|
Franciszek Mróz
Droga św. Jakuba Camino Polaco jest kluczowym odcinkiem polskiej sieci szlaku pielgrzymkowego
do Santiago de Compostela i ważnym szlakiem kulturowym. Camino Polaco jest doskonałą przestrzenią
do podejmowania szeregu wycieczek do obiektów znajdujących się przy szlaku, jak i walorów turystycznych
znajdujących się w pobliżu szlaku. Przestrzeń turystyczna regionów przez które prowadzi Droga św. Jakuba
Camino Polaco przyciąga osoby uprawiające różne formy turystyki - przyrodniczą, wiejską, militarną,
biograficzną, muzealną, biograficzną i ekoturystykę. Poniżej zaproponowano trzy wycieczki w trzech krainach
historycznych przez które przebiega szlak - na Suwalszczyźnie, Mazurach i Warmii.
Wycieczka nr 1 - "Suwalszczyzna"
W trakcie jednodniowej wycieczki uczestnicy odwiedzą najciekawsze walory turystyczne Suwalszczyzny -
krainy historycznej powstałej w XV wieku. Wycieczkę rozpoczynamy przy Muzeum Wigierskiego Parku Narodowego
im. Alfreda Lityńskiego w Starym Folwarku. Muzeum funkcjonuje w odrestaurowanym budynku dawnej Stacji
Hydrobiologicznej. Stacja funkcjonowała nad Wigrami od 1920 r. do września 1939 r. W latach 1927-1939
r. pracował w niej Alfred Lityński - doktor filozofii zoologii Uniwersytetu Jagiellońskiego, pionier
polskiej limnologii i hydrobiologii oraz inicjator ochrony jeziora Wigry. W 2007 r. rozpoczęto prace
nad gruntownym remontem i adaptacją do celów wystawowych dawnej Stacji Hydrobiologicznej. Muzeum zostało
otwarte w 2009 r. W trakcie zwiedzania obiektu będziemy mieli okazję poznać m.in. ekosystemy lądowe Wigierskiego
Parku Narodowego, historię działalności Stacji Hydrobiologicznej, historię wigierskich kamedułów, a także
wybrane walory przyrodnicze i kulturowe regionu. Odwiedzimy również dawną salę laboratoryjną - nazywaną
wiwarium, wejdziemy do "wnętrza lodowca" - tj. makiety fragmentu lodowca, a w "batyskafie" odbędziemy
wirtualną podróż w głąb jeziora Wigry. W części muzeum mieszczą się wystawy okresowe. Zwiedzenie muzeum
zajmuje około godziny.
Ze Starego Folwarku przejeżdżamy do wsi Wigry, aby zwiedzić kościół i były klasztor zakonu kamedułów.
W bieżącym - 2018 roku, w obiekcie obchodzony jest jubileusz 350-lecia przybycia kamedułów nad Wigry.
Erem kamedułów został ufundowany w 1667 r. przez króla Jana II Kazimierza Wazę. Fundacja była dopełnieniem
ślubów, które król złożył przed cudownym obrazem Matki Bożej Łaskawej w katedrze lwowskiej w dniu 1 kwietnia
1656 r. Głównym celem fundacji było "uprosić Boga przez modły pobożnych mężów, ażeby raczył odwrócić
ciągłe klęski, jakimi Polska za panowania króla była nawiedzana". Jan Kazimierz nadał zakonnikom wyspę,
okoliczne jeziora oraz znaczny obszar puszczy. Kameduli przybyli nad Wigry w 1668 r. i przystąpili do
budowy kościoła i eremów. Jednocześnie rozwinęli intensywną produkcję rudni i smolarni, a w miejscach
wyciętych obszarów puszczy zakładali osady rolnicze i budowali drogi. W 1685 r. erem w Wigrach podniesiono
do godności przeoratu. W 1715 r. zakonnicy założyli miasto Suwałki. W 1796 r. klasztor kamedułów został
skasowany przez władze pruskie, a dobra kościelne skonfiskowane. W 1800 r. zakonnicy przenieśli się do
klasztoru w Bielanach pod Warszawą, a duszpasterstwo w Wigrach przejął kler diecezjalny. Od 16 marca
1799 r. pokamedulski zespół klasztorny w Wigrach był siedzibą biskupa Michała Karpowicza - pierwszego
biskupa diecezji wigierskiej, utworzonej przez papieża Piusa VI bullą "Seape factum est". W 1818 r. papież
Pius VII zniósł diecezję wigierską, a w jej miejsce ustanowił diecezję augustowską z siedzibą w Sejnach.
W drugiej połowie XIX w. większość wyposażenia kościoła została wyniesiona do innych kościołów parafialnych
w okolicy - m.in. do Suwałk. Poważnych zniszczeń w zespole dokonano także podczas I i II wojny światowej.
