Powiat sępoleński jako destynacja turystyki kulturowej
Autor: Łukasz Jakubowski i Marcin GorączkoTurystyka dziedzictwa kulturowego
Pomimo średniowiecznych korzeni osadnictwa, na terenie powiatu sępoleńskiego materialne dziedzictwo kulturowe wiąże się z okresem znacznie późniejszym, bo głównie dziewiętnasto- i dwudziestowiecznym. To okres współistnienia na tych terenach trzech grup narodowościowych, Niemców (w przewadze), Polaków oraz Żydów. Trwałym udokumentowaniem ówczesnych stosunków społecznych są przede wszystkim licznie występujące tu rezydencje szlacheckie, na czele z okazałymi pałacami w Runowie Kujawskim, Sypniewie, Komierowie czy Suchorączku oraz zespoły dworskie z budynkami produkcyjnymi ale także zabudowa mieszczańska i budynki użyteczności publicznej w Sępólnie Krajeńskim, Więcborku i Kamieniu Krajeńskim. Mozaika narodowościowa zaznacza się również w budownictwie sakralnym. Duża część obecnych kościołów rzymskokatolickich to dawne świątynie protestanckie. Niestety to dziedzictwo kulturowe zostało silnie naznaczone w realiach II wojny światowej, które wydobyły wśród okolicznej ludności niemieckiej najgorsze instynkty prowadzące do zorganizowanych aktów ludobójstwa. Powiat sępoleński jest ważnym obszarem na mapie martyrologii narodu polskiego z dwoma prowizorycznymi obozami koncentracyjnymi w Karolewie i Radzimiu oraz szeregiem innych miejsc straceń upamiętnionych okolicznościowymi mi monumentami i tablicami.
Turystyka kulturowo-przyrodnicza
Podmiotem integrującym zdecydowaną większość atrakcyjnych turystycznie zasobów przyrodniczych powiatu sępoleńskiego jest Krajeński Park Krajobrazowy. Utworzony w 1998 roku jest największym parkiem krajobrazowym województwa kujawsko-pomorskiego i jednym z największych w Polsce. Obejmuje on swoim zasięgiem obszary wiejskie w gminach Sępólno Krajeńskie, Więcbork i Kamień Krajeński oraz fragment gminy Sośno, a więc większą część powiatu. Współczesny krajobraz mikroregionu jest efektem trwającego wiele wieków pozyskiwania terenów o zróżnicowanych warunkach glebowych, wilgotnościowych i wysokościowych dla rolnictwa. Stanowi on więc mozaikę pól uprawnych (dominujących powierzchniowo), jezior, śródpolnych oczek, enklaw leśnych oraz wzgórz morenowych na czele z Czarną Górą (189 m n.p.m.), najwyższym wzniesieniem województwa kujawsko-pomorskiego. Udział lasów w powierzchni powiatu jest znacznie niższy niż średnia wojewódzka. W 2017 roku uległ on wyraźnemu zmniejszeniu po nawałnicy, której ślady są widoczne do dziś. Siedzibą Krajeńskiego Parku Krajobrazowego jest Więcbork. Jego pracownicy prowadzą prelekcje wzbogacone środkami audiowizualnymi w pomieszczeniach edukacyjnych oraz ćwiczenia terenowe, również z zakresu edukacji regionalnej związanej z regionem Krajny i kulturą krajeńską. Jest to więc wyspecjalizowana jednostka w promocji i ochronie walorów kulturowo-przyrodniczych. Bardzo ważnym ich elementem są liczne założenia parkowe przy dawnych rezydencjach szlacheckich np. w Iłowie, Komierowie, Runowie Krajeńskim, Skarpie, Trzcianach, Wąwelnie czy Zamartym.
Turystyka etniczna
Wzmiankowana wielowiekowa tradycja współżycia trzech grup narodowościowych sprawia, że powiat sępoleński stanowi cel podróży spełniających kryteria turystyki etnicznej. Pamiętajmy, że już w okresie II RP powiat sępoleński należał do najbardziej zniemczonych w kraju. Po zakończeniu II wojny światowej spora grupa Niemców, którzy opuścili ten teren, szukała kontaktu ze swoją małą ojczyzną. Pierwsze sentymentalne podróże obywateli Niemiec na ziemie powiatu sępoleńskiego miały miejsce na długo przed 1989 rokiem. Upadek żelaznej kurtyny i późniejsze zmiany ułatwiające podróże pomiędzy oboma krajami sprawiły, że wizyty dawnych mieszkańców powiatu i ich krewnych stały się jeszcze częstsze. Tym, co te osoby najbardziej interesuje po dotarciu na miejsce, są obiekty i lokalizacje związane z historią rodzinną: cmentarze (w lepszym lub gorszym stanie znajdujące się w większości miejscowości), kościoły parafialne, szkoły i domy. Często turyści etniczni korzystają w trakcie pobytu z pomocy krewnych i znajomych, którzy mieszkają w powiecie. Bywa jednak, że w poszukiwaniu informacji trafiają do lokalnych historyków i instytucji kultury. Ze względu na silnie występujące zjawisko emigracji za ocean, do obu Ameryk (zwłaszcza w II połowie XIX wieku), tego typu turystami stają się również potomkowie dawnych emigrantów. Co ciekawe sępoleńska biblioteka pomagała już w tych kwestiach nie tylko obywatelom Stanów Zjednoczonych, ale też Wenezueli.
Tagi: 2022-01, powiat sępoleński