czerwiec, 2019

Laos – górzysty, nieodkryty klejnot Azji, kraj „Złotego Trójkąta”

Autor: Tadeusz Jędrysiak i Izabela Wyszowska

Laos to jedno z ostatnich państw, które zachowały nieskażony, dziewiