Komańcza – ostatnie miejsce uwięzienia Prymasa Polski Stefana Kardynała Wyszyńskiego – miejsce powstania odnowionych Ślubów Narodu

-> Miejsca z duszą czerwiec, 2022

Komańcza – ostatnie miejsce uwięzienia Prymasa Polski Stefana Kardynała Wyszyńskiego – miejsce powstania odnowionych Ślubów Narodu

Autor: Izabela Wyszowska i Tadeusz Jędrysiak

Sejm Rzeczypospolitej Polskiej ustanowił rok 2021 rokiem kardynała Stefana Wyszyńskiego. Było to związane ze 120. rocznicą jego urodzin i 40. rocznicą śmierci. Kardynał Stefan Wyszyński, charyzmatyczny przywódca polskiego Kościoła, 12 września 2021 r. został ogłoszony błogosławionym.

Kardynał Stefan Wyszyński (1901-1981) – w latach 1948-1981 był prymasem Polski, mężem stanu i strategiem. Do historii przeszedł jako Prymas Tysiąclecia.

Zgromadzenie Sióstr Najświętszej Rodziny z Nazaretu (Siostry Nazaretanki) założyła w 1875 r. w Rzymie bł. Franciszka Siedliska, Polka, dla szerzenia Królestwa Bożej Miłości wśród ludzi, a zwłaszcza w rodzinach. W dniu 2 sierpnia 1929 r. poświęcono kamień węgielny pod budowę klasztoru dla Sióstr Nazaretanek w Komańczy Letnisku. Komańcza jest wsią położoną w południowo-wschodniej Polsce, na pograniczu Beskidu Niskiego i Bieszczadów, od południa graniczącą ze Słowacją.

Budynek klasztoru Sióstr Nazaretanek został wystawiony w przeciągu dwóch lat, w duchu letniskowym – o czym świadczy jego wygląd. Siostry od pierwszych dni prowadziły szeroką działalność charytatywną, którą także kontynuowały w czasie II wojny światowej. W latach 1944-1950 kaplica klasztorna zastępowała kościół parafialny miejscowym wiernym. Klasztor Sióstr Nazaretanek był ostatnim, czwartym miejscem (po Rywałdzie Królewskim, Stoczku Warmińskim i Prudniku Śląskim) internowania Stefana kardynała Wyszyńskiego, który w sumie trzy lata spędził w uwięzieniu. W Komańczy przebywał od 29 października 1955 r. do 28 października 1956 r. Po uwolnieniu mówił, że gdy go przewożono z Prudnika na południowy-wschód Polski – do Komańczy, miał świadomość, że jedzie tym samym szlakiem, którym przed 300 laty jechał do Lwowa król Jan II Kazimierz Waza z Prymasem Leszczyńskim, aby tam złożyć swe Królewskie Śluby (1 kwietnia 1656 r.) i ogłosić Maryję, Matkę Chrystusa, Królową Polski. Wszystko po to, aby Polska była Królestwem Maryi. Śluby zostały złożone przez króla w katedrze pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny we Lwowie podczas mszy świętej odprawianej przez nuncjusza papieskiego przed obrazem Matki Bożej Łaskawej. Autorem tekstu ślubów lwowskich króla Jana II Kazimierza był Andrzej Bobola (obecnie jeden z pięciu głównych świętych patronów Polski).

Każdy dzień pobytu kardynała Wyszyńskiego w Komańczy był dobrze zaplanowany i zorganizowany. Prymas był rygorystycznie pilnowany przez agentów w obawie przed kontaktami z innymi przedstawicielami swojego środowiska, tworzył, pisał i modlił się. Wstawał o godz. 5.00, od godz. 5.30 był w kaplicy na indywidualnej modlitwie i mszy świętej. W liturgii mogły uczestniczyć tylko siostry zakonne. Prymas słuchał również liturgii i nabożeństw wychodząc na taras. Pokój, który zajmował był podsłuchiwany. Instalację podsłuchów wykonano w sierpniu 1955 r., jeszcze przed przywiezieniem tu kardynała. Funkcjonariusze przedstawili się siostrom jako filmowcy, którzy będą przygotowywać film o gen. Karolu Świerczewskim.

