|
Paulina Ratkowska
Kolorowy koniec lata w Zakopanem.
Międzynarodowy Festiwal Folkloru Ziem Górskich.
Jeśli jest druga połowa sierpnia, to obowiązkowo trzeba się wybrać do Zakopanego. Choć miejscowość ta nazywana jest zimową stolicą Polski, to właśnie pod koniec wakacji staje się światowym centrum kultury góralskiej. Pod Polskie Tatry zjeżdżają wówczas górale z całego świata, by wziąć udział w Międzynarodowym Festiwalu Folkloru Ziem Górskich. Festiwal jest jedną z najbardziej kolorowych i wielokulturowych imprez w kraju, daje możliwość poznania folkloru polskiego – ale nie tylko. Przez minionych 40 edycji przewinęło się około 460 zespołów z przeszło 60 krajów świata. A wszystko zaczęło się, jak to w góralskich legendach, dawno, dawno temu…
Pierwsze pomysły na zorganizowanie przeglądu kultury góralskiej pojawiły się jeszcze w dwudziestoleciu międzywojennym. Władysław Orkan marzył o zjednoczeniu wszystkich grup zamieszkujących polskie Karpaty i stworzeniu programu rozwoju, który byłby przez nie realizowany. Mimo, że Orkanowi się nie udało, idea przetrwała. W roku 1934 podjęto próbę zorganizowania „Święta Gór”, na które mieli zjechać się górale z całej Polski. Do przyjazdu gotowali się muzycy, tancerze, śpiewacy i twórcy ludowi, jednak tym razem szyki pokrzyżowała wielka powódź. Spotkanie udało się zorganizować rok później. 4 sierpnia 1935 roku do Zakopanego zawitali Górale żywieccy, sądeccy, beskidzcy, Huculi, Łemkowie i Bojkowie, prezentując dorobek swojej kultury. Dwa lata później impreza zmieniła nazwę na „Tydzień Gór” i przeniosła się do Wisły. Miała powrócić do Zakopanego we wrześniu 1939 roku, ale po wojnie ostatecznie reaktywowano ja dopiero w połowie lat sześćdziesiątych. W 1965 roku zorganizowano „Jesień Tatrzańską”, która swoim widzom oferowała m.in. przegląd zespołów folklorystycznych. Co prawda wystąpiły wówczas zaledwie 4 grupy, i to lokalne, ale sam konkurs okazał się olbrzymim sukcesem i przypieczętował decyzję o corocznej organizacji festiwalu. Początkowo miał być on przeznaczony dla górali z Polskich Karpat, ale szybko, bo już w 1968 roku, zdecydowano się zaprosić grupy z zaprzyjaźnionych państw i tak przyjęła się formuła międzynarodowa, która jest kontynuowana po dziś dzień.
Od pierwszej edycji, jeszcze tej z lat 30-tych, także po dziś dzień impreza ma charakter konkursu. Od lat 60-tych główna nagroda nazywa się „Złotą Ciupagą”, choć w kolejnych edycjach dochodziły następne – analogicznie, „Srebrna” i „Brązowa” oraz mnożono kategorie – do początkowo jedynej: folkloru w formie autentycznej, zaczęto dołączać kolejne – artystycznego opracowania folkloru, formy stylizowanej oraz folkloru rekonstruowanego. W kolejnych odsłonach ta ostatnia została wchłonięta, stając się jedynie jednym z kryteriów oceny.
Kiedy reaktywowano góralskie święto w roku 1965, jako przyczynę organizacji podawano dwa powody bliskie sercu każdego Górala. Jednym był powrót do tradycji, drugim chęć przedłużenia sezonu turystycznego o wrzesień, czyli dodatkowe „dutki’. Okazało się, że był to doskonały pomysł. Turyści z całego kraju pokochali góry tak, że dziś nie trzeba nikogo namawiać do przyjazdu do Zakopanego, niezależnie od pory roku. Z drugiej strony inicjatywa festiwalowa wpłynęła bardzo ożywczo na zespoły folklorystyczne, które z lubością kultywują tańce, muzykę i śpiew oraz na grupy, które parają się rekonstrukcją i inscenizacją życia obrzędowego Górali oraz na twórców i artystów ludowych.
Trwający obecnie tydzień Międzynarodowy Festiwal Folkloru Ziem Górskich uznawany jest za jedną z największych i najważniejszych imprez lata w Polsce. Cieszy się olbrzymim powodzeniem z pewnością także dzięki swojej autentyczności, bowiem organizowany jest nie tylko jako atrakcja turystyczna ale także - a może przede wszystkim - dla tych, którzy biorą w niej udział, czyli górali – dziś z całego świata. Najważniejsi są właśnie oni, i to dla nich festiwal staje się okazją do wymiany doświadczeń oraz umacniania góralskiej tożsamości. Bardzo atrakcyjny program daje turystom możliwość lepszego poznania szeroko pojętej kultury góralskiej, zarówno w jej formach historycznych, jak też nowej jej odmiany, czyli tej dostosowanej do wymogów XXI wieku. W czasie ostatniego święta Górali, w sierpniu 2008 roku, można było uczestniczyć w konferencjach naukowych, dniach prezentacji kultur narodowościowych, nabożeństwach religijnych czy codziennych ogniskach, organizowanych w wiosce festiwalowej, można było podziwiać mistrzów powożenia zaprzęgami, wystawę owczarków podhalańskich czy pokaz sztucznych ogni, można się było wybrać na koncert, konkurs kapel, instrumentalistów i śpiewaków czy tradycyjne góralskie wesele, odbyła się także parada bryczek, liczne wystawy, kiermasz sztuki ludowej czy plener malarstwa pastelowego. I jeszcze jedna specyficzna cecha tego festiwalu: o ile na organizowanych w całym mieście imprezach turyści mieszają się z ludźmi wszystkich gór świata, to w wiosce festiwalowej można spotkać praktycznie tylko tych ostatnich. Choć namiot ustawiony na Dolnej Równi Krupowej otwarty jest dla wszystkich, wieczorem przy ognisku i nad kubikiem herbaty widuje się tu raczej Górali – gości biorących udział w festiwalu, ale też i tych mieszkających w Zakopanem.
Festiwal ma się świetnie. Jest uwielbiany przez polskich Górali i górali z innych stron świata. Wszyscy oni czekają na drugą połowę sierpnia, by znowu się spotkać w Zakopanem. Więc jeśli ktoś nie przekonał się jeszcze, jak piękne potrafią być góry, i jacy otwarci są ich gospodarze, powinien wybrać się wtedy do Zakopanego. Wówczas jest ono jeszcze bardziej góralskie, niż w innym porach roku.
www.mffzg.pl
|
