Warszawskie miejsca z duszą z rzeźbami Igora Mitoraja
Autor: Tadeusz Jędrysiak i Izabela WyszowskaWarszawskie miejsca z duszą z rzeźbami Igora Mitoraja
 Igor Mitoraj (1944-2014) |
Igor Mitoraj zawsze twierdził, że rzeźba dla niego, to nie kariera czy praca, ale całe jego życie. Jego talent docenił cały świat, Odniósł sukces – jego rzeźby wystawiono na niemal 120 wystawach na całym świecie i do dziś możemy je oglądać w wielu miastach Europy. W jego pracach bardzo wyraźne są echa rzeźby klasycznej – muskularne torsy, centaury i monumentalne głowy noszą w sobie wyraźny rys starożytnej Grecji. Dzieła odnoszą się bezpośrednio do mitologii i historii Grecji i Rzymu. Styl Mitoraja jest obecnie powszechnie rozpoznawany. Usta rzeźb, które zawsze mają kształt ust artysty, należą do charakterystycznych cech jego prac, stanowiąc swego rodzaju nieformalny „podpis”. |
„Kiedy zaczynam odczuwać potrzebę tworzenia, rzeźby
pojawiają się we mnie same, ja zaś staję się narzędziem czy,
inaczej mówiąc, medium, za którego pośrednictwem
nabierają one kształtu, stają się realnym bytem”.
[Igor Mitoraj]
Igor Mitoraj urodził się 26 marca 1944 roku w Saksonii w Niemczech. Był synem polskiej robotnicy przymusowej oraz francuskiego jeńca wojennego, oficera Legii Cudzoziemskiej. Po zakończeniu II wojny światowej wraz z matką wrócił do dziadków w Polsce. Dzieciństwo i młodość spędził w Grójcu. Po ukończeniu Szkoły Artystycznej w Bielsku-Białej został przyjęty do Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie w 1963 roku. Studiował malarstwo pod kierunkiem Tadeusza Kantora, który wywarł na niego ogromny wpływ. W 1968 roku po uzyskaniu dyplomu, studiował następnie w Paryżu w École Nationale Supérieure des Beaux Arts. Zaczynał tam tworzyć swoje dzieła jako malarz i grafik.
W 1968 roku artysta postanowił pozostać zagranicą. Swój czas dzielił zresztą między Paryżem, a Pietrasanta (region Toskania) we Włoszech gdzie od 1983 roku, niedaleko złóż białego marmuru miał swoją pracownię. Pierwsza wystawa jego prac w Paryżu odbyła się w roku 1976. W następnych latach jego dzieła były prezentowane na Biennale w Wenecji, a także we Florencji, w Lozannie i w Krakowie. Igor Mitoraj jest uważany za jednego z największych współczesnych rzeźbiarzy. Zmarł 6 października 2014 roku w Paryżu.
Rzeźby Mitoraja, wykonywane w karraryjskim marmurze i w brązie, inspirowane są klasyczną rzeźbą grecką i renesansową, w której artysta dostrzega uniwersalne odniesienia także do kondycji współczesnego człowieka. Głównym tematem jego prac jest ludzkie ciało, jego piękno i kruchość, oraz głębsze aspekty ludzkiej natury, które pod wpływem czasu ulegają wynaturzeniu. Odwołuję się (niekiedy dosłownie, przez tytuły) do mitologii lub historii Grecji i Rzymu, niejako „cytuje” idealne proporcje rzeźb antycznych, jednocześnie uzmysławiając odbiorcy ich ludzką naturę i niedoskonałość poprzez umyślne spękania, uszkodzenia posągów, ich fragmentaryczność, a niekiedy nawet – powalenie ich na ziemię.
Obecnie każdy może sobie obejrzeć (chociażby w Internecie) ogromną liczbę rzeźb wykonanych przez Igora Mitoraja. Zwracają uwagę ogromne części twarzy, części tułowia, same nogi, okaleczone postacie, wszystkie jednak w klimacie antyku.
Dzieła Mitoraja znajdują się w kilkudziesięciu muzeach, fundacjach i siedzibach największych korporacji na świecie. Jego rzeźby, często gigantyczne, znajdują się w charakterystycznych punktach wielu miast – w tym Paryża, Rzymu, Mediolanu, Lozanny, Londynu, Bambergu, Scheveningen koło Hagi oraz USA, Japonii, a także w Polsce. Trzy jego rzeźby możemy oglądać w Warszawie:
- Warszawa – Żoliborz – ul. Wybrzeże Gdyńskie 4, przed Centrum Kultury i Edukacji Data powstania 2004 r., „Ikar uskrzydlony” – „Ikaro Alato”;
- Warszawa – Stare Miasto – ul. Świętojańska 10 – drzwi wejściowe do kościoła pw. Matki Bożej Łaskawej. Data powstania 2009 r., „Anielskie Drzwi”;
- Warszawa – Mokotów – ul. Bobrowiecka 6 obok siedziby firmy Polpharma – Centrum Polskiej Farmacji. Data powstania 2009 r. „Wielki Toskańczyk” – „Grande Toscano”.
Rzeźba przed Centrum Olimpijskim „Ikar uskrzydlony” – „Ikar Alato”
Klasyczny posąg przedstawiający nagiego muskularnego mężczyznę stanowi nawiązanie do tradycji antycznej. Idealnie proporcjonalna postać wykonana jest w brązie i przedstawiona bez rąk i jednego skrzydła. „Ikar Alato” ma ponad 3,5 metra wysokości. Mężczyzna to Ikar, syn Dedala, bohater antycznego mitu. Tytuł pracy w tłumaczeniu brzmi „Ikar uskrzydlony” (słowo ,,alato” pochodzi z języka włoskiego). Zderzenie – pięknego w proporcjach ciała młodego mężczyzny z obrażeniami jakich doznał jest szokujące. To koniec jego historii. Już nie wzleci. Artysta oddal mu w ten sposób hołd. Z mitologii greckiej warto pamiętać, że Dedal był legendarnym wynalazcą i architektem (zbudował m.in. labirynt dla Minotaura ma Krecie), był więziony przez króla Krety, który chciał – by tylko dla niego wymyślał i konstruował nowe dzieła. Dedal pragnął wolności i dlatego postanowił zaplanować ucieczkę wraz z swym synem Ikarem. Skonstruował skrzydła ze sklejonych woskiem ptasich piór. Przestrzegał jednak syna, by nie leciał zbyt wysoko (bo promienie słońca mogą stopić wosk) i nie leciał za nisko (bo woda może zmoczyć pióra, które staną się zbyt ciężkie). Ikar zachwycony lotem, nie posłuchał ojca. Słońce roztopiło wosk łączący skrzydła, a Ikar spadł do morza i stracił życie. Mit o Dedalu i Ikarze stanowi kanwę dzieł wielu malarzy, rzeźbiarzy, pisarzy i innych artystów.
 |
 |
| Warszawa – Centrum Kultury i Edukacji Olimpijskiej | Warszawa – rzeźba Igora Mitoraja – „Ikar uskrzydlony” przed Centrum Olimpijskim |
 |
 |
 |
| „Ikar uskrzydlony” – Ikar, syn Dedala, bohater antycznego mitu | Rzeźba Igora Mitoraja – „Ikar uskrzydlony” ma ponad 3,5 m wysokości | Postać Ikara wykonana jest z brązu i przedstawiona bez rąk i jednego z pary skrzydeł |
 |
 |
 |
| „Ikar uskrzydlony” | ||
Kościół pw. Matki Bożej Łaskawej – „Anielskie Drzwi” Igora Mitoraja
„Anielskie Drzwi” zostały wykonane przez artystę w 2009 roku dla kościoła oo. Jezuitów z okazji 400-lecia Sanktuarium Matki Bożej Łaskawej w stolicy. Kościół ten poświęcony jest Matce Bożej Łaskawej. Tam znajduje się owalny, cudowny obraz Matki Bożej, która trzyma w dłoniach połamane strzały gniewu Bożego, symbol ochrony przed nieszczęściami. Wizerunek jest kopią obrazu znajdującego się w Faenzie we Włoszech. Od 1651 roku kopia znajduje się w Warszawie, jako dar papieża Innocentego X dla króla Jana Kazimierza. Od tego czasu chroni Warszawę i jej mieszkańców. W 1970 roku Watykan uroczyście zatwierdził Matkę Bożą Łaskawą jako Patronkę Warszawy. W 1973 roku cieszący się niezwykłym kultem obraz koronowano papieskimi koronami z inicjatywy Prymasa Polski, kardynała Stefana Wyszyńskiego. Do modlitwy przed tym cudownym wizerunkiem prowadzą nowe drzwi wykonane przez Igora Mitoraja.
Uroczystość poświęcenia wejściowych „Anielskich Drzwi” do kościoła pw. Matki Bożej Łaskawej odbyła się 12 września 2009 roku w dniu święta maryjnego „Najświętszego Imienia Maryi”, a także w dniu rocznicy bitwy pod Wiedniem.
Wcześniej Igor Mitoraj wykonał podobne drzwi dla Bazyliki Matki Bożej Anielskiej i Męczenników. Ponad czterometrowe drzwi wykonane są z brązu i przedstawiają płaskorzeźbioną scenę Zwiastowania Najświętszej Maryi Panny. W górnej części drzwi umieszczona została Maryja, a na otwieranych skrzydłach dwa anioły. Według niektórych opinii, wizerunek kobiecy inspirowany jest antyczną rzeźbą Wenus z Milo. Aniołowie mają po jednym skrzydle, nie będą mogli odlecieć, skłaniają głowy w pokornym geście przed Maryją, a jednocześnie przyglądają się ciekawie wchodzącym do świątyni. Maryja zaś, to delikatna dziewczyna o smukłym ciele, otulona zwiewną materią. „Anielskie Drzwi” Igora Mitoraja przyciągają wzrok turystów spacerujących po Starym Mieście.
 |
 |
 |
| Warszawa – fasada kościóła oo. Jezuitów – Sanktuarium pw. Matki Bożej Łaskawej na Starym Mieście | Warszawa – głowne wejście do kościoła ze sławnymi drzwiami | Warszawa – koronowany obraz Matki Bożej Łaskawej w głównym ołtarzu kościoła – Patronki Warszawy |
 |
 |
 |
| Fragment Anielskich Drzwi wejściowych do kościoła wykonanych przez Igora Mitoraja | Anielskie Drzwi ze sceną Zwiastowania NMP | Anielskie Drzwi, w górnej części umieszczona Maryja, a poniżej dwa anioły mające po jednym skrzydle |
 |
 |
  |
„Wielki Toskańczyk” – „Grande Toscano”
Trzecią rzeźbą Igora Mitoraja w Warszawie jest „Wielki Toskańczyk” – „Grande Toscano”. Rzeźbiarz odsłonił ją osobiście we wrześniu 2009 roku przed budynkiem firmy Polpharma – Centrum Polskiej Farmacji przy ul. Bobrowieckiej na Mokotowie. „Wielki Toskańczyk” jest pierwszą rzeźbą Mitoraja o tak dużych rozmiarach. Jest ona hołdem złożonym Toskanii, ulubionemu przez artystę regionowi Włoch, w którym artysta żył prze kilka lat. Jest to już trzecia kopia rzeźby „Wielkiego Toskańczyka”. Dwie pozostałe rzeźby stoją w paryskiej dzielnicy La Défence i w Mediolanie. Inspiracją dla dzieła był renesansowy styl toskańskiego rzeźbiarza Donatella. Igor Mitoraj wykonał odlew tej rzeźby za swoje pierwsze zarobione pieniądze. Dzieło Mitoraja sprowadziła do Warszawy Fundacja Rodziny Staraków zajmująca się promowaniem twórczości młodych artystów. Pięciometrowy monument przedstawia popiersie mężczyzny z uwiecznioną w jego sercu twarzą dziewczyny. Dzieło ma swoją sentymentalną historię. W miejscu serca postaci „Wielkiego Toskańczyka” artysta umieścił głowę Aleksandry, młodej dziewczyny, która zauroczyła go swoją urodą. Oryginał „Grande Toskano” powstał pod koniec lat 70.XX wieku.
 |
 |
| Warszawa – zespół budynków Centrum Polskiej Farmacji Polpharma | Warszawa – pomnik „Wielkiego Toskańczyka” |
 |
 |
 |
 |
Igor Mitoraj bywał też w Poznaniu w Starym Browarze, w którego wnętrzach znajdują się trzy jego rzeźby. Najsłynniejsza to „Blask Księżyca”. Natomiast w Atrium Starego Browaru znajdują się także dwie inne rzeźby artysty „Tors nad jeziorem” i „Eros skrzydlaty”.
W Krakowie wiele jest najróżniejszych pomników i rzeźb, ale chyba żadna nie wywoływała tak wielu kontrowersji jak dzieło ustawione na Rynku Głównym w okolicy Wieży Ratuszowej – „Eros bendato”. Odlana z brązu gigantyczna tak zwana „głowa Mitoraja” przyjechała do Krakowa w 2005 roku. Rzeźba waży 1900 kilogramów, ma 370 cm długości, 290 cm szerokości i 225 cm wysokości. Rzeźbiarz przygotował ją w 1999 roku w trzech kopiach. Początkowo jedna kopia rzeźby trafiła do Lugano, druga do Krakowa, a trzecia pozostała w zbiorach artysty.
Bibliografia
Mitoraj. I., Costantini C. [2003], Blask kamienia, Wydawnictwo Literackie, Kraków.
Mitoraj. Urok Gorgony [2003], red. W. Dobrowolski, Wydawnictwo Rosikon Press,
Warszawa.
https://www.czassztuki.pl/tag-produktu/mitoraj/
Źródło fotografii: Tadeusz Jędrysiak
Tagi: 2021-01