Izabela i Robert Szewczykowie. Szlaki turystyczne.
Autor: Izabela I Robert Szewczykowie
Wydawnictwo: Carta Blanca
sierpień 2008
|
Izabela i Robert Szewczykowie, Szlaki turystyczne, wyd. Carta Blanca, Warszawa 2008
Armin Mikos v. Rohrscheidt
Szlaki turystyczne (czyli generalnie: oznaczone w terenie
trasy) stanowią starą i powszechnie znaną propozycję grupowych i indywidualnych
wyjazdów urlopowych. Większość Polaków wciąż jeszcze kojarzy je z najlepiej
sobie znanymi szlakami terenowymi, szczególnie górskimi, wyznaczonymi za pomocą
kolorowych kresek naniesionych farbą na drzewach lub większych kamieniach. Tak oznaczone
trasy pieszych lub rowerowych wędrówek, lepiej lub gorzej zabezpieczone,
częściej lub rzadziej kontrolowane i odtwarzane, łączą łatwiejsze podejścia i
punkty widokowe, czasem szczyty górskie, miejsca pamięci lub lokalne atrakcje
turystyczne. Tymczasem obok nich istnieje znaczna i stale rosnąca grupa turystycznych
szlaków regionalnych, ponadregionalnych a nawet międzynarodowych, często
zorganizowanych na znacznie wyższym poziomie. Obok wyraźnie wskazanego i dobrze
uzasadnionego w fachowej literaturze tematu, szlaki takie posiadają często organizacje
koordynujące je, które pośredniczą usługi turystyczne, wydają mapy i
przewodniki, prowadzą własną promocję - słowem rozwijają je w kierunku
nowoczesnego produktu turystycznego[1].
Wśród nich są - rzecz jasna – zarówno szlaki ze starszą metryką, jak i całkiem
młode, bardziej lub wciąż jeszcze mało znane, o podstawowym lub bardziej
zaawansowanym stopniu organizacji. Tej właśnie grupie szlaków tematycznych na
terenie Polski Izabela i Robert Szewczykowie poświęcili swoją książkę „Szlaki
Turystyczne”, wydaną przez młode (powstałe w roku 2000) lecz rzutkie i już
zasłużone w popularyzacji krajowej i zagranicznej turystyki warszawskie
wydawnictwo Carta Blanca.
Omawiana pozycja poświęcona jest właśnie tym
polskim szlakom turystycznym, które można określić mianem tematycznych, a które
posiadają przynajmniej regionalne znaczenie. Do swojej prezentacji autorzy
wybrali niewielką część istniejących w Polsce turystycznych szlaków
tematycznych. Jest to oczywiste, gdyż próba opisania ich wszystkich rozsadziłaby
ramy każdego przewodnika i zajęłaby znacznie większemu zespołowi długi czas, w
efekcie zaś mogłaby dać niemały leksykon. Wybór dokonał się zatem zapewne
według zawsze subiektywnego kryterium atrakcyjności oraz (jak dotąd słabo w
Polsce zbadanego) kryterium popularności szlaków. Choć więc na liście nie
znalazł się cały szereg niemniej ciekawych propozycji turystycznych tego typu,
nie można mieć o to pretensji.
Autorzy podzielili swój
przewodnik na siedem rozdziałów, w których gromadzą kolejno opisy szlaków,
zgrupowane według ich tematyki. Zgodnie z ich podziałem (uwidocznionym w
tytułach poszczególnych rozdziałów) przedstawione szlaki zostały więc
pogrupowane jako: szlaki historyczne i archeologiczne (osiem szlaków),
etnograficzne i kulturowe (pięć szlaków), zabytków architektury i przemysłu
(dziesięć szlaków), szlaki śladami wielkich postaci (czyli biograficzne, trzy
szlaki), szlaki wodne (cztery szlaki), górskie (sześć szlaków) oraz przyrodnicze
(dwa szlaki). Na opis poszczególnych szlaków składa się notka na temat
okoliczności ich powstania, krótka charakterystyka regionu, wykaz miejscowości
wchodzących w skład szlaku oraz jego mapka, obszerny opis trasy z
najważniejszymi informacjami o znaczących obiektach, seria anegdot i
ciekawostek (wyróżnionych w tekście odrębnym kolorem) oraz znakomite
fotografie, ukazujące opisywane obiekty, imprezy organizowane w poszczególnych
miejscach, malownicze krajobrazy, czasem zaś niespodziewanie sfotografowane
sceny, ukazujące codzienne funkcjonowanie szlaku (jak na s. 174) lub jego turystów
w trakcie jego zwiedzania (s. 120). Opis uzupełniony jest listą polecanych
hoteli i restauracji oraz danymi teleadresowymi ważniejszych obiektów. Wzorem
innych udanych publikacji typu przewodnikowego także w książce Szewczyków
umieszczona została seria konkretnych wskazówek, która pod wspólnym tytułem
„Zobacz koniecznie” w nie narzucający się sposób sugeruje czytelnikowi
najważniejsze i najcenniejsze miejsca i obiekty danego szlaku.