Do więzionego w Komańczy Prymasa Wyszyńskiego zwrócili się OO. Paulini z prośbą o napisanie odnowionych Ślubów Jana Kazimierza. Kardynał odmówił tłumacząc, że jest więźniem z woli Bożej, a więzień musi milczeć. W końcu jednak dał się przekonać. Tak powstały Śluby, których znaczenie jest szczególne. Jasnogórskie Śluby Narodu i Program Wielkiej Nowenny przygotowywały Naród do obchodów Tysiąclecia Chrztu Polski w 1966 r. Napisana modlitwa o oddanie Polski Matce Bożej miała być powtórzeniem ślubów królewskich sprzed 300 lat. Gdy w 1956 r. kardynał pisał odnowione Śluby Narodu, stał się duchowym przywódcą nie tylko Kościoła, ale narodu. Stał się interreksem, na wzór prymasów Pierwszej Rzeczypospolitej, którzy przejmowali rządy w okresie bezkrólewia.

Jasnogórskie Śluby Narodu Polskiego są modlitwą w formie ślubów Najświętszej Maryi Pannie, Królowej Polski. Zostały oneuroczyście złożone 26 sierpnia 1956 r. na Jasnej Górze przy udziale około miliona wiernych. Rotę Ślubów odczytał bp Michał Klepacz, pełniący obowiązki przewodniczącego Episkopatu Polski. Na fotelu przeznaczonym dla Prymasa Polski leżały biało-czerwone kwiaty. Kardynał Wyszyński składał Śluby w miejscu swojego odosobnienia w Komańczy w łączności z Jasną Górą.

Prymas Tysiąclecia pragnął, by Śluby Jasnogórskie weszły w życie Polaków i stały się programem odrodzenia moralnego Narodu. Śluby składały się z dziewięciu przyrzeczeń, a Wielka Nowenna trwała dziewięć lat. Każdy jej rok zaczynał się ponowieniem Ślubów Jasnogórskich we wszystkich parafiach. Jej program polegał na wprowadzeniu w życie poszczególnych przyrzeczeń.

Kardynał Stefan Wyszyński, po wyjściu na wolność, kontynuował walkę o wolność Kościoła pod rządami komunistów. Rozpoczął z nimi kolejne rozmowy, które doprowadziły do podpisania porozumienia, tym razem bardziej korzystnego. W latach 1957-1966 był On jednym z inicjatorów i organizatorów obchodów Tysiąclecia Chrztu Polski. Prymas był dwukrotnie mianowany do Pokojowej Nagrody Nobla, w latach 1977 i 1978, lecz jej nie otrzymał. Ksiądz Kardynał Wyszyński jest symbolem niezłomności i patriotyzmu najwyższej próby, uważany za jednego z największych postaci w historii Polski. Był wybitnym mężem stanu, który przeprowadził Polaków przez jeden z najtrudniejszych okresów historii.

Trwałym śladem więzienia przez władze komunistyczne PRL w Komańczy jest przyklasztorna Izba Pamięci oraz pomnik poświęcony Jego osobie, dzieło artysty rzeźbiarza Andrzeja Kossa z Warszawy. Monument odsłonięty i poświęcony został przez ks. Prymasa kard. Józefa Glempa w dniu 21 września 1986 r. Po wyjściu z internowania kardynał Wyszyński jeszcze trzykrotnie odwiedził Komańczę – w 1958, 1972 oraz 1976 r.

Pokój Prymasa w Komańczy znajdował się na pierwszym piętrze domu zakonnego. Izba Pamięci po jego pobycie, ze względu na tłumy odwiedzających pielgrzymów, istnieje dziś na parterze budynku. Można w niej oglądać oryginalne meble oraz szereg pamiątek – przedmiotów, z których korzystał Kardynał: łóżko, lampę naftową, pióro z kałamarzem, bibularz, maszynę do pisania, na której s. Stanisława przepisywała teksty pisane ręcznie przez ks. Prymasa, ornat, sutannę, biret i piuskę. Jest również kostur, na którym wspierał się Prymas, wędrując po okolicznych wzgórzach. Ściany ozdabiają fotografie i portrety Prymasa, jest też zdjęcie jego matki. Ponadto dwie tablice: jedna w miejscu, w którym w celi modlił się Kardynał, druga informująca o napisaniu w Komańczy tekstu Jasnogórskich Ślubów Narodu Polskiego oraz Wielkiej Nowenny.

Bibliografia

Kordysz P. [2020], Jasnogórskie Śluby Narodu Polskiego, „Biuletyn IPN” nr 6.

Okońska M. [2006], Jak powstawały Jasnogórskie Śluby Narodu, „Niedziela” nr 19.

Źródło fotografii: Tadeusz Jędrysiak