Według relacji świadków w 1944 r. ciężka artyleria Armii Radzieckiej ostrzelała opustoszały klasztor.
Odbudowa i stopniowa rekonstrukcja całego zespołu rozpoczęła się już w pierwszych latach powojennych.
W 1973 r. Ministerstwo Kultury i Sztuki wydzierżawiło od Kościoła rzymskokatolickiego zabudowania zespołu
klasztornego w Wigrach na okres 50 lat. Dzierżawę tą wypowiedział jednostronnie pismem z 9 grudnia 2010
r. minister kultury i dziedzictwa narodowego Bogdan Zdrojewski. W odpowiedzi na pismo ministra, ks. biskup
Jerzy Mazur, ordynariusz ełcki, powołał Wigierski Areopag Nowej Ewangelizacji z siedzibą w zespole pokamedulskim
w Wigrach.
Najważniejszym wydarzeniem w najnowszej historii zespołu pokamedulskiego w Wigrach był bez wątpienia
pobyt papieża Jana Pawła II podczas jego VII pielgrzymki do Ojczyzny w 1999 r. Papież odpoczywał w klasztorze
od 8 do 10 czerwca. Jan Paweł II zamieszkał w dwóch skromnie urządzonych pokojach z widokiem na jezioro
Wigry, w budynku dawnego Domu Kanclerskiego. W przylegającej do jego apartamentu kaplicy, odprawił prywatną
Mszę św., a także odbył 1,5 godzinny rejs statkiem "Tryton" po jeziorze Wigry.
W pokamedulskim zespole klasztornym w Wigrach zatrzymamy się na dwie godziny. W tym czasie zwiedzimy
kościół pw. Niepokalanego Poczęcia NMP zbudowany w latach 1694-1745, izbę pamiątek w apartamencie papieskim,
wieżę widokową, wystawy kamedulskie oraz zobaczymy zachowane w dwóch rzędach domy eremickie kamedułów.
W zespole pokamedulskim w Wigrach funkcjonuje restauracja i Kawiarnia pod Wieżą. Zespół dysponuje także
130 miejscami noclegowymi w eramach. Każdy erem składa się z dwóch pokoi z łazienką oraz własnym ogródkiem.
Kolejnym punktem naszej wycieczki będzie rejs statkiem "Tryton" po jeziorze Wigry, przez Zatokę Hańczeńską.
W trakcie rejsu statek zatrzyma się na tzw. Plosie - najgłębszym miejscu na jeziorze Wigry (73 m głębokości).
Z Wigier przejeżdżamy do Sejn - miasta powiatowego, położonego na Pojezierzu Wschodniosuwalskim, nad
Marychą (lewy dopływ Czarnej Hańczy). Pobyt w Sejnach rozpoczynamy od obiadu w Karczmie Litewskiej, a
następnie udajemy się do dawnego zespołu klasztoru dominikanów, w skład którego wchodzi wspaniała Bazylika
Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny - Sanktuarium Matki Bożej Sejneńskiej. Świątynia wraz z zabudowaniami
klasztornymi jest jednym z najcenniejszych walorów kulturowych i zabytków architektury na Suwalszczyźnie.
Klasztor dominikanów w Sejnach ufundował w 1602 r. Jerzy Grodzieński - leśniczy przełomski. Zakonnicy
przybyli do dóbr sejneńskich z Wilna i w 1610 r. rozpoczęli budowę kościoła pw. Nawiedzenia NMP w stylu
późnego renesansu. Budowa świątyni trwała do 1619 r., a w 1632 r. konsekrował ją biskup Jerzy Tyszkiewicz.
Podczas potopu szwedzkiego klasztor wraz z miastem zostały doszczętnie zniszczone przez Szwedów. W latach
1760-1779 świątynia została przebudowana w stylu baroku wileńskiego. Jest to obecnie jeden z dwóch kościołów
w Polsce (obok kościoła w Różanymstoku) zbudowany w stylu baroku wileńskiego. W 1804 r. klasztor dominikanów
w Sejnach został skasowany, a duszpasterstwo w parafii przejęli księża diecezjalni. Jak już wspomniano,
w 1818 r. papież Pius VII ustanowił diecezję augustowską Kościoła rzymskokatolickiego i podniósł kościół
poklasztormy w Sejnach do rangi katedry nowej diecezji. W zabudowaniach poklasztornych mieściła się odtąd
siedziba biskupa, kuria diecezjalna oraz seminarium duchowne. Diecezja istniała do 1925 r., kiedy podzielono
ją na diecezję łomżyńską i diecezję wyłkowyską. W 2009 r. w Sejnach ustanowiono stolicę tytularną i przydzielono
ją ks. arcybiskupowi Janowi Pawłowskiemu, nuncjuszowi apostolskiemu w Kongo i Gabonie.
Najcenniejszym skarbem sanktuarium jest łaskami słynąca figura Matki Bożej Sejneńskiej. Jest to figura
rzeźbiona w drewnie lipowym, jedna z kliku w Polsce zachowanych do dziś zabytkowych figur typu Madonna
szafkowa. Ten typ ikonograficzny przedstawień Maryi występował w XIV i XV wieku na terenie państwa krzyżackiego.
Figura jest otwierana wzdłuż płaszcza Maryi. Po otwarciu ukazuje się figura Trójcy Świętej w typie Tron
Łaski. Na skrzydłach, w wewnętrznej stronie płaszcza znajduje się 27 postaci - przedstawicieli wszystkich
ówczesnych stanów, którzy adorują Bogarodzicę. Figura Matki Bożej Sejneńskiej została ukoronowana na
prawie papieskim przez Prymasa Polski, ks. kard. Stefana Wyszyńskiego oraz ks. kard. Karola Wojtyłę w
dniu 7 września 1975 r.
W Sejnach warto również zobaczyć kaplice św. Anny z XVIII w., jesziwę - dawną szkołę talmudyczną, w której
znajduje się biblioteka miejska oraz Galeria "Papuciarnia", a także Białą Synagogę z XIX wieku, która
obecnie jest użytkowana przez Ośrodek "Pogranicze - sztuk, kultur, narodów" i w której organizuje się
wystawy, spektakle i koncerty. Warto także zwiedzić Muzeum Ziemi Sejneńskiej, które mieści w klasycystycznym
Pałacu Biskupim.
Z Sejn przejeżdżamy do Suwałk - centrum administracyjnego i kulturalnego polskiej Suwalszczyzny. Liczące
obecnie blisko 70 tys. mieszkańców miasto, powstało w XVII wieku z osady założonej przez kamedułów mieszkających
w pobliskich Wigrach. Prawa miejskie Suwałk potwierdził w 1720 r. przywilejem królewskim król August
II Mocny. Po trzecim rozbiorze Polski, w 1795 r. miasto zostało włączone do Królestwa Prus, a w 1807-1815
należało do Księstwa Warszawskiego. Po kongresie wiedeńskim, w styczniu 1816 r. Suwałki zostały ogłoszone
stolicą województwa augustowskiego w Królestwie Polskim, a od 1837 r. stolicą guberni augustowskiej.
W 1919 r. do miasta wkroczyły wojska polskie i do wybuchu II wojny światowej Suwałki funkcjonowały w
granicach II Rzeczypospolitej. W dniu 25 września 1939 r. Suwałki zostały zajęte przez Armię Czerwoną,
a od października 1939 r. przez wojska Wermachtu i w 1940 r. wcielone do Rzeszy Niemieckiej pod nazwą
Sudauen. Po zakończeniu II wojny światowej, w latach 1945-1975 miasto było siedzibą powiatu, w
latach 1975-1999 stolicą województwa suwalskiego, a od 1999 r. jest ponownie miastem na prawach powiatu.
Zwiedzanie Suwałk rozpoczniemy od Muzeum im. Marii Konopnickiej - Oddział Muzeum
Okręgowego w Suwałkach, przy ul. Kościuszki 31. Muzeum otwarto w 1973 r. w budynku, w którym 23 maja
1842 r. urodziła się Maria Stanisława Konopnicka z domu Wasiłowska. W obu skrzydłach budynku na parterze
urządzona jest stała ekspozycja poświęcona życiu i twórczości poetki, a także zobrazowano życie w XIX-wiecznych
Suwałkach. Po zwiedzeniu muzeum udajemy się do kościoła Najświętszego Serca Pana Jezusa, który w 2014
r. został ustanowiony Diecezjalnym Sanktuarium Miłosierdzia Bożego. Świątynia została zbudowana w latach
1838-1840 jako cerkiew prawosławna pod wezwaniem Zaśnięcia Najświętszej Maryi Panny. Po zajęciu Suwałk
przez wojska niemieckie cerkiew zamieniono na świątynię katolicką. Kolejnym punktem wycieczki będzie
konkatedra św. Aleksandra - klasycystyczna świątynia zbudowana w 1825 r., według projektu Chrystiana
Piotra Aignera. Zwiedzanie Suwałk oraz wycieczkę kończymy na Placu im. Marii Konopnickiej i pamiątkowym
zdjęciu przy pomniku poetki postawionym w setną rocznicę jej śmierci.
Informacje praktyczne:
Muzeum Wigierskiego Parku Narodowego im. Alfreda Lityńskiego w Starym Folwarku
Stary Folwark 50
16-402 Stary Folwark
Tel. +48 87 563 01 52
E-mail: muzeum.wpn@wigry.org.pl
Online: www.wigry.org.pl/mw/
Ceny biletów (2018 r.): normalne - 10 zł; ulgowe (uczniowie, studenci, emeryci, renciści, osoby niepełnosprawne,
nauczyciele) - 5 zł; bilet rodzinny - 20 zł
Koszt oprowadzenia przez przewodnika w grupie do 25 osób: 55 zł.
Koszt oprowadzenia przez przewodnika w grupie powyżej 25 osób: 70 zł.
Fundacja Wigry Pro
Wigry 11, 16-402 Suwałki
Tel. +48 87 566 24 99
E-mail: recepcja@wigry.pro
Online: www.fundacja.wigry.proCeny biletów (2018 r.): normalne - 8 zł; ulgowe - 4 zł; grupowe (powyżej
10 osób) - 6 zł
Koszt oprowadzenia przez przewodnika: 100 zł.
Przedsiębiorstwo Produkcyjno-Handlowo-Usługowe "ARMATOR"
ul. Lutostańskiego 18
16-400 Suwałki
Tel. +48 87 5658226
Tel. kom. +48 602633092
E-mail: wigry@wigry.info.pl
Online: www.wigry.info.pl
Regularne rejsy odbywają się codziennie w godz. 10, 11:30, 13, 14:30, 16. Rejs trwa godzinę.Statek zabiera
na pokład około 45 osób
Ceny biletów (2018 r.): normalny - 30 zł; ulgowy - 25 zł (dla dzieci do lat 14); dzieci do lat 5 gratis.
Na pokładzie statku obowiązuje karta wstępu do Wigierskiego Parku Narodowego do nabycia na miejscu lub
innych punktach sprzedaży na terenie WPN.
Cena karty dla osoby dorosłej 5 zł
Cena karty ulgowej 2,50 zł.
Karczma Litewska
16-500 Sejny
Tel. +48 87 517 33 00
E-mail: karczmasejny@op.pl
Online: www.karczmasejny.pl
Sejny - Bazylika Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny, Sanktuarium Matki Bożej Sejneńskiej
Plac św. Agaty 1
16-500 Sejny
Tel. +48 87 516 21 41
E-mail: parafiasejny@gmail.com
Online: www.sejny.diecezja.elk.pl
Muzeum Ziemi Sejneńskiej w Sejnach
ul. Piłsudskiego 28
16-500 Sejny
Tel. +48 87 516 22 12
E-mail: muzeum@sejny.home.pl
Online: www.muzeum.sejny.pl
Muzeum im. Marii KonopnickiejOddział Muzeum Okręgowego w Suwałkach
ul. T. Kościuszki 31
16-400 Suwałki
Tel. 087-566-41-33
E-mail: www.mk.muzeum.suwalki.pl
Suwałki - konkatedra pw. św. Aleksandra:
Rzymskokatolicka Parafia Konkatedralna pw. św. Aleksandra
ul. Emilii Plater 2
16-400 Suwałki
tel. + 48 87 566 27 52
tel. kom. 602 474 762
E-mail: suwalki-sw.aleksandra@diecezja.elk.pl
Online: www.suwalki-aleksander.diecezja.elk.pl
Centrum Informacji Turystycznej w Suwałkach:
Ks. K. Hamerszmita 16
16-400 Suwałki
Tel. +48 87 566 20 79
E-mail: cit@pogodnesuwalki.pl
Online: www.pogodnesuwalki.pl
Wycieczka nr 2
Trasa wycieczki prowadzi szlakiem najcenniejszych walorów turystycznych w powiecie kętrzyńskim. Zwiedzanie
rozpoczynamy od bazyliki św. Jerzego w Kętrzynie.
Kętrzyn jest miastem powiatowym, położonym na obszarze krainy historycznej Prusy Dolne, na terenie dawnej
Barcji zamieszkiwanej pierwotnie przez jedno z plemion pruskich Bartów. W XIII w. ziemie te zostały przejęte
przez zakon krzyżacki, który wzniósł tu strażnicę, wokół której rozwijała się osada. W 1357 r. osada
Rastenburg (pol. Rastembork) otrzymała prawa miejskie na prawie chełmińskim. Miasto było siedzibą prokuratora
krzyżackiego. Po wojnie trzydziestoletniej Kętrzyn pozostał w granicach Prus Zakonnych, a od 1525 r.
w Prusach Książęcych. Od XVII wieku miasto stało się ważnym ośrodkiem polskości na Mazurach, dzięki napływowi
mieszkańców z Mazowsza. Podczas II wojny światowej, zwłaszcza w 1945 r. miasto zostało bardzo poważanie
zniszczone. Armia Radziecka spaliła i zniszczyła około 40% miasta, w tym zamek i Stare Miasto. Po zakończeniu
wojny niemieckojęzyczna ludność została wysiedlona do Niemiec, a 7 maja 1946 r. miastu nadano nową nazwę
"Kętrzyn" od nazwiska Wojciecha Kętrzyńskiego - wybitnego historyka, etnografa, który uczęszczał do miejscowego
gimnazjum.
