maj, 2023

Oman – „Perła i Szwajcaria Bliskiego Wschodu” – egzotyczny kierunek całorocznych peregrynacji ( Maskat – Nizwa – Jabreen – Bahla )

Autor: Tadeusz Jędrysiak i Izabela Wyszowska

Oman jest krajem niezwykle egzotycznym, kusi zniewalającym zapachem kadzidła, półpustyniami, górami akacjowych sawann oraz współczesną architekturą. Jest  zaskakująco przyjaznym turystom krajem azjatyckim, a pewna pogoda i suchy klimat zwrotnikowy zachęcają do wycieczek w trybie całorocznym. Latem średnia temperatura wynosi 35-38 C, zimą około 24 C. Oman uważany jest za jedno z najbardziej bezpiecznych i przyjaznych dla przybyszów z zagranicy państw Bliskiego Wschodu.

     Oman położony jest w południowo-wschodniej części Półwyspu Arabskiego, nad Morzem Arabskim.  Graniczy z Arabią Saudyjską (676 km), Zjednoczonymi Emiratami Arabskimi (410 km), Jemenem (288 km) oraz poprzez wody terytorialne z Iranem, których linia brzegowa wynosi 2.092 km. Jest krajem wyżynno-górzystym o zaledwie 5mln mieszkańców, a  powierzchni prawie tak dużej jak Polska. Niemal połowę mieszkańców stanowią imigranci zarobkowi. Językiem urzędowym jest arabski, natomiast angielski i suahili są powszechnie używane jako drugi język w Omanie, ze względu na historyczne związki kraju z Wielką Brytanią i Zanzibarem. Stolicą kraju jest miasto Maskat.

      Oman jest monarchią absolutną, którą rządzi sułtan, prawo w kraju zostało ustanowione na podstawie prawa koranicznego i po części brytyjskiego. Ma bardzo bogatą historię, sięgającą czasów starożytnych, bowiem leżało na ważnych szlakach handlowych między Afryką i Azją. W IX w. p. n. e. zaczęły osiedlać się tu plemiona arabskie. Ciągła rywalizacja między nimi spowodowała, że nie powstało tam żadne ważne państwo. Dopiero objecie obszaru wpływami islamu około VII w. n. e. i rozwój kultury arabsko–muzułmańskiej stały się czynnikami jednoczącymi kraj. Warto wiedzieć, że Oman był jednym z pierwszych miejsc, które przyjęły islam.      

      W 1507 r. kilka portów omańskich, m. in. Maskat, zajęli żeglarze portugalscy. W latach 1643-1650 wyparli ich stamtąd Arabowie, a ponadto oni podbili portugalskie posiadłości na wschodnim wybrzeżu Afryki m. in. Mogadisz, Mombasę a następnie Zanzibar. Utrzymywali je do lat 60. XIX w. W latach 40. XVIII w. władzę w Omanie przejęła rodzina Bu  Sa’id   panująca do dziś. W 1798 r. podpisano pierwszy z wielu traktatów przyjaźni, handlu i nawigacji z Wielką Brytanią.  W 1964 r. na terytorium Omanu odkryto złoża ropy naftowej. W 1970 r. Kabus ibn  Sa’id odsunął od władzy swego ojca i rozpoczął modernizację państwa. W 1971 r. kraj stał się w pełni niepodległy i został przyjęty do ONZ.

