Recenzje

Ewa Malchrowicz

Lalki w ogniu. Opowieści z Indii

     Od pewnego czasu na polskim rynku wydawniczym daje się zauważyć rosnące zainteresowanie książkami poświęconymi tematyce podróżniczej. Półki księgarń uginają się od kolorowych albumów, pamiętników – zapisków z podróży czy też świetnie wydanych przewodników turystycznych. Dlaczego zatem najnowsza książka podróżnicza Pauliny Wilk Lalki w ogniu miałaby się wyróżniać czymś szczególnym? Dlatego, że jest to jedna z nielicznych książek (świadectwo odbytej przez autorkę podróży), która ukazuje kulturę Indii w innym świetle niż dotychczas to czyniono. I nie chodzi tu tylko o same Indie, ale o sam sposób prezentowania czytelnikowi innej, obcej kultury. Paulina Wilk w swojej książce nie skupia się bowiem tylko na widocznych „gołym okiem” elementach kultury tego rejonu świata, ale zaznajamia czytelnika także z tym, co niewidoczne na „pierwszy rzut oka”. Na czym to polega? Na tym, że zazwyczaj autorzy przewodników turystycznych i książek podróżniczych opisują takie przejawy kultury, jak na przykład architektura danego regionu, jego tradycja kulinarna, zwyczaje, obrzędy, święta, strój codzienny, sposób mówienia i wiele innych. Te elementy kultury są jednak (jak podkreślają specjaliści z zakresu edukacji międzykulturowej) tak naprawdę tylko przejawem tych ukrytych, ważniejszych, często niedostępnych dla przybyszów z zewnątrz, tj. koncepcja piękna, stosunek do czasu, stosunek do pracy, hierarchia społeczna, podział ról w rodzinie, stosunek do pieniądza i wiele innych. Paulina Wilk w swojej książce skupia się głównie na tych najgłębiej skrywanych elementach kultury Indii. Warto wiedzieć, że jest ona nie tylko podróżniczką, ale i zawodową dziennikarką. Bez wątpienia przyczyniło się to do tak wysokiego poziomu merytorycznego treści pomieszczonych na stronach Opowieści z Indii. Po tę książkę powinny sięgnąć zwłaszcza osoby, które planują odbyć podróż do Indii. Kraj ten przeżywa obecnie oblężenie turystami, jest popularny zwłaszcza wśród backpackersów. Podróż do Indii to często „marzenie życia” wielu turystów; nieraz słyszy się też, że taka wielomiesięczna tułaczka odmieniła ich życie, także w wymiarze duchowym. Lektura tej książki pozwala przygotować się do takiej bez wątpienia wymagającej eskapady. I nie jest to kolejna pozycja, serwująca „niezbędne” rady w stylu: „bilety autobusowe w Indiach kosztują tyle a tyle” ani „jakim kremem z filtrem się tam najlepiej posmarować” – ta książka zawiera treści kulturowe, które często od takich przyziemnych rad są ważniejsze, gdyż odkrywają przed nami style życia mieszkańców Indii i ich przeróżne obyczaje. A to z pewnością pomoże uchroni
     obieżyświatów przed skutkami szoku kulturowego (przed którym krem z filtrem już raczej nie ochroni). Nie ma się co oszukiwać – podczas podróży do Azji szok kulturowy dopada niejednego turystę. Książka przyciąga uwagę także dlatego, że opisuje ogromne skrajności tego regionu kulturowego. Wciąga na długie godziny, gdyż często aż trudno uwierzyć, że to o czym czytamy, dzieje się w Indiach naprawdę. Recenzowana książka na pewno nie jest żadnym przekłamaniem. Dziś w mediach często można spotkać się z wyidealizowanym opisem danego miejsca, po to, aby przyciągnąć w nie turystów. Paulina Wilk jednak nikogo omamić nie próbuje – pokazuje całą prawdę o Indiach, często brutalną. Język tej miłośniczki Indii jest bardzo plastyczny, dzięki czemu przyjemnie się ją czyta. Pisarka użyła w swojej pracy wielu niebanalnych, czasem zabawnych metafor. Należą się jej słowa uznania za to, że rozszyfrowuje często zawiłe kody kulturowe tego regionu świata. Warto docenić również fakt, że autorka w całej książce nie napisała ani słowa o sobie – a dziś tak często pokusie tej ulegają zafascynowani sobą i swoją podróżniczą odwagą polscy trawelebryci. W Lalkach w ogniu wiele miejsca poświęcono życiu kobiet w Indiach, wydaje się więc, że Paulina Wilk ma szansę stać się drugą, zaraz po Martynie Wojciechowskiej, naczelną polską przewodniczką po świecie kobiet żyjących w różnych kulturach. Lalki to nie tylko „książka do poduszki”, którą z przyjemnością się czyta. To także fachowa pozycja, efekt nie tylko własnych doświadczeń autorki, ale bez wątpienia i wielogodzinnej lektury na temat tego kraju. Nie jest to z pewnością bajka w stylu bollywood, tylko opis prawdziwego życia w Indiach. To wszystko razem wzięte powoduje, iż chyba nie da się ukryć, że na naszych oczach rodzi się nowa „podróżnicza” gwiazda – kariera Pauliny Wilk od kilku miesięcy nabiera niesłychanego tempa. Pozostaje tylko mieć nadzieję, że podróżniczka nie spocznie na laurach, i że odkrywanie świata dla innych ludzi (którzy nie dostąpili przywileju podróżowania w tak odległe zakątki) pozostanie dla niej najważniejsze, ważniejsze od popularności. Cieszy również, że książka ta odniosła tak duży sukces, mimo że jej autorką nie był nikt „rozpoznawalny” szerszemu gronu odbiorców. Odnoszę wrażenie, że szkoda, że nie dzieje się tak częściej. Polscy podróżnicy-dziennikarze cieszący się popularnością często podróżują w „bańce mydlanej”, np. jadając w znanych restauracjach czy przemierzając znane szlaki turystyczne. Podążanie tym tropem często uniemożliwia jednak zobaczenie prawdziwego życia mieszkańców danego regionu. Więcej więc mają szansę zobaczyć ci, którzy nie nocują w kilkugwiazdkowym hotelu, a w śpiworze pod gołym niebem (nota bene pod tysiącem gwiazd a nie tylko pod kilkoma J ).
     Ps. Paulina Wilk wiosną br. uhonorowana została nagrodą Bursztynowego Motyla – wyróżnieniem przyznawanym w Muzeum Arkadego Fiedlera w podpoznańskim Puszczykowie.