„Witkacy. Sejsmograf epoki przyspieszenia” – wystawa – nowe spojrzenie na twórczość artystyczną Stanisława Ignacego Witkiewicza

-> Wydarzenie z duszą wrzesień, 2022

„Witkacy. Sejsmograf epoki przyspieszenia” – wystawa – nowe spojrzenie na twórczość artystyczną Stanisława Ignacego Witkiewicza

Autor: Izabela Wyszowska i Tadeusz Jędrysiak

Stanisław Ignacy Witkiewicz
Źródło: zakopane.pl

Stanisław Ignacy Witkiewicz (Witkacy) należy do najwybitniejszych twórców pierwszej połowy XX wieku. Był artystą niezwykle wszechstronnym, malarzem, rysownikiem i fotografikiem, dramaturgiem i powieściopisarzem, filozofem, teoretykiem i krytykiem sztuki, a także wnikliwym obserwatorem przemian w życiu politycznym i społecznym.

Urodził się w 1885 r. w Warszawie. Jego ojciec Stanisław Witkiewicz był artystą, matka nauczycielką muzyki. Rodzice w 1890 r. przenieśli się do Zakopanego mając na względzie stan zdrowia chorującego na gruźlicę syna. Witkacy mieszkał tu do okresu studiów. Jego edukacją zajął się ojciec i grono jego wybitnych znajomych, często znanych artystów oraz profesorów akademickich. W wieku siedemnastu lat wystawił swoje pierwsze prace malarskie. Następnie podjął i ukończył studia na krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych. Lata kolejne spędził w Zakopanem, malując i pisząc. Samobójstwo jego narzeczonej sprawiło, że zdecydował się wraz ze swym kolegą Bronisławem Malinowskim wyjechać w daleką podróż do Nowej Gwinei. Wskutek konfliktu z Malinowskim wrócił do Europy akurat w momencie rozpoczęcia I wojny światowej. Dołączył do armii carskiej, a w 1917 r. z powodu rany postrzałowej został zwolniony ze służby. Nastał wówczas w jego twórczości czas malowania portretów. Jeszcze będąc na froncie w Rosji, zaczął pisać teksty na temat własnych poglądów artystycznych. W 1923 r. ożenił się z wnuczką Juliusza Kossaka, Jadwigą Unrung, niestety ich małżeństwo rozpadło się po kilku latach. W 1927 r. wydał swoją powieść Pożegnanie jesieni, w 1930 r. ukazało się jego dzieło Nienasyceni. W latach 30. XX w. dużo portretował. Za swe osiągnięcia otrzymał wkrótce Złoty Wawrzyn Polskiej Akademii Literatury. Do dziś, najwybitniejszym utworem dramatycznym Witkacego są Szewcy z 1934 r. Zmarł śmiercią samobójczą – na wieść o zbrojnej napaści Armii Sowieckiej na Polskę – 18 września 1939 r. we wsi Jeziory na Polesiu (dziś Ukraina). Stanisława Ignacego Witkiewicza, obok Brunona Schulza (1892-1942) i Witolda Gombrowicza (1904-1969) zalicza się go do najważniejszych przedstawicieli literackiej awangardy. Uważany jest dziś za wizjonera i bezwzględnego komentatora rzeczywistości. Jego utwory przetłumaczono na ponad 30 języków. Jest też jednym z najczęściej wystawianych polskich dramaturgów XX wieku.

Gigantyczna, monograficzna wystawa „Witkacy. Sejsmograf epoki przyspieszenia”, otwarta w 7 lipca 2022 roku w Muzeum Narodowym w Warszawie, zgromadziła aż pięćset dzieł artysty, zaprezentowanych w szerokich XX-wiecznych i współczesnych kontekstach. Ekspozycję można oglądać do 9 października 2022 roku. Prace Witkacego pochodzą ze zbiorów własnych muzeum oraz z licznych placówek muzealnych i instytucji w Polsce, a także z kolekcji prywatnych. Wśród dzieł znajdują się obrazy, rysunki, pastele i fotografie. Wystawa pokazuje szeroki zakres wykorzystywanych przez Witkiewicza mediów i strategii artystycznych. Jej celem jest zaprezentowanie stosunku Witkacego do sztuki, którego zamierzeniem było rozbijanie konwencjonalnego myślenia o twórczości artystycznej. Ekspozycja stanowi przegląd tematów ważnych dla samego artysty i sztuki nowoczesnej. To m.in.: kosmos, ciało, historia, ruch, pierwotna wizja artystyczna, psychologiczna intensywność przeżycia metafizycznego, refleksja socjologiczna. Witkiewiczbył wnikliwym obserwatorem i komentatorem zmian cywilizacyjnych, dokonujących się pod wpływem postępu technicznego,w różnych sferach życia – przeobrażeń w polityce, organizacji społecznej, obyczajach i kulturze. Prof. Piotr Gliński określił Witkacego jako jednego z najbardziej wszechstronnych twórców swojej epoki. Przypomniał, że na jego twórczość wpływało „intensywne przyspieszenie cywilizacyjne pierwszej połowy XX wieku”, którego był „rejestratorem”. Wystawa przyciąga tłumy zainteresowanych, zaintrygowanych nieprzeciętną, kontrowersyjną postacią artysty i jego tak różnorodnym dorobkiem artystycznym, pokazanym w interesujący, inspirujący sposób.

Bibliografia