Kabus ibn  Sa’id (1940-2020) – sułtan Omanu w latach 1970-2020
   Urodził się w Salalah w stolicy i największego miasta w południowej prowincji Omanu. Tam też otrzymał wykształcenie podstawowe i średnie. Był na studiach w prywatnej szkole w Anglii. Wstąpił do Królewskiej Akademii Wojskowej Sandhurst (centrum szkoleniowe oficerskiej armii brytyjskiej). Po ukończeniu Sandhurst we wrześniu 1962 r. wstąpił do armii brytyjskiej i został przydzielony do 1 Batalionu The Cameronians (Scottish Rifles), służąc z nimi w Niemczech przez rok. Pełnił również funkcję sztabową w armii brytyjskiej. Na krótko był żonaty z kuzynką pierwszego stopnia. Nie mieli dzieci i rozwiedli się w 1979 r.
     Sułtan Kabus ibn  Sa’id  rządził w Omanie od 1970 r. Objął wówczas władzę po bezkrwawym zamachu stanu, w którym przy wsparciu Brytyjczyków, odsunął od władzy swego ojca. Był także szefem rządu oraz ministrem spraw zagranicznych, obrony i finansów. Gdy obejmował tron, Oman był krajem bardzo zacofanym i biednym. Rozwój Omanu umożliwiło odkrycie ropy. Oman znajduje się obecnie na 15. miejscu na liście eksporterów tego surowca, ale zważywszy na stosunkowo niewielką populację tego kraju, to wystarcza do zapewnienia względnej zamożności mieszkańców.
     W ciągu 49 lat rządów sułtan Kabus przekształcił ubogi, pustynny kraj rozdzierany przez walki wewnętrzne w kraj o świetnie prosperującej gospodarce opartej na dochodach z eksportu ropy. Dziś pod względem PKB na głowę znajduje się na poziomie Belgii, Francji czy Wielkiej Brytanii. Jest też w pierwszej pięćdziesiątce państw według wskaźnika rozwoju społecznego (HDI). Sułtan Kabus pobudował drogi, szpitale i inne budynki użyteczności publicznej, w tym Muzeum Narodowe, Operę Królewską w Muskacie oraz największy meczet w tym mieście.

      Oficjalną religią Omanu jest islam Ibadi, który jest odrębną gałęzią od wierzeń sunnickich, jak i szyickich. Nazwa tego odłamu pochodzi od założyciela Abdullaha ibn Ibada, działającego w VII w. w Basrze (dzisiejszy Irak). Ibadyzm powstał około 60 lat po śmierci proroka Mahometa. W Omanie ponad 70-75% muzułmanów stanowią ibadyci, są oni najbardziej przyjaznym (tolerancyjnym) i pokojowym odłamem tej religii, nie uznają przelewu krwi w imię religii i nie popierają fanatyzmu. Religia odgrywa ważną rolę w Omanie. Trzeba pamiętać, że ibadyci nie są szyitami ani sunnitami, co wyłącza ich z konfliktu między tymi dwoma nurtami islamu.

     Gdybyśmy mieli wskazać najbardziej charakterystyczny element omańskiego krajobrazu, bez wątpienia byłyby to wadi. Wadi to według encyklopedycznej definicji suche formy dolinne występujące na obszarach pustynnych. W czasie opadów wypełniają się wodą tworząc wartkie, szerokie, długie i kręte rzeki. W Omanie jest mnóstwo wadi i są bardzo różnorodne, zarówno otoczone górami jak i zupełnie płaskie. Dużo w nich zieleni, ale największą atrakcją są baseny wypełnione wodą, znajdujące się w niektórych dolinach.

      Oman jest jedynym miejscem na świecie, gdzie w warunkach naturalnych rosną drzewa kadzidłowe. Przed odkryciem ropy naftowej Oman należał do jednego z bogatszych krajów świata na skutek zysków czerpanych z handlu kadzidłami. Obecnie gospodarka kraju opiera się na wydobywaniu i eksportowaniu ropy naftowej. Paliwa kopalne stanowią ponad 95% eksportu Omanu.

