Główna :  Dla autorów :  Archiwum :  Publikacje :  turystykakulturowa.ORG

Data wydania 29 grudnia 2008

Numer 1/2009 (styczeń 2009)

Agnieszka Główczyńska, Armin Mikos v. Rohrscheidt

1. Ruiny zamku w Kole 
Znajdują się one około 2,5 km od centrum miasta, na sztucznym wzniesieniu w zakolu Warty. Zamek wybudował Kazimierz Wielki w XIV wieku. Rozbudowany później przez Jagiellonów, służył jako miejsce zjazdów okolicznej szlachty. Pod jego murami kilkakrotnie koncentrowały się wojska królewskie przed wyprawami wojennymi, w przededniu zaś wojny 13-letniej król Kazimierz Jagiellończyk przyjął tu poselstwo stanów pruskich. W czasie najazdu Szwedów w 1656 zamek został uszkodzony i od tego czasu stopniowo popadał w ruinę. Niezamieszkałe mury były sukcesywnie rozbierane, dopiero po drugiej wojnie światowej zostały zabezpieczone przed dalszym zniszczeniem i otoczone opieka jako historyczna ruina. Stosunkowo dobrze zachowana jest południowa ściana zamku oraz jedna 17-metrowa wieża. Aktualnie zamek leży w granicach administracyjnych gminy Kościelec, nazywany jest "kolskim" z powodu jego historycznego znaczenia, wiążącego go zawsze z miastem Koło. 

2. Kościół i klasztor Bernardynów pw. Nawiedzenia N.M.P. ( ul. Klasztorna 1)
Położony w pobliżu kolskiej fary obiekt jest nieco od niej młodszym, lecz większym zabytkiem sakralnym. Pierwszy kościół wzniesiony w stylu późnogotyckim został zastąpiony świątynią w stylu późnego baroku w latach 1773- 1782 (architekt: Krystian Benke), jednak część klasztoru zachowała swoją gotycką architekturę z XV wieku. Pod schodami prowadzącymi do wnętrza znajduje się wejście do krypt grobowych, skrywających prochy około 600 osób- mnichów i dobrodziejów klasztoru. Po renowacji katakumby udostępniane są turystom. Ozdoba barokowego wnętrza kościoła jest ołtarz główny oraz siedem ołtarzy bocznych, rokokowa ambona i XVIII wieczna polichromia. W kościele ponadto znajdują się dwa cenne portrety trumienne na blasze: Anny z Tuczyńskich Łaszczowej, z tabliczką inskrypcyjną oraz Rozalii hrabianki Gurowskiej z wierszem epitafijnym. Dużą wartość artystyczną mają obrazy: Świętej Anny w sukience drewnianej i Świętej Tekli w sukience srebrnej Najstarszym z zachowanych grobów poprzedniego kościoła jest sarkofag Bartłomieja Wilczyńskiego (zm. 1591), z dokładną informacją biograficzną. W lewej nawie znajduje się grób chorążego Stanisława Ruszkowskiego. Pomnik nagrobny przedstawia leżącego rycerza w zbroi, z regimentem (insygniami rotmistrza) w dłoni.

3. Kościół farny pw. Podwyższenia Krzyża Świętego (ul. Kościelna 10)
Jest przykładem typowej gotyckiej budowli sakralnej, wzniesionej na planie krzyża łacińskiego. Wybudowany został na początku XV wieku. Fara jest świątynią trzynawową, z węższym i nieco niższym prostokątnym prezbiterium. Okna i wyposażenie są neogotyckie. Na uwagę zasługuje polichromia o wysokiej wartości artystycznej. Spośród dawnego wyposażenia kościoła najcenniejsze elementy stanowią: Ołtarz w kaplicy NMP Nieustającej Pomocy (rokokowy), renesansowe sakramentarium wykonane w piaskowcu, bogato zdobione, z płaskorzeźbami Boga Ojca, św. Stanisława i Wojciecha, ośmiokątna ambona z XV wieku, płyta nagrobna Jana z Garbowa herbu Sulima (zm. 1454r.). 

