Wydarzenie z duszą

Izabela Wyszowska, Tadeusz Jędrysiak

Świątynia Opatrzności Bożej - Narodowe Wotum Wdzięczności

W kulturze i religii chrześcijańskiej centrum i symbol sacrum stanowi świątynia. Od momentu poświęcenia i przeznaczenia jej na wyłączny użytek kultu religijnego, staje się ona dla wiernych miejscem i obiektem świętym. Takim obiektem w Warszawie w 2016 r. stała się ukończona budowla Świątyni Opatrzności Bożej. Jest to najwyższy i największy kościół w stolicy. Uroczyste otwarcie jako "wotum wdzięczności narodu za dar wolności" odbyło się 11 listopada 2016 r. w dniu Narodowego Święta Niepodległości. Pierwszej mszy św. sprawowanej we wnętrzu Świątyni przewodniczył Prymas Polski, abp Wojciech Polak, a homilię wygłosił przewodniczący Konferencji Episkopatu Polski abp Stanisław Gądecki, który przypomniał, że o wzniesieniu świątyni zdecydował jeszcze Sejm Czteroletni w 1791 r. Było to dwa dni po ogłoszeniu Konstytucji 3 maja "aby na tę pamiątkę kościół ex voto wszystkich stanów był wystawiony i Wyższej Opatrzności poświęcony". Procesji wejścia towarzyszył śpiew Bogurodzicy. Uroczyście odśpiewano także hymn państwowy.
W dniu 3 maja 2017 r. po raz pierwszy w Świątyni Opatrzności Bożej obchodzono uroczystą rocznicę uchwalenia Konstytucji 3 maja 1791 r.Wydarzenie to można uznać za wydarzenie z duszą, czekano na nie bowiem aż 226 lat.
Idea budowy Świątyni sięga czasów panowania ostatniego króla Stanisława Augusta Poniatowskiego. Dnia 5 maja 1791 r., a więc dwa dni po uchwaleniu Konstytucji 3 maja, Sejm podjął uchwałę o wzniesieniu Świątyni Bożej Opatrzności, jako wotum wdzięczności za "wydobycie Polski spod przemocy obcej, przywrócenie Rządu". Położenie kamienia węgielnego pod budowę Świątyni Opatrzności dnia 3 maja 1792 r. stało się wydarzeniem narodowym. Budowla miała stanąć na terenie dzisiejszego Ogrodu Botanicznego w Warszawie. Król zatwierdził projekt swojego architekta - Jakuba Kubickiego - ucznia Dominika Merliniego (autora przebudowy Zamku i Łazienek Królewskich wraz z J. Ch. Kamsetzerem). Do budowy świątyni na przełomie XVIII i XIX w. nie doszło z przyczyn historycznych. Do dzisiaj, na terenie Ogrodu Botanicznego, zachowały się fragmenty Świątyni sprzed 200 lat. Mimo rozbiorów, Polacy nie zapomnieli o swojej przysiędze. Niemal od razu po odzyskaniu niepodległości wznowiono prace. Kolejny konkurs wygrał wówczas Bohdan Pniewski. Wybuch II wojny światowej, okupacja hitlerowska oraz dyktatura komunistyczna uniemożliwiły realizację przedsięwzięcia przez następne kilkadziesiąt lat.
W uchwale powziętej z okazji 200-lecia Konstytucji 3 maja Komisja Konstytucyjna Senatu RP potwierdziła aktualność złożonego niegdyś ślubu. W dniu 13 czerwca 1999 r. Ojciec Święty Jan Paweł II poświęcił kamień węgielny pod budowę Świątyni podczas mszy św. na Placu Marszałka Józefa Piłsudskiego w Warszawie. Kamień ten, składał się z kamienia z pierwszej budowy z roku 1792, z fragmentu zburzonej i odbudowanej warszawskiej katedry św. Jana Chrzciciela i z "cząstki" Jasnej Góry. Papież Polak powiedział wtedy: "Niech ta świątynia stanie się miejscem szczególnego dziękczynienia za wolność Ojczyzny. Modlę się, by żadne bolesne doświadczenie nie zakłóciło tego dziękczynienia, na które czekaliśmy 200 lat" . Wmurowanie kamienia węgielnego miało miejsce 2 maja 2002 r. Do realizacji wybrano projekt pracowni architektonicznej Wojciecha i Lecha Szymborskich (ojca i syna).

Świątynia Opatrzności Bożej została zaprojektowana na planie kwadratu, w który wpisano krzyż grecki (równoramienny) i rotundę (koło) nawy głównej. Budowla posiada cztery wejścia i jest zwieńczona kopułą z krzyżem. Ołtarze i kaplice mają upamiętniać najważniejsze wydarzenia polskiej historii i tradycji religijnej znajdują się na parterze budowli. Nawę główną wytyczają filary ustawione po okręgu i zbiegające się w kopule. Układ pionowych filarów, rytm okien w tamburze rotundy i w płaszczu kopuły jest konsekwentnym elementem symbolizującym promienie spływającej na wiernych Bożej Opatrzności. Promienie światła wpadające poprzez zwornik kopuły i nawę główną do sepultorium (miejsca pochówku zasłużonych Polaków) to symbol Ducha Świętego i światło działania Bożej Opatrzności. Ta wertykalna linia światła jest linią porozumienia Boga i człowieka. W bryle Świątyni, na zamknięciu ramion krzyża zostały zaprojektowane cztery bramy - portale. Symbolizują one cztery drogi, którymi Opatrzność prowadziła Polaków do wolności. Droga walki i pracy, droga krzyża i cierpienia, droga kultury, droga modlitwy i służby ewangelii. Te cztery drogi zbiegają się krzyżując w centralnym miejscu świątyni łącząc się z osią pionową, źródłem Bożego Błogosławieństwa i naszego dziękczynienia (http://www.bryla.pl/bryla/).

Podstawowe informacje o Świątyni:

• wysokość Świątyni wraz z latarnią i krzyżem 75,0 m

• wysokość portali - bram od poziomu wejścia do Świątyni 28,0 m

• wysokość zasadniczej bryły Świątyni od poziomu terenu 32,0 m

• średnica zewnętrzna rotundy 54,0 m

• średnica nawy głównej 46,0 m

• podstawa ma powierzchnię boiska piłkarskiego, mieszczącego pięć tysięcy wiernych;

• na samym chórze naprzeciw ołtarza, na wysokości 9,5 metra, jest miejsce na organy, orkiestrę symfoniczną i nawet kilkuset chórzystów;

• nad nawą boczną, okalającą pierścieniem nawę główną, zlokalizowano Muzeum Jana Pawła II i Księdza Kardynała Wyszyńskiego;

• z poziomu Muzeum zaprojektowano wyjście na taras widokowy wokół kopuły (do pokrycia kopuły zużyto 30 ton miedzi).

Panteon Wielkich Polaków
W podziemiach znajduje się sepultorium - miejsce spoczynku zasłużonych Polaków. Panteon nawiązuje do tradycji chowania znaczących postaci dla narodu w miejscach wyjątkowych. Podobnie jak na Wawelu, są w nim grobowce osób wybitnych, których świadectwo życia zapisało się głęboko w historii naszego kraju. Panteon staje się szczególną pamiątką dla przyszłych pokoleń.
W Panteonie znajdują się relikwie świętych i błogosławionych:

• bł. Jerzy Popiełuszko (1947-1984)

• św. Jan Paweł II (1920-2005). Znajduje się tu także symboliczny grób Jana Pawła II. Jest on wierną kopią grobu w Grotach Watykańskich, gdzie spoczywało ciało Papieża. Do grobu podczas jego budowy została złożona biała chusta, którą w dniu śmierci ocierano twarz Ojca Świętego. Pamiątkę podarowaną w Watykanie przywiózł do Polski zaraz po pogrzebie Jana Pawła II kardynał Józef Glemp, metropolita warszawski;

• św. Andrzej Bobola (1591-1657)

• bł. Edmund Bojanowski (1814-1871)

• św. Stanisław Papczyński (1631-1701)

• św. Zygmunt Szczęsny Feliński (1822-1895)

• św. Urszula Ledóchowska (1865-1939)

• bł. Honorat Koźmiński (1829-1916)

Obecnie w Panteonie swoje miejsce spoczynku znalazły znane i cenione postacie:

