Zdarza się, że formalne oraz nieformalne grupy zaangażowane w życie swoich miejscowości – zmęczone wymówkami lub zbyt długim oczekiwaniem na działania w obszarze turystyki ze strony władz lokalnych – biorą sprawy w swoje ręce. Na całym świecie można znaleźć przykłady podejmowanych przez nie oddolnych działań, które poprawiły byt lokalnej społeczności i przyczyniły się do rozwoju turystyki społecznej, rozumianej w niniejszym artykule jako turystyki społecznie organizowanej. Niektóre z tych aktywności dotyczące trudnego dziedzictwa kulturowego o wysokim potencjale rozwojowym, wywoływały kontrowersje społeczne i spory. Tak było m.in. w Świdnicy, na Dolnym Śląsku, gdzie przez wiele lat toczył się spór o wykorzystywanie do celów turystycznych dziedzictwa związanego z niemieckim asem lotnictwa czasów I wojny światowej, Manfredem von Richthofenem, znanym jako „Czerwony Baron”.
Artykuł ma charakter aplikacyjno –przeglądowy i jest raportem z badań Fundacji Symbioza, których autorka jest współorganizatorem. Przygotowano go w oparciu o badania pierwotne i wtórne z użyciem metody: desk research, obserwacji, wywiadu swobodnego i studium przypadku. Przedstawione w nim zagadnienia oraz studium przypadku Świdnicy i „Czerwonego Barona” uzupełniają lukę poznawczą dotyczącą włączania w procesy rozwojowe turystyki dysonansowego dziedzictwa kulturowego uznawanego przez część mieszkańców za obce i niechciane. Wzbogaca zasoby wiedzy na temat problematyki rozwoju turystyki kulturowej oraz podażowej strony turystyki kontrowersyjnej.