4. Ratusz Miejski ( ul. Stary Rynek 1)
Wzniesiony pierwotnie w stylu gotyckim około roku 1390 przez pierwszego wójta Henryka. W XIX wieku nastąpiła przebudowa w duchu klasycystycznym, z charakterystycznym portykiem, z kolei w latach 2001-08 po raz kolejny odnowiony po katastrofie budowlanej, spowodowanej nadmiernym ruchem na trasie tranzytowej, wiodącej przez centrum Koła. Cenne są m.in. zachowane oryginalne gotyckie piwnice ratusza oraz w dużej części średniowieczny układ wnętrza budynku. Obecnie w gmachu mieści się Urząd Stanu Cywilnego i sala sesyjna Rady Miejskiej. W każdą pierwszą niedzielę miesiąca oraz po wcześniejszym umówieniu możliwe zwiedzanie ratusza i wejście na wieżę.

(Na czas obiadu warto opuścić na chwilę kolska Starówkę leżącą na warciańskiej wyspie i przejść ul. Nowowarszawską przez most, a następnie w lewo w kierunku ul. Broniewskiego. Tam pod nr 14 znajduje się preferowana przez samych mieszkańców restauracja Apis. Po obiedzie łatwo odnaleźć Muzeum, znajdujące się przy samym moście po stronie Starówki) 

5. Muzeum Technik Ceramicznych (ul. Kajki 44)
Począwszy od kolekcji Czesława Freudenreicha, potomka założycieli kolskiej Fabryki Fajansów i Majoliki, zbierana była kolekcja wyrobów istniejącej od 1842 fabryki. W 1962 roku, w 600 rocznicę powstania Koła zorganizowano bogatą wystawę zabytków pochodzących z terenu Ziemi Kolskiej. Tak powstało Muzeum Ceramiki, od 1979 r. - Muzeum Technik Ceramicznych, w którym obok kolskich wyrobów, eksponowane są także pochodzące z innych wytwórni ceramicznych polskich i europejskich. Zbiory Muzeum uporządkowane są w działach tematycznych: historycznym, archeologicznym, numizmatycznym. Ponadto placówka gromadzi eksponaty z zakresu malarstwa; prace artystów związanych z Kołem, bądź tworzących dla Koła. Muzeum organizuje także wystawy czasowe (ostatnie: „Pinokio w Kole lalek”, „Koło w średniowieczu”, „Pamiątki katyńskie”) a także warsztaty zdobienia ceramiki.

 

(Propozycja wycieczki po regionie)

1. Brdów (gmina Babiak): Sanktuarium Matki Bożej Zwycięskiej
Zespół klasztorny Paulinów oraz barokowy kościół są malowniczo położone nad brzegami Jeziora Brdowskiego. Klasztor tutejszy po raz pierwszy wzmiankowano w 1399 roku. Około 1430 r. król Władysław Jagiełło darował obiekt paulinom. Klasztor, usytuowany prostopadle do zachodniego końca osi orientowanego kościoła, połączony jest z nim przejściem na wysokości pierwszego piętra. W końcu XVIII wieku kościół otoczono murem z dwiema ozdobnymi bramami. Wewnątrz świątyni znajdują się trzy ołtarze z drugiej połowy XVIII wieku. Ołtarz główny z rzeźbami przedstawiającymi świętych zakonników i Ojców Kościoła oraz z obrazem Matki Boskiej z Dzieciątkiem z XVI wieku, stanowi najcenniejszy element brdowskiej świątyni. Według tradycji obraz jest darem króla Władysława Warneńczyka, który miał przekazać go ze swojej podróżnej kaplicy do Brdowa z okazji fundacji klasztoru. Tradycja ta wiąże go również z bitwą pod Grunwaldem, gdzie miał należeć do wyposażenia kaplicy polowej króla Władysława Jagiełły. Obraz koronował na Jasnej Górze w 1983 roku papież Jan Paweł II, podnosząc tym samym rangę brdowskiego sanktuarium. Miejsce to stanowi jeden z ważnych ośrodków religijnych diecezji włocławskiej. Sam maleńki Brdów, niegdyś posiadający prawa miejskie i relikty owej miejskiej epoki w swoim układzie przestrzennym może być przykładem historycznego rozwoju i upadku miejscowości.

2. Borysławice Zamkowe (gmina Grzegorzew): ruiny zamku 
Zamek został wzniesiony około 1423 roku jako typowa obronna rezydencja rycerska, następnie rozbudowany w drugiej połowie XV w. i na początku XVI w. Pierwotnie zbudowany był na planie czworoboku, z dwoma trzypiętrowymi budynkami mieszkalnymi, bramą i narożną wieloboczna wieżą. W późniejszym okresie budowle wzmocniono dodatkowo przedbramiem. Po zniszczeniach dokonanych przez Szwedów w roku 1656 obiekt nie był już zamieszkały i stopniowo popadał w ruinę. Do dziś zachowały się pozostałości ceglanych murów obwodowych zamku, usytuowane na malowniczej kępie i nadal otoczone fosą, a także resztki budynku mieszkalnego ze śladami sklepień i ruina wieży bramnej z przedbramiem. Całość osłania z zewnątrz grupa drzew kasztanowych, nadająca obiektowi i jego bezpośredniej okolicy sporo uroku. 
(W pobliskich Borysławicach Kościelnych znajduje się Zajazd Leśny, miejsce warte polecenia dla spożycia smacznego i niedrogiego obiadu).

3. Kłodawa: Kopalnia Soli 
W 7-tysięcznym średniowiecznym mieście Kłodawa działa jedyna w Polsce kopalnia soli, wydobywająca tę skałę metodą górniczą. Jest to kopalnia głębinowa, aktualnie eksploatowane poziomy wydobywcze to 600 i 750 m pod powierzchnią ziemi. Decyzja o budowie kopalni zapadła jesienią 1949 r. W latach 1950-1954 zgłębiono szyby Michał i Barbara, po czym ruszyły prace poszukiwawcze. Eksploatację soli rozpoczęto w 1956 r. Od kilku lat kopalnia udostępnia turystom współczesny przemysłowy szlak solny ze zjazdem na kilkaset metrów w dół. Podczas zwiedzania uzyskuje się informacje na temat historii powstania złóż kłodawskich oraz zastosowania soli, możliwy jest zjazd windą (z prędkością 6 m/s) na poziom 600 m pod powierzchnią ziemi przejście chodnikami do podziemnej kaplicy św. Kingi - patronki górników solnych, obejrzenie wyeksploatowanych komór solnych, możliwość zobaczenia maszyn, używanych współcześnie w podziemnym górnictwie solnym i innych osobliwości tej gałęzi przemysłu. Wycieczkowy szlak przebiega w pokładach unikatowej soli różowej, liczącej ponad 200 mln lat - w Europie taka sól wydobywana jest tylko w Kłodawie. Z jej brył wyrabiane są lampy, świeczniki i inne przedmioty dekoracyjne, które można zakupić w sklepiku na terenie kopalni.

(W Kłodawie znajduje się także cenny barokowy kościół Wniebowzięcia NMP oraz jedna z najstarszych drewnianych świątyń Wielkopolski: zbudowany w roku 1557 drewniany kościół Bożego Ciała na cmentarzu Św. Fabiana i Sebastiana. Niestety kościół jest na co dzień niedostępny dla zwiedzających).
. 
4. Chełmno nad Nerem (gmina Dąbie): pierwsze miejsce Holokaustu w Polsce
Miejsce masowej zagłady, funkcjonujące tu od grudnia 1941 (z przerwą od marca 1943 do czerwca 1944) do pierwszych dni 1945, naziści zlokalizowali w parku, który otoczono wysokim parkanem drewnianym. Obóz śmierci w Chełmnie nad Nerem stanowił pierwszy na ziemiach polskich i największy w tzw. Kraju Warty hitlerowski ośrodek masowej zagłady Żydów. Zginęło tutaj pomiędzy 250 a 310 tysięcy ludzi, zagazowanych spalinami: obywateli polskich pochodzenia żydowskiego, Żydów z Niemiec, Austrii, Holandii, Węgier, grupa jeńców radzieckich, grupa Cyganów oraz dzieci ze słynnych czeskich Lidic. Obecnie na miejscu obozu mieści się muzeum oraz monumentalny pomnik. Stanowi go wielka betonowa płyta o wymiarach 35 i 36 m i wysokości 6-7 m, wsparta na pięciu piramidach. Na jej przedniej ścianie znajduje się olbrzymia płaskorzeźba, przedstawiająca sceny męczeństwa więźniów. Obok widnieje napis – „Pamiętamy”, na tylnej ścianie pomnika wyryto fragment listu pisanego przez jedną z ofiar. Po południowej stronie pomnika znajduje się lapidarium nagrobków ze zniszczonego w latach 1941 - 43 cmentarza żydowskiego w Turku. W głębi lasu - obok zrekonstruowanych fragmentów krematorium i zbiorowych mogił - ustawiono w 1990 r. Ścianę Pamięci z napisem: „Pamięci Żydów pomordowanych w Chełmnie 1941-1945”. Przy niej znajdują się liczne tablice i pomniki upamiętniające ofiary Holocaustu.
 
  Zawieziemy Was tam!

Nasi Partnerzy