Bazylika św. Jerzego w Kętrzynie to jeden z 17 kościołów-warowni w Polsce, i najlepiej zachowany kościół
obronny na Mazurach. Świątynia została zbudowana na miejscu dawnej strażnicy. Budowa trwała od 1359 do
1517 roku. W 1525 r. kościół został przejęty przez protestantów i aż do II wojny światowej nazywany był
"kościołem niemieckim". W 1946 r. świątynia powróciła do użytkowania katolików. W 1999 r. Stolica Apostolska
podniosła kościół do godności bazyliki mniejszej. Na szczególną uwagę w kościele zasługują sklepienia
kryształowe z 1515 r. - dzieło mistrza Matza z Gdańska, organy z 1721 r. wykonane przez Johana Josue
Mosengela (twórcę organów w Świętej Lipce), karcer, płyta nagrobna Krzysztofa Schenka von Johana Josue
Mosengela Tautenburga oraz dawna kaplica św. Jakuba przebudowana w 1946 r. na kopię Ostrej Bramy w Wilnie.
Świątynia jest od 7 czerwca 1992 r. Archidiecezjalnym Sanktuarium Maryi Panny Matki Miłosierdzia, w którym
znajduje się koronowany na prawie diecezjalnym obraz Matki Bożej.
Zatrzymując się na dłużej w Kętrzynie warto zwiedzić jeszcze ewangelicki kościół Jana oraz gotycki zamek
krzyżacki, w którym mieści się obecnie Muzeum Regionalne im. Wojciecha Kętrzyńskiego.
Z Kętrzyna udajemy się do Świętej Lipki, która słynie ze wspaniałej Bazyliki Nawiedzenia Najświętszej
Maryi Panny. Bazylika świętolipska jest jednym z najwspanialszych zabytków późnego baroku w Polsce i
jednym najważniejszych ośrodków pielgrzymkowych w północno-wschodniej Polsce. Sanktuarium Matki Jedności
Chrześcijan nazywane jest często "Częstochową Północy". Obiekt został w dniu 20 kwietnia 2018 r. wpisany
na listę Pomników Historii przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Andrzeja Dudę.
Z źródeł historycznych wiadomo, że już pod koniec XV w. do Świętej Lipki ciągnęły liczne pielgrzymki
nie tylko z Prus, ale również z Mazowsza. Pielgrzymowali tu wierni z odległych stron, aby pomodlić się
w kaplicy okalającej drzewo lipowe, w którego koronie znajdowała się łaskami słynąca figura Matki Bożej.
Pomimo zniszczenia w 1524 r. kaplicy i figurki Madonny, a nawet postawieniu ku przestrodze w ich miejscu
szubienicy, kult maryjny w Świętej Lipce nie ustał. Przez kolejnych ponad sto lat, nocami przybywali
tu pielgrzymi, aby oddać cześć Matce Bożej. Po wykupieniu w 1617 r. Świętej Lipki z rąk protestantów
i odbudowaniu kaplicy rozpoczął się rozwój sanktuarium. W latach 1686-1693 jezuici wybudowali wspaniałą,
barokową bazylikę, w której umieszczono łaskami słynący wizerunek Matki Bożej Świętolipskiej. Obraz został
namalowany w 1640 r. w Wilnie przez niderlandzkiego malarza Bartłomieja Pensa. Wzorowany jest na cudownym
obrazie Matki Bożej Śnieżnej czczonym w bazylice Santa Maria Magiorre w Rzymie. O randze ośrodka świadczyć
może również fakt, że pielgrzymowali do niego nie tylko biskupi i książęta polscy, ale także królowie
ze swymi rodzinami: Jan Kazimierz, Władysław IV i Jan III Sobieski. Łaskami słynący obraz Matki Bożej
Świętolipskiej został koronowany na prawie papieskim przez kard. Stefana Wyszyńskiego 11 sierpnia 1968
r.
Wśród wielu wspaniałych zabytków bazyliki w Świętej Lipce warto zwrócić uwagę na ołtarz główny, który
mierzy 19 metrów wysokości i składa się z trzech kondygnacji oraz ażurowej glorii w zwieńczeniu. W ołtarzu
umieszczono trzy wizerunki Najświętszej Maryi Panny: Ukoronowanie na Królową Nieba i Ziemi, Nawiedzenie
św. Elżbiety oraz łaskami słynący obraz Matki Bożej Świętolipskiej. Po bokach tychże obrazów, na każdej
z kondygnacji umieszczono figury patriarchów, proroków i świętych. Szczególną uwagę w bazylice przyciągają
barokowe organy wykonane w latach 1719-1721 przez wspomnianego już Johana Josue Mosengela z Królewca,
nadwornego organmistrza króla pruskiego. Organy posiadają 40 głosów i 4000 piszczałek. Są ozdobione rzeźbami
aniołów grających na instrumentach oraz bogactwem misternej ornamentyki (muszle, wazony, motywy kwiatowe,
liście akantu) wykonanej przez snycerza Krzysztofa Peuckera z Reszla. Na szczycie instrumentu organowego
umieszczono figury przedstawiające sceny Zwiastowania Najświętszej Marii Panny oraz anielską orkiestrę.
Prezentacje organów przyciągają każdego roku tysiące turystów z Polski i zagranicy. Zachwycające wnętrze
bazyliki zdobią ołtarze boczne, witraże, freski na sklepieniach prezbiterium, nawy głównej i naw bocznych.
Kościół otaczają ze wszystkich stron regularne krużganki, z narożnymi kaplicami zwieńczonymi kopułami
z latarniami. Zachowały się w nich malowidła ścienne Macieja Meyera (XVIII w.) przedstawiające historie
z Księgi Rodzaju i sceny z Ewangelii. Uwagę zwiedzających zwraca także główna, żelazna brama wjazdowa
na dziedziniec kościelny, którą wykonał w latach 1731-1733 kowal Jan Schwartz z Reszla. Warto podkreślić,
że w obecnym budynku klasztornym zbudowanym pod koniec XVII wieku, od 1722 r. funkcjonowała prowadzona
przez jezuitów bursa muzyków, a od 1770 r. szkoła muzyczna. W latach 1887-1888 do szkoły tej uczęszczał
Feliks Nowowiejski (1877-1946) - autor m.in. melodii do "Roty" do słów Marii Konopnickiej.
W Świętej Lipce proponujemy zjeść obiad w Karczmie Berta, która oferuje tradycyjną kuchnię warmińską.
Karczma funkcjonuje w ponad dwustuletniej chacie, zaadaptowanej pod lokal gastronomiczny przez rodzinę
Kaczorowskich.
Kolejnym miejscem na trasie wycieczki będzie Reszel. Dla osób dysponujących większą ilością czasu, a
zwłaszcza pielgrzymów i osób zainteresowanych turystyką religijną proponujemy przejście z Świętej Lipki
do Reszla dawnym traktem pielgrzymkowym. Na tzw. "Drodze Różańcowej" zobaczymy 15 kapliczek, a w każdej
z nich relief wykonany z piaskowca obrazujący jedną z Tajemnic Różańca Świętego. Kapliczki zostały zbudowane
około 1734 r. i do dnia dzisiejszego są miejscem modlitwy pątników pielgrzymujących z Reszla do sanktuarium
Matki Bożej Świętolipskiej. Warto podkreślić, że przydrożne kapliczki i krzyże są jednym z najbardziej
charakterystycznych elementów przestrzeni sakralnej Warmii. Kapliczki postawione na trasie z Reszla do
Świętej Lipki swoistym łącznikiem katolickiej Warmii z protestanckimi Mazurami. Przejeżdżając drogą z
Świętej Lipki do Reszla zobaczymy tablicę informacyjną przypominającą, że tędy przebiega historyczna
granica pomiędzy Warmią a Mazurami. Odrębność tych dwóch krain historycznych wynika przede wszystkim
z historycznych różnic w wyznaniu religijnym. Różnice te powstały na początku XVI wieku, w wyniku przejścia
ostatniego wielkiego mistrza krzyżackiego Albrechta Hohenzollerna (1490-1568) na luteranizm. Albrecht
dokonał sekularyzacji i likwidacji państwa krzyżackiego, w miejsce którego w 1525 r. - po złożeniu w
Krakowie hołdu lennego królowi Zygmuntami I Staremu - powstały Prusy Książęce wraz z Mazurami. W Prusach
i na Mazurach zapanował protestantyzm, a katolickie praktyki zostały zakazane. Warmia pozostała wierna
Kościołowi rzymskokatolickiemu.
Zwiedzanie Reszla - miasta na Pojezierzu Mrągowskim, nad rzeką Sajną, rozpoczynamy od gotyckiego kościoła
parafialnego pw. Świętych Apostołów Piotra i Pawła. Świątynia została zbudowana w II połowie XIV wieku
i przebudowana w końcu XV wieku. Uległa zniszczeniu w pożarach w 1774 r. i w 1806 r. Na uwagę w kościele
zasługują ołtarz główny z obrazem patronów świątyni, a także gwiaździste sklepienia naw z końca XV wieku.
Gotycka wieża kościelna o wysokości 51 m jest dostępna dla turystów i jest interesującym punktem widokowym
na miasto i okoliczny teren. Drugim obiektem, który zwiedzimy w Reszlu będzie zamek biskupów warmińskich,
zbudowany w latach 1350-1401 nad brzegiem rzeki Sajny. W ciągu wieków zamek był wielokrotnie oblegany
i zajmowany przez wojska krzyżackie i polskie, a obecnie mieści się w nim oddział Muzeum Warmii i Mazur,
hotel i restauracja. Naszą wycieczkę zakończymy w Reszlu, na gotyckich mostach - Moście Niski i Moście
Wysokim. Są to jedne z najcenniejszych zabytków techniki w północno-wschodniej Polsce i należą do najstarszych
murowanych mostów w Polsce. Mosty zostały zbudowany z cegły, w drugiej połowie XIV wieku. W ciągu kolejnych
wieków były wielokrotnie przebudowywane. Całkowita długoś
Mostu Wysokiego wynosi 34,9 m, wysokość 17 m, a szerokość w koronie jezdni 7,40 m (Encyklopedia Warmii
i Mazur). Most Niski jest długi na około 20 m, szeroki na 7,2 m oraz wysoki na 3,4 m.
Informacje praktyczne:
Kętrzyn, Bazylika pw. św. Jerzego
Rzymskokatolicka parafia św. Jerzego w Kętrzynie
ul. Zamkowa 5
11-400 Kętrzyn
Tel. +48 89 752 45 35
E-mail: bazylika-ketrzyn@olsztyn.opoka.org.pl
Online: www.bazylika-ketrzyn.olsztyn.opoka.org.pl
Święta Lipka, Sanktuarium Matki Bożej Świętolipskiej
Parafia pw. Nawiedzenia NMP
Święta Lipka 29
11-440 Reszel
Tel. +48 89 755 35 12
Tel. kom. 512 730 375
E-mail: sanktuarium@swlipka.pl
Online: www.swlipka.pl
Reszel, kościół pw. Świętych Apostołów Piotra i Pawła
Parafia pw. Świętych Apostołów Piotra i Pawła
ul. Słowackiego 9
11-440 Reszel
Tel. +48 89 755 01 05
E-mail: reszel@archwarmia.pl
Galeria Zamek Reszel
Oddział Muzeum Warmii i Mazur w Olsztynie
ul. Podzamcze 3
11-440 Reszel
Tel. +48 89 751 18 00
E-mail: galeriareszel@muzeum.olsztyn.pl
Online: www.reszel.muzeum.olsztyn.pl
Wycieczka nr 3
Trasa wycieczki prowadzi szlakiem najcenniejszych walorów turystycznych Olsztyna i okolic miasta. Olsztyn
to stolica Warmii i Mazur, stolica województwa warmińsko-mazurskiego, licząca ponad 170 tys. mieszkańców.
Miasto położone jest na Pojezierzu Olsztyńskim, nad rzeką Łyną i jeziorami Uklei, Kortowskim i Długim.
Zwiedzanie Olsztyna rozpoczynamy od Muzeum Warmii i Mazur, którego siedziba mieści się w Zamku Kapituły
Warmińskiej. Budowę zamku na wysokim, prawym brzegu Łyny rozpoczęto w pierwszej połowie XIV wieku. W
XV wieku zbudowano górną część wieży oraz skrzydło południowe, a w XVIII wieku pałacowe skrzydłowe wschodnie.
Właścicielem zamku do 1772 r. była kapituła warmińska. W latach 1516-1519 i w 1521 r. na zamku administrował
Mikołaj Kopernik. Na ścianie krużganka, nad wejściem do komnaty zachowała się oryginalna tablica astronomiczna
sporządzona przez Mikołaja Kopernika w 1517 r. Na szczególną uwagę zasługują także sklepienia kryształowe,
które zachowały się w dawnym refektarzu oraz w komnacie administratora. Muzeum Warmii i Mazur prezentuje
zbiory i zabytki ruchome z regionu zgrupowane m.in. w działach archeologicznym, etnograficznym i przyrodniczym,
a także w stałej ekspozycji poświęconej Pojezierzu Mazurskiemu.
Z zamku przechodzimy pod Bramę Górną (Bramę Wysoką) - zbudowaną w XIV wieku, która jest obecnie jedyną
zachowaną bramą z średniowiecznego obwarowania miasta. W 2003 r. obiekt został odrestaurowany, a w jej
blendzie umieszczono wówczas wizerunek (szklaną mozaikę) Matki Bożej Królowej Pokoju.
Kolejnym punktem naszej wycieczki będzie zwiedzenie bazyliki konkatedralnej św. Jakuba - druga siedziba
Arcybiskupa Warmińskiego (katedra znajduje się we Fromborku). Jest to gotycki, halowy, trójnawowy (dł.
58 m) kościół zbudowany w drugiej połowie XIV wieku. Wyposażenie świątyni zostało zniszczone podczas
wojen napoleońskich, kiedy Francuzi więzili w nim półtora tysiąca jeńców rosyjskich, a ci z kolei spalili
tu wszystko, chroniąc się tym samym przed srogimi mrozami. Podczas zwiedzania świątyni warto zwrócić
uwagę na gotyckie tabernakulum ścienne, późnogotycki tryptyk w kaplicy Wieczystej Adoracji, dawną gotycką
chrzcielnicę, tryptyk św. Krzyża oraz barkowe rzeźby Apostołów św. Jakuba Starszego i św. Andrzeja.
Z konkatedry św. Jakuba przechodzimy na Rynek Starego Miasta, aby zobaczyć Stary Ratusz - najstarszą
siedzibę władz miejskich i sądowniczych, zbudowany około 1500 r. i przebudowany w stylu barokowym. Obecnie
w ratuszu znajduje się Wojewódzka Biblioteka Publiczna. Kamienice Starego Miasta w Olsztynie zostały
celowo zniszczone przez żołnierzy Armii Czerwonej w lutym 1945 r., już po zdobyciu miasta. Rynek został
odbudowany w latach 50. XX wieku, jednak nie kształcie, jaki prezentował przed wybuchem II wojny światowej.
W restauracji "Staromiejska" mieszczącej się w Rynku Starego miasta proponujemy zjeść obiad.
Kolejnym punktem naszej wycieczki będzie Olsztyńskie Planetarium Astronomiczne. Obiekt oddano do użytku
w dniu 19 lutego 1973 r. - tj. w 500. rocznicę urodzin Mikołaja Kopernika. Jest to drugie co do wielkości
planetarium w Polsce, które od 2012 r. dysponuje nowoczesnym, cyfrowym systemem projekcyjnym pokrywającym
obrazem liczącym 16 mln pikseli kopułę sali projekcyjnej. Z Planetarium przejeżdżamy autokarem do kościoła
św. Wawrzyńca w Olsztynie. Świątynia została zbudowana pod koniec XIV wieku jako kościół filialny parafii
św. Jakuba w Olsztynie. Podczas prac konserwatorskich prowadzonych w 2007 r. odkryto w kościele średniowieczne
malowidła.
Naszą wycieczkę zakończymy od zwiedzania sanktuarium maryjnego - Bazyliki Narodzenia Najświętszej Maryi
Panny w Gietrzwałdzie. Początki kultu maryjnego w tej podolsztyńskiej wiosce sięgają XVI wieku. Sławę
sanktuarium przyniosły objawieniom Matki Bożej, które trwały od 27 czerwca do 16 września 1877 r. Maryja
objawiła się 160 razy dwom dziewczynkom: 13-letniej Justynie Szafryńskiej oraz 12-letniej Barbarze Samulowskiej.
W czasie objawień Matka Boża rozmawiała z dziećmi w języku polskim - wzywała do codziennej modlitwy różańcowej,
do pokuty i do zaniechania pijaństwa. W 90. rocznicę objawień - 10 września 1967 r. ks. kard. Stefan
Wyszyński dokonał koronacji łaskami słynącego obrazu Mati Bożej Gietrzwałdzkiej. W 100-lecie objawień
Kościół katolicki uznał objawienia Matki Bożej w Gietrzwałdzie za autentyczne.
Informacje praktyczne:
Muzeum Warmii i Mazur w Olsztynie
ul. Zamkowa 2
10-074 Olsztyn
Tel. +48 89 527 95 96
E-mail: sekretariat@muzeum.olsztyn.pl
Online: www.muzeum.olsztyn.pl
Parafia Archikatedralna św. Jakuba
ul. Staszica 11
10-025 Olsztyn
Tel. +48 89 527 32 80
E-mail: katedra@wm.pl
Online: www.katedra.olsztyn.pl
Staromiejska Kawiarnia Restauracja
ul. Stare Miasto 4/6 lokal 13
10-027 Olsztyn
Tel. +48 89 527 58 83
E-mail: biuro@staromiejska.olsztyn.pl
Online: www.staromiejska.olsztyn.pl
Olsztyńskie Planetarium Astronomiczne
Al. Marszałka Józefa Piłsudskiego 38
10-450 Olsztyn
Tel. +48 89 650 04 20,
E-mail: opioa@planetarium.olsztyn.pl
Online: www.planetarium.olsztyn.pl
Informacja Turystyczna
ul. Staromiejska 1
10-025 Olsztyn
Tel. +48 89 535 35 65, 89 535 35 66
E-mail: wcit@warmia.mazury.pl
Online: www.mazury.travel
Sanktuarium Matki Bożej Gietrzwałdzkiej
ul. Kościelna 411-036 Gietrzwałd
Tel. +48 89 512 31 02
E-mail: biuro@sanktuariummaryjne.pl
Online: www.sanktuariummaryjne.pl
|