·        Maskat (Muscat) – miasto wybrzeża

Maskat (Muscat) stolica Omanu, położona jest malowniczo między turkusowymi wodami Zatoki Omańskiej, a pięknymi górami Al-Hadżar (Al Hajar). Jest największym miastem kraju, zamieszkuje je ponad 1,5 mln mieszkańców. Maskat jest wyjątkowo rozległy, a poszczególne dzielnice oddzielone są od siebie pasmami gór, przez co wydaje się, że składa się z kilku miast. Taki układ wynika z ukształtowania terenu i warunków geograficznych. Rozbudowa w głąb kraju jest po prostu niemożliwa ze względu na pasma górskie lub pustynie. Dlatego Maskat ciągnie się wzdłuż wybrzeża przez kilkadziesiąt kilometrów.
       W przeciwieństwie do stolic sąsiednich krajów arabskich, jest to miasto prawdziwego orientu. Nie ma tu strzelistych wieżowców ani nowoczesnych biurowców. Zgodnie z zarządzeniem sułtana dominuje tradycyjna zabudowa: białe, niskie kwadratowe domy, które niesamowicie kontrastują z surowym obliczem skał. Zaskakująco dużo jest też terenów zielonych. Z roku na rok wyrasta coraz więcej nowoczesnych i bardzo luksusowych hoteli, ogromne centra handlowe. Do największych atrakcji stolicy Omanu należą: Wielki Meczet Sułtana, Gmach Opery Królewskiej, Pałac Al-Alam oraz Stare Miasto. Wielki Meczet Sułtana Kabusa (The Sultan Qaboos Grand Mosque) – to nie tylko wspaniała i imponująca budowla, ale także prezent dla narodu mający uczcić rewolucję, która rozpoczęła się w 1970 r., po tym jak sułtan Kabus obalił swojego ojca Sa’ida. Budowa meczetu trwała prawie dwanaście lat (1996-2007).  Jest imponującą budowlą górująca nad miastem, jest to największa w Omanie i trzecia co do wielkości tego typu budowla na świecie. Najwyższy minaret ma 92 m wysokości i wraz z czterema mniejszymi symbolizuje 5 filarów islamu. Do budowy meczetu zużyto ponad 300 tys. ton piaskowca.  Sala modlitwy dla mężczyzn może pomieścić 6,5 tysiąca wiernych (a wraz z dziedzińcem nawet do 20 tys.). Część meczetu przeznaczona dla kobiet jest znacząco mniejsza, jednocześnie może się w niej modlić 700 kobiet (dysproporcja wynika z tego, że kobiety nie mają obowiązku modlenia się w meczecie). Budowla posiada niesamowitą konstrukcję z filigranowymi zdobieniami i bijącą po oczach biel marmuru, odznacza się też niezwykłą harmonią. Niesamowite wrażenie robi ogromny pozłacany żyrandol wykonany z 600 tys. kryształów Svarovskiego, mający 8 m średnicy, 14 m wysokości i ważący 8 ton. Został on wpisany do księgi rekordów Guinnessa, jako największy żyrandol na świecie. Ma w środku schody i drabinki, by możliwy był dostęp do ponad 1.000 żarówek rozświetlających wnętrze sali. Drugim elementem wystroju, na który warto zwrócić uwagę jest ręcznie tkany perski dywan. Powstał on w irańskim mieście Meszhed, a prace nad jego ukończeniem zajęły 600 szwaczkom, cztery lata. Jego powierzchnia wynosi 4.200 m2, dywan waży 21 ton i zapleciony jest z miliarda siedmiuset milionów węzłów. Do barwienia dywanu wykorzystano ponad 28 różnych odcieni kolorów, w większości uzyskanych z naturalnych barwników roślinnych.        

Opera Królewska w Maskacie jest jednym z najpiękniejszych dzieł architektury w Omanie.  W 2001 r. sułtan Omanu Kabus ibn Sa’id ogłosił dekret o budowie teatru operowego. Jego budowę rozpoczęto w 2007 r., powstał on na obszarze parku o powierzchni 80 hektarów. Gmach opery z zewnątrz wygląda niczym fort obronny i wpisuje się doskonale w stylistykę arabskiej architektury. Uroczyste otwarcie opery odbyło się we wrześniu 2011 r. Na galowym wieczorze z udziałem dostojnych gości wykonano operę Rigoletto Giuseppe Verdiego. Opera w Maskacie jest trzecią sceną operową w krajach arabskich Bliskiego Wschodu po scenach w Bejrucie i Kairze. Wnętrze opery o 1100 miejscach utrzymane jest w kolorystyce złota i czerwieni. Na oparciach foteli znajdują się monitory, na których ukazują się teksty w języku arabskim i angielskim. Królewska loża umieszczona jest naprzeciw sceny. Nadscenie liczy 32 m wysokości. W sali zainstalowano organy o 70 rejestrach, 4542 piszczałkach i 4 manuałach, dostarczone przez firmę Johannes Klais z Bonn. Warto podkreślić, że twórcą sukcesu tego miejsca jest sam sułtan Kabus, który sfinansował jego powstanie i doprowadził do jego ogromnej popularności wśród mieszkańców kraju.

Nadmorska dzielnica Maskatu – Mutrah. W tej części miasta znajduje się port rybacki, słynny targ (suk) oraz forty. Wzdłuż morza ciągnie się promenada, którą można dojść do starej części Maskatu.

·       Pałac Al-Alam – pałac sułtanów w Maskacie. Pałac jest położony w starej części miasta, w pobliżu portu. Zbudowany pomiędzy starymi fortami wystawionymi przez Portugalczyków. Pałac jest jedną z sześciu rezydencji panującego sułtana. Został wybudowany na miejscu, na którym znajdowała się ambasada brytyjska. Al-Alam oznacza w języku arabskim flagę. Według legend kiedyś na terenie pałacu znajdował się maszt z flagą państwową, każdemu niewolnikowi, który dotknął tego masztu zostawała przyznawana wolność. Pałac został zbudowany w 1970 r., a w 1972 r. przebudowany i zagospodarowany jako rezydencja królewska. Jest dość ekstrawaganckim przykładem współczesnej arabskiej architektury. Wejście do obiektu, zwrócone w kierunku morza, zdobione jest czterema filarami w kolorach niebieskim i złotym. Po obu stronach rezydencji znajdują się budynki rządowe.

  • Nizwa – dawna stolica kraju

Nizwa jest miastem leżącym w północnej części kraju, u podnóża gór Al-Dżabal al-Achdar. Jest jednym z najstarszych miast w Omanie – oddalonym o około 1,5 godziny drogi od Maskatu. W VI i VII w. to właśnie Nizwa pełniła funkcję stolicy kraju, była jednym z pierwszych miast w Omanie, które przyjęło religię islamu. Jest to główne w kraju skupisko ibadytów  (muzułmańskie ugrupowanie religijne). W mieście znajduje się jeden z najstarszych w kraju fortów o siedmiu studniach i olbrzymiej okrągłej wieży, z której roztacza się panorama na zieloną okolicę. We wnętrzach fortu znajduje się muzeum prezentujące historię tego miejsca.

  • Zamek Jabreen

W odległości zaledwie 40 km od Nizwy znajduje się zamek Jabreen. Został wzniesiony w XVII w. przez imama Bel’araba bin Sultana Al Yarubiego, który w 1650 r. pokonał Portugalczyków i rozbudował fort w Nizwie do stanu, w jakim możemy podziwiać go obecnie. XVII wiek przyniósł Omanowi pokój oraz rozwój handlu kadzidłem, które przyczyniły się do budowli zamku pełniącego funkcji rezydencji pałacowej, a nie, jak dotychczas, fortyfikacji obronnej. Wewnątrz budowli możemy podziwiać piękne malowidła naścienne, misternie zdobione drewniane sufity i ażurowe okna.

  • Fort Bahla

Jako jedyny fort w Omanie w 1987 r. został wpisany na listę zabytków UNESCO. Bahla jest wybitnym przykładem ufortyfikowanej osady oazy średniowiecznego okresu islamskiego, wykazującej umiejętności inżynierii wodnej wczesnych mieszkańców do celów rolniczych i domowych. Obecny fort został zbudowany w XVIII w., jest on jednym z najbardziej imponujących fortów pustynnych Omanu. Budowla jego powstała w dużej mierze z gliny, suszonych na słońcu cegieł i tynku z gliny zmieszanej ze słomą. Jego potężne mury obronne, liczne dziedzińce, zakamarki, balkony, tarasy, korytarze i wykonane z niewypalonej cegły stanowią dużą atrakcję. Cały kompleks jest wybitnym przykładem islamskiej, średniowiecznej osady oazy w kolorze piasku, która wtapia się w suche krajobrazy okolicznych gór.

Bibliografia

Dudała D. [ 2022], Oman, Wydawnictwo Pascal, Bielsko-Biała
Oman [2016], opracowanie zbiorowe, Wydawnictwo Pascal, Bielsko-Biała
Pindral M. [ 2015], W cieniu minaretów. Oman, Wydawnictwo Bernardinum, Pelplin
Polakowska A. [2019], Oman, Wydawnictwo Bezdroża, Kraków
Składanek J. [2020], Dubaj. Zjednoczone Emiraty Arabskie i Oman. Praktyczny przewodnik,
          Wydawnictwo Pascal, Bielsko-Biała

Źródło fotografii: Tadeusz Jędrysiak

Tagi: