Turystyka Kulturowa

-> Wydarzenie z duszą   grudzień, 2022

Tamara Łempicka a art déco
– wystawa w Konstancinie-Jeziornej

Autor: Tadeusz Jędrysiak i Izabela Wyszowska

• 

• 

• 

Wystawa poświęcona Tamarze Łempickiej – jednej z najwybitniejszych artystek światowego formatu, odbyła się w dniach 17 września – 17 grudnia 2022 w Muzeum Villa la Fleur w Konstancinie-Jeziornej koło Warszawy.Muzeum Villa la Fleur jest prywatnym muzeum założonym przez kolekcjonera Marka Roeflera w 2010 roku, absolwenta fizyki jądrowej na Uniwersytecie Warszawskim, szefa firmy deweloperskiej Dantex, a także jednego z najbogatszych Polaków. W swoim prywatnym muzeum kolekcjonuje przede wszystkim dzieła artystów, którzy wyemigrowali z Polski i należą do École de Paris[1].
       Muzeum składa się z dwóch budynków ekspozycyjnych, oddzielonych parkiem rzeźb. Zarówno obiekty muzealne w obecnym kształcie, jak i zakres zbiorów w nich prezentowany stanowią wynik wieloletniej kolekcjonerskiej pasji Marka Roeflera. Co roku kolekcjoner organizuje monograficzne wystawy jednego artysty. Zachwyt budziły jego wystawy dzieł: Jeana Lamberta-Ruckiego (1888-1967 – jednego z najbardziej oryginalnych polsko-węgierskich twórców awangardowych początku XX wieku, który zajmował się rzeźbą, malarstwem oraz projektowaniem sztuki użytkowej, jego realizacje zdumiewały międzywojenny Paryż), Henryka Haydena (1883-1970 – malarza, reprezentującego początkowo nurt kubistycznej awangardy, później stylizatorskiego realizmu), Maurycego Mędrzyckiego (1890-1951 – malarza pochodzenia żydowskiego, wchodził on także w krąg artystów École deParis, malował głównie pejzaże, kwiaty, kompozycje figuralne), Alicji Halickiej (1889-1974 – malarki, scenografki, projektantki kostiumów, ilustratorki).

     Tamara Łempicka (1898-1980) przez lata uchodziła za ikonę art déco[2]. Urodziła się prawdopodobnie w Moskwie, jej ojciec, Borys Gurwik-Gorski był zamożnym rosyjskim Żydem, kupcem lub przemysłowcem. Matka, Malwina z domu Dekler, pochodziła z zamożnej polskiej rodziny. Wraz z rodzeństwem Tamara wychowywana była przez matkę i dziadków Deklerów w Warszawie. Dziadkowie Tamary ze strony matki należeli do stołecznej elity towarzyskiej, zaprzyjaźnieni z Ignacym Paderewskim i Arturem Rubinsteinem. W 1911 roku Tamara przeniosła się do swoich krewnych do Petersburga, gdzie uczyła się na kursach rysunku w Akademii Sztuk Pięknych. Podczas jednego z bali petersburskich elit poznała przyszłego swego męża, Tadeusza Łempickiego, młodego prawnika i bon vivanta. Jego rodzina, pochodząca z Warszawy, mieszkała w Sankt Petersburgu. Tamara poślubiła Łempickiego w 1916 roku, w tym samym roku przyszła na świat ich córka, Maria Krystyna. Tadeusz Łempicki, jej mąż był synem bratanicy poety Cypriana Kamila Norwida. W czasie rewolucji w Rosji w 1917 roku Tadeusz Łempicki został aresztowany przez bolszewików. Tamara uzyskała pomoc od szwedzkiego konsula w uwolnieniu męża i ucieczce z Rosji. Małżonkowie spotkali się ponownie w Kopenhadze, skąd wyjechali latem 1918 roku do Paryża. Łempicka studiowała w paryskiej Akademii Ranson. W związku z trudną sytuacją materialną, zaczęła malować w celach zarobkowych. Sama twierdziła, że w kwestii warsztatu jest samoukiem, jednakże przez krótki czas uczęszczała także do pracowni kubistycznego malarza Andre Lhate’a. Prace Tamary Łempickiej po raz pierwszy zostały wystawione w 1922 roku. Jej malarstwo zostało pozytywnie odebrane, a wkrótce stała się sławna jako portrecistka – Tamara De Lempicka.

       Tamara Łempicka była biseksualna i w tym właśnie czasie słynna była ze swoich romansów. Prowadziła bardzo aktywne życie towarzyskie, a liczne romanse – zarówno z mężczyznami, jak i kobietami – sprawiły, że małżeństwo zakończyło się rozwodem. Jej były mąż w 1927 roku powrócił do Warszawy i ożenił się z inną kobietą. W kilka lat po rozwodzie Tamara zaczęła chorować na depresję. W 1933 roku ponownie wyszła za mąż, za barona Roula Kuffnera, który był dziedzicem austriackiego imperium browarniczego. Na początku II wojny światowej Tamara Łempicka wraz z mężem wyjechała do Beverly Hills w Kalifornii. W 1943 roku przeprowadzili się do Nowego Jorku, gdzie kontynuowała twórczość artystyczną. Po śmierci swojego męża w 1962 roku przeniosła się do Houston. Pod koniec życia była zupełnie zapomniana, a wkrótce zrezygnowała z wystawiania swoich prac, gdyż jej nowe dzieła nie zostały dobrze przyjęte. W 1978 roku przeniosła się do Cuernavaca w Meksyku, gdzie zmarła podczas snu 19 marca 1980 roku. Zgodnie z jej życzeniem, ciało skremowano, a prochy rozrzucono z helikoptera nad czynnym wulkanem Popocatepetl na Wyżynie Meksykańskiej (ok 70 km na południowy wschód od miasta Meksyk).

     Zmysł obserwacji otaczającego ją świata Tamara Łempicka łączyła z niezwykłą precyzją wypowiedzi artystycznej, tradycję z nowoczesnością, a sztukę z modą. Niezwykle świadomie kierowała własną karierą malarską, sięgając przy tym po najnowocześniejsze środki przekazu. Łempicka uchodziła także za jedną z kluczowych postaci emancypacji doby dwudziestolecia międzywojennego. Wpływ na jej początkową twórczość wywarły włoskie wakacje. Czyste barwy, precyzyjne rysunki, draperie i cieniowania było efektem jej dziecięcych podróży do Włoch i poznawania sztuki renesansowych mistrzów. Głównym tematem prac artystki był człowiek. Malowała najczęściej portrety przedstawicieli bohemy artystycznej, arystokratów i członków elity finansowej Europy i USA. Jej obrazy uderzają widza od pierwszego spojrzenia charakterystycznym stylem, głębokim zmysłem obserwacji świata i ludzi.

       Wystawa w podwarszawskim Konstancinie w prywatnym muzeum stała się bardzo dużym wydarzeniem. Faktem jest, że prawie całe życie Łempicka spędziła poza Polską.Niby wszyscy znają jej twórczość, ale najczęściej tylko najbardziej charakterystyczny okres paryski. Jej pełniejszy wizerunek zaprezentowała wystawa „Tamara Łempicka a art deco”.      Obecnie obrazy Tamary Łempickiej na międzynarodowym rynku sprzedawane są po kilkanaście milionów dolarów. W polskich mediach artystka opisywana jest jako „najdroższa polska malarka”. Mimo, że była polską artystką, w rodzimych zbiorach nie znajdziemy wielu jej obrazów. Jej dzieła posiadają w swoich kolekcjach m.in.: amerykański aktor i reżyser Jack Nicholson, amerykańska piosenkarka Madonna. Obraz Łempickiej Adam i Ewa z 1932 roku posiada w swoich zbiorach inna słynna piosenkarka – Barbara Streisand, który nabyła go za 135 tys. dolarów, a po 10 latach sprzedała za 2 mln dolarów.

        Pośród ponad siedemdziesięciu prac Tamary Łempickiej prezentowanych na wystawie w Muzeum Villa la Fleur, można było zobaczyć obrazy olejne, rysunki oraz grafiki. Oprócz znanych kompozycji szczytowego okresu malarskiego Łempickiej, pojawiły się niezwykle rzadko prezentowane wczesne prace studyjne, a także abstrakcyjna twórczość z ostatnich lat życia artystki. Obiekty prezentowane na wystawie pochodzą z francuskich i polskich muzeów państwowych, ale także z prywatnych zbiorów z Polski oraz Stanów Zjednoczonych. Na wystawie można było zobaczyć 20 obrazów olejnych Łempickiej, w tym dziesięć obrazów pochodzących z kolekcji Marka Roeflera. Osobistego charakteru nadały wystawie pamiątki zachowane po artystce oraz dzieła sztuki użyczone przez rodzinę Tamary Łempickiej. Były to obrazy, rysunki, części garderoby i biżuterii, a także fotografie, notatki oraz korespondencja.

Zainteresowanym artystką warto dodać, iż równolegle inna wystawa czasowa pt. Łempicka  poświęcona jej twórczości, otwarta została 9 września 2022 roku, w Muzeum Narodowym w Krakowie (Gmach Główny). Do 12 marca 2023 roku będzie można tam zobaczyć kolekcję ponad czterdziestu jej dzieł malarskich ze zbiorów muzealnych i prywatnych w Europie i USA.  

Bibliografia

Claridge L. [2004], Tamara Łempicka, Dom Wydawniczy Rebis, Poznań.
Claridge L. [2019], Tamara Łempicka. Sztuka i skandal, Wydawnictwo Marginesy,   
           Warszawa.

---

[1] École de Paris (fr. Szkoła francuska) –nazwa stworzona w 1924 r. przez malarza i teoretyka sztuki Amedee Ozenfanta dla określenia nowych zjawisk w paryskim środowisku artystycznym, zaistniałych w związku z napływem cudzoziemców (jak np. Marc Chagall, Tadeusz Makowski, Amedeo Modigliani).

[2] Art déco – sztuka dekoracyjna – potoczne określenie sztuki użytkowej lat 20. i 30. XX wieku. Nazwa powstała w 1966 r. w związku z refleksją nad rezultatami Wielkiej Międzynarodowej Wystawy Sztuk Dekoracyjnych i Przemysłu Nowoczesnego w Paryżu [Zwolińska, Malicki 1990, s. 29].

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

Tagi: 2022-04