• Jan Twardowski (1916-2006) - ksiądz rzymskokatolicki, najpopularniejszy poeta religijny, rektor kościoła Wizytek w Warszawie. Charakterystyczne dla jego twórczości było przedstawianie skomplikowanych problemów wiary i filozofii w sposób prosty, dostępny dla mniej wyrobionych czytelników. Decyzją Prymasa Polski został pochowany w budowanej Świątyni Opatrzności Bożej;

• Zdzisław Peszkowski (1918-2007) - ksiądz prałat, w 1940 r. wyjechał ostatnim transportem z obozu w Kozielsku. Cudem uniknął śmierci. Razem z Armią Gen. Władysława Andersa przeszedł szlak aż do Londynu. Dzięki jego staraniom udało się doprowadzić do końca budowę cmentarzy w Katyniu, Miednoje i Charkowie. Z inicjatywy ks. Peszkowskiego rok 1995 został ogłoszony Rokiem Katyńskim. Był kapelanem Rodzin Katyńskich;

• Krzysztof Skubiszewski (1926-2010) - naukowiec i polityk, profesor nauk prawnych, minister spraw zagranicznych w latach 1989-1993 (pierwszy szef dyplomacji III RP), Kawaler Orderu Orła Białego;

• Ryszard Kaczorowski (1919-2010) - ostatni prezydent na uchodźstwie (1989-1990), który zginął w katastrofie prezydenckiego samolotu pod Smoleńskiem;

• Józef Joniec (1959-2010) - duchowny katolicki, zakonnik pijarski, działacz pozarządowy, zginął w katastrofie prezydenckiego samolotu;

• Andrzej Kwaśnik (1956-2010) - ksiądz katolicki, kanonik, kapłan Archidiecezji Warszawskiej, kapelan Federacji Rodzin Katyńskich, zginął pod Smoleńskiem w katastrofie prezydenckiego samolotu;

• Zdzisław Król (1936-2010) - ksiądz infułat, były kapelan Warszawskiej Rodziny Katyńskiej, zginął w katastrofie pod Smoleńskiem;

• Stefan Korboński (1901-1989) - polityk ruchu ludowego, działacz Polskiego Państwa Podziemnego, Delegat Rządu na Kraj, poseł na Sejm Ustawodawczy;

• Zofia Korbońska (1915-2010) - działaczka niepodległościowa, uczestniczka Powstania Warszawskiego 1944, żona Stefana Korbońskiego;

• Zygmunt Szadkowski (1912-1995) - był harcerzem, absolwentem Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie, dyplomatą, żołnierzem Samodzielnej Brygady Strzelców Karpackich, politykiem i społecznikiem. Działał w wielu komitetach i organizacjach emigracyjnych. W latach 1960-1967 był przewodniczącym Związku Harcerstwa Polskiego poza granicami kraju. Był ostatnim przewodniczącym Rady Narodowej RP - parlamentu polskiego na Uchodźstwie w Londynie;

• Wanda Szadkowska (1912-1999) - żona Zygmunta Szadkowskiego;

• Longin Komołowski (1948-2016) - polityk, działacz związkowy i społeczny, minister pracy i wiceminister w rządzie Jerzego Buzka, Prezes Stowarzyszenia "Wspólnota Polska" ;

• Wiktor Węgrzyn (1939-2017) - działacz emigracyjny, księgarz, twórca, komandor i prezes zarządu Motocyklowych Rajdów Katyńskich.

Muzeum Jana Pawła II i Prymasa Wyszyńskiego
Celem nadrzędnym utworzonego tutaj Muzeum jest zachowanie pamięci o dwóch Wielkich Polakach, którzy zapisali się̨ w historii Polski i świata. Placówka jest hołdem dla Jana Pawła II i Prymasa Tysiąclecia Stefana Kardynała Wyszyńskiego za ich wkład w zachowanie tożsamości kulturowej w dobie panowania w Polsce totalitaryzmów - nazistowskiego i komunistycznego. Muzeum usytuowane jest nad nawą boczną, ma formę okręgu. Zaprojektowana ekspozycja ma początek i koniec w foyer muzeum wyznaczając symboliczną drogę życia tych dwóch wyjątkowych Polaków i kapłanów, zbudowaną wokół i dla Kościoła (www.centrumopatrznosci.pl).
  Źródło fotografii: Tadeusz Jędrysiak

Nasi Partnerzy