grudzień, 2019

Wbrew prawom fizyki – „balansujące rzeźby” Jerzego Kędziory

Autor: Tadeusz Jędrysiak i Izabela Wyszowska

Jak już wspominaliśmy, od kilku lat biura turystyczne w Warszawie organizują w weekendy jedno lub dwudniowe wyjazdy dla osób zainteresowanych poznawaniem mniej znanych wątków kulturowych kraju. Te turystyczne imprezy cieszą się bardzo dużym zainteresowaniem, są bowiem dobrze przygotowane i prowadzone przez przewodników z szerokim doświadczeniem. Niejednokrotnie na wyjazdy należy się zapisywać ze sporym wyprzedzeniem, bo lista chętnych szybko się zapełnia. Jedną z wycieczek zrealizowana była po nazwą „Częstochowa artystyczna” i prezentowała nieco odmienne oblicze tego miasta. Największą jednak niespodzianą dla wszystkich uczestników, po bardzo ciekawym programie turystycznym w Częstochowie, był wyjazd w drodze powrotnej do Poczesnej.

     Poczesna jest to gmina wiejska, położona nad rzeką Wartą, na południe od Częstochowy. Tu właśnie zamieszkuje i ma swoją pracownię artystyczną Jerzy Kędziora. Artysta ten i jego rzeźby,  to obok Magdaleny Abakanowicz i jej abakanów oraz rzeźb Igora Mitoraja,  najbardziej znany i rozpoznawalny na świecie polski rzeźbiarz i jego dzieła tzw. „balansujące rzeźby”.

     Jerzy Kędziora ps. JotKa (ur. w 1947 r. w Częstochowie) jest też medalierem, projektantem terenów zielonych i zurbanizowanych. Studiował na Akademii Sztuk Pięknych w Gdańsku, gdzie od samego początku stawał w opozycji do promowanych przez uczelnię kanonów artystycznych. Jego zamiłowanie do eksperymentu i rzeźb kinetycznych wyróżnia jego osobę na tle innych artystów sztuki postmodernistycznej, stawiając go tym samym w czołówce reprezentantów tamtego okresu. Jerzy Kędziora jest uczestnikiem krajowych i międzynarodowych sympozjów i festiwali, a obecnie nauczycielem w częstochowskim Zespole Szkół Plastycznych im. Jacka Malczewskiego.

Kędziora stworzył cykl rzeźb „Balansujące”, który przyniósł mu ogromną popularność nie tylko na terenie kraju, ale również poza jego granicami. Rzeźby zjechały cały świat i były eksponowane na prestiżowych wystawach m.in. w Miami, Abu Dhabi, Dubaju, Londynie, Berlinie czy Madrycie. Artysta ukazał nowy kierunek w rzeźbie, w którym sprytne wykorzystanie praw fizyki i eksperymentu sprawiło, że niemożliwe stało się możliwym, a na pozór ciężkie i stateczne formy – ulotnymi.

Do wykonania rzeźb artysta najczęściej wykorzystuje kolorowy zimny metal: brąz, aluminium. Sama konstrukcja zbudowana jest z włókna szklanego lub węglowego. Czasami wydaje się, że postacie ważą kilka ton, a podwieszone na linach, balansują wbrew fizyce. Trudno je jednoznacznie zdefiniować. Na pozór ciężkie i stateczne formy stały się, wywołując zachwyt, a często także pytanie: Jak to możliwe? Rzeźby swobodnie zawieszone na linach, nasuwające skojarzenia ze sztuką cyrkową, pokazywane już były w różnych częściach świata. Największą skalę i rozgłos osiągnęła wystawa prezentowana na przełomie 2008 i 2009 roku w Międzynarodowym Centrum Finansowym w Dubaju (Zjednoczone Emiraty Arabskie). 

Do najbardziej znanych balansujących rzeźb Jerzego Kędziory znajdujących  się w Polsce należy zaliczyć:

