silniejsza
tematyzacja oferty turystycznej powiatu leskiego. Wciąż nie dostrzega się tutaj niektórych form turystyki
kulturowej, które mogłyby z powodzeniem rozwijać się w Bieszczadach. Konieczne jest zatem opracowanie
i wydanie przewodników tematycznych prezentujących propozycje nowych tras turystyczno-kulturowych po
regionie.
Z terenem dzisiejszego powiatu leskiego było związanych wielu twórców literatury polskiej XIX i XX w..
Wśród nich warto wymienić Wincentego Pola, Aleksandra Fredrę, Pawła Jasienicę czy Kazimierza Orłosia.
W tym kontekście wart rozważenia jest pomysł utworzenia bieszczadzkiego szlaku literackiego, czy też
literacko-filmowego, który przybliżyłby turystom wiele ciekawych, a nieznanych szerzej faktów z dziejów
regionu.
Dzięki dwóm zaporom wodnym: w Solinie i Myczkowcach powiat leski stanowi ważny mikroregion dla turystów
zainteresowanych turystyką obiektów technicznych i przemysłowych. Warto podkreślić, że istnieje możliwość
zwiedzania elektrowni wodnej i wnętrza zapory solińskiej. O ile obiekt w Solinie nie potrzebuje żadnej
promocji - jest powszechnie znany w całej Polsce, to zapora w Myczkowcach i tamtejszy zalew często są
pomijane przez turystów odwiedzających Bieszczady.
Popularność, z jaką spotykają się publikacje poświęcone bieszczadzkim kolejkom wąskotorowym wskazuje,
że warto byłoby utworzyć szlak tematyczny poświęcony tej formie transportu. W tym momencie większość
pozostałości po dawnych torowiskach czy mostach kolejowych jest trudno dostępna dla przeciętnego turysty.
Na terenie powiatu leskiego odbywają się trzy eventy kultury popularnej, które swoim znaczeniem na trwałe
wpisały się do kalendarza imprez nie tylko województwa podkarpackiego. Mowa tutaj o Country w Lesku,
Festiwalu Piosenki Żeglarskiej "Cypel" w Polańczyku i Bieszczadzkich Spotkaniach ze Sztuką
"Rozsypaniec"
(następca festiwalu "Bieszczadzkie Anioły". Wielbiciele muzyki szantowej, country, a także poezji śpiewanej
z całej Polski licznie przyjeżdżają w Bieszczady, na teren powiatu leskiego w związku z trzema wymienionymi
wyżej festiwalami.
Teren powiatu leskiego został objęty w latach 40-tych ubiegłego wieku masowymi wysiedleniami ludności
ruskiej/ukraińskiej. Do tej pory wiele wsi pozostaje niezamieszkanych, a przypominają o ich istnieniu
jedynie nazwy na mapach i coraz słabiej widoczne w terenie ślady po zabudowie. Powsia najczęściej
nie są dostępne dla przeciętnego turysty, a tym samym marnuje się ich potencjał w zakresie turystyki
kulturowej. Zachowanie i udostępnienie reliktów nieistniejących wsi pozwoliłoby na rozwój
tanatoturystyki,
a także turystyki sentymentalnej. Dlatego też warto podkreślić znaczenie wspomnianej wyżej inicjatywy
trasy "Bieszczady Odnalezione". Jest to pierwszy tego typu projekt we wszystkich bieszczadzkich powiatach,
gdzie tablice informacyjne są dwujęzyczne - po polsku i ukraińsku. Na terenie powiatu leskiego znajdują
się także dwa cmentarze żydowskie - w samym Lesku i w Baligrodzie. Szczególnie pierwszy z nich stanowi
ważny zabytek kultury żydowskiej nie tylko na skalę Podkarpacia, ale całej Polski.
W powiecie leskim wciąż nie wykorzystano w pełni potencjału, jaki mógłby posłużyć do rozwoju turystyki
kulturowej. Należy również zaznaczyć, że wiele z dotychczasowych inicjatyw nie jest należycie promowanych.
Brakuje również rzetelnej i aktualnej informacji w Internecie poświęconej szlakom kulturowym w przebiegającym
przez teren powiatu. Tak jest np. ze Szlakiem Nadsańskich Umocnień ukazującym pozostałości po tzw. Linii
Mołotowa. Brakuje dobrej strony internetowej, a wydany kilka lat temu przewodnik jest trudno dostępny
na rynku. Wydaje się, że dobrym rozwiązaniem byłoby zamieszczanie w Internecie opracowań, które - drukowane
w niewielkich nakładach - często nie trafiają w ręce turystów. Zdarzają się sytuacje, że większość egzemplarzy
opracowań książkowych wydawanych niekomercyjnie rozdawanych jest jedynie wśród przewodników i przedstawicieli
branży turystycznej regionu.
Podsumowując: jakkolwiek powiat leski jest jednoznacznie regionem atrakcyjnym z punktu widzenia turystyki
kulturowej, to wciąż potrzebuje lepszych działań z zakresu promocji, a przede wszystkim zwiększenia poziomu
tematyzacji oferty turystycznej.
|