Mocną stroną książki Szewczyków
jest z pewnością fakt, że zgromadzony przez nich materiał informacyjny wykracza
poza sam temat szlaku. Potencjalny turysta otrzymuje tutaj serię zachęcających
do zwiedzania ciekawostek, a także przydatne wskazówki dotyczące usług
noclegowych i gastronomicznych. Godna uwagi jest odważna inwencja autorów,
proponujących czytelnikom wirtualne szlaki tematyczne własnego pomysłu i
zestawiających ich miejsca i obiekty oraz uzupełniających informacje w taki
sposób, by w niczym nie ustępowały one formalnie istniejącym produktom.
Przykładowo włączyli oni do swojego opisu powstający dopiero małopolski Szlak
Renesansu a także (niezależnie od formalnych działań organizatorów dwóch
różnych szlaków) zaproponowali własną, pełniejszą i ciekawszą wersję Szlaku
Literackiego[2],
łączącą Mazowsze i Ziemię Świętokrzyską oraz miejsca związane z licznymi
znanymi polskimi twórcami literatury.
Przy tak obszernej publikacji
pojawiają się – rzecz jasna – także pewne mankamenty. Najważniejszym z nich
jest zapewne przyjęty przez autorów podział tematyczny, nie uwzględniający
coraz powszechniej stosowanej nomenklatury nauk o turystyce i przez to mogący
wprowadzać zamieszanie. Sposób systematyzacji opisów poszczególnych szlaków
bywa w omawianej publikacji nieadekwatny do podziału turystyki. Przykładowo tytuł
rozdziału, gromadzącego szlaki „etnograficzne i kulturowe” wprowadza w błąd.
Pojęcie szlaków kulturowych jest znacznie szersze i mieszczą się w nim także
szlaki etnograficzne. Należą do nich zresztą również wyodrębnione przez autorów
szlaki historyczne i archeologiczne, szlaki śladami wielkich postaci
(biograficzne), wreszcie szlaki zabytków architektury i przemysłu – które może
niepotrzebnie zostały zgromadzone w jeden rozdział, skoro przemysł ma więcej
wspólnego z techniką, mniej zaś z ogólnie rozumianą architekturą. Niektóre
opisy wydają się także niesłusznie eksponować jedne, pomijać zaś inne
przynajmniej równie cenne obiekty, miejsca i wątki. Przykładem tego może być fragment
opisu Szlaku Piastowskiego, który przy Strzelnie (s. 19) wspomina o romańskim
kościele Św. Prokopa, pomija zaś milczeniem stojący obok znacznie większy
kościół Św. Trójcy z jego legendarnymi romańskimi kolumnami, obiekt kapitalny z
punktu widzenia historii sztuki w Polsce i znany chyba każdemu uczniowi z
podręczników wiedzy o sztuce lub plastyki.
Niezależnie od wskazanych
drobnych słabości książka I. i R. Szewczyków może być uznana nie tylko za
ciekawą, ale także w wysokim stopniu informatywną publikację, która stanowi
dobry początek w zamykaniu wyraźnej dotąd na naszym rynku wydawniczym luki.
Tematyczne szlaki turystyczne – jako odrębna propozycja turystyki krajowej,
seria ciekawych produktów turystycznych, wreszcie osobiste wyzwanie dla ludzi
aktywnych i poszukujących, chcących naprawdę poznać własny kraj – doczekały się
oto pierwszej obszernej zbiorczej pozycji własnej literatury. Książkę należy
zdecydowanie polecić wszystkim, zainteresowanym aktywną turystyką w Polsce.
[1]
Szerzej na temat rozwoju szlaków turystycznych, problemów i postulatów z tym
związanych por. Mikos v. Rohrscheidt, A., Kulturowe szlaki turystyczne – próba
klasyfikacji oraz postulaty w zakresie ich tworzenia i funkcjonowania,
Turystyka Kulturowa nr 2/2008, s. 17-32.
[2]
Aktualnie jako produkty turystyczne powstają w Polsce dwa osobne regionalne
szlaki literackie, dla regionu małopolskiego i świętokrzyskiego koordynowane
przez dwa różne podmioty, por. www.szlakliteracki.pl
(dostęp z dn. 27 grudnia 2008).
|