  • Częstochowa – pomnik bł. ks. Jerzego Popiełuszki – w alei prowadzącej na Jasną Górę. Brązowy odlew waży ok. 600 kg, ma ok. 3 m wysokości, sama postać księdza – 2,6 m. Zwraca uwagę wyraziście wymodelowana, młodzieńcza twarz kapłana, z której bije skromność, ale i dostojność. Ogromne wrażenie robią też ręce skrępowane sznurem za plecami;
  • Częstochowa – popiersie gen. Kazimierza Pułaskiego w Parku Podjasnogórskim.  Na tabliczce napis: Kazimierz Pułaski 1747 – 1779/ bohater narodów Polskiego i Amerykańskiego/ obrońca Jasnej Góry w latach 1770 – 1772 (obrona Jasnej Góry miała miejsce w czasie Konfederacji Barskiej);
  • Częstochowa – rzeźba Louisa Armstronga – stoi na placu z fontanną jego imienia przy Filharmonii Częstochowskiej. Pomnik jest pierwszym w Polsce
    (i prawdopodobnie w Europie) poświęconym wielkiemu muzykowi, legendzie jazzu;
  • Bydgoszcz – rzeźba „Przechodzący przez rzekę” – nowy symbol miasta;
  • Kraków – rzeźba zatytułowana „Wysoko postawiona poprzeczka” znajduje się niedaleko Bramy Floriańskiej. Rzeźby artysty zdobią także w Krakowie popularną pieszo-rowerową Kładkę Ojca Bernatka nad Wisłą, łączącą dzielnice Kazimierz i Podgórze;
  • Olsztyn – rzeźby znajdują się: na rynku („W nieskończoność”) oraz ul. Zamkowej („Przytulia Olsztyńska”). Natomiast w parku, przy zabytkowym Spichlerzu; znajduje się cała galeria rzeźb („Pojedynek”, „Mag”,Mała gimnastyczka z szarfą”);
  • Sopot – rzeźby autorstwa Jerzego Kędziory wiszą nad tzw. Monciakiem czyli ulicą Bohaterów Monte Cassino;
  • Tomaszowice – znajdują się w parku dworskim
  • Warszawa – Centrum Handlowe Arkadia – „Akrobata z krzesłem”;
  • Warszawa – Galeria Handlowa Blue City – „Linoskoczek”„Linoskoczka”.

Obok cyklu prac „balansujących” jest pomysłodawcą i projektantem rzeźb wróżebnych Polskich postaci legendarnych i prehistorycznych takich jak: Krak, Częstoch, Sandomir, Wars i Sawa, Piast Kołodziej, Skarbnik Śląski, Dwuwoj. Stworzył także inne cykle rzeźbiarskie: Orszak FloryPęknięty głosRozdarte muzyFałszywi prorocyUniformy dowódczeReanimowaniZ odciągiem, składające się na zsyntetyzowany portret Polaka czasów transformacji. Zrealizował m.in.: pomniki Jana Pawła II, Jana Długosza, Królowej św. Jadwigi, Kazimierza  Pułaskiego, rzeźby plenerowe na Śląsku, w Częstochowie i Austrii. Swoje prace pokazywał na licznych indywidualnych i zbiorowych wystawach w Polsce, Europie, Ameryce i Azji. Uczestniczył w krajowych i międzynarodowych sympozjach i festiwalach sztuki.

Jerzy Kędziora posiada stałą ekspozycję rzeźb plenerowych w Ogrodzie wyobraźni przy Galerii Lonty – Petry w Częstochowie. Jest zwycięzcą kilkunastu konkursów artystycznych i laureatem kilkudziesięciu dalszych w różnych ośrodkach w kraju i we Włoszech.
Prace artysty znajdują uznanie u wybitnych znawców i krytyków sztuki. Posiadają je w swoich zbiorach muzea i galerie w kraju oraz we Włoszech, Francji, Niemczech, Belgii, USA, Watykanie, Austrii, Bułgarii, oraz liczni kolekcjonerzy prywatni. Za swoją twórczość uhonorowany został nagrodami m.in.: Wojewody Częstochowskiego, Prezydenta miasta Częstochowy, międzyregionalną im. K. Miarki, Srebrnym Krzyżem Zasługi, Złotą Odznaką Związku Rzeźbiarzy, Odznaką Zasłużonego Działacza Kultury, stypendiami twórczymi Ministerstwa Kultury i Sztuki. Od wielu lat pracuje w zarządach kilku związków i stowarzyszeń twórczych. Jest rzeczoznawcą Ministerstwa Kultury i Sztuki do oceny sztuki współczesnej z zakresu rzeźby. Jest wielokrotnym stypendystą Ministerstwa Kultury i Sztuki, a obecnie także członkiem Światowego Sympozjum Rzeźby Kinetycznej oraz Związku Polskich Artystów Rzeźbiarzy. Za swoją działalność artystyczną Jerzy Kędziora dostał w 2015 roku Honorowe Obywatelstwo Miami.

Źródło fotografii: Tadeusz Jędrysiak

« z 2 »
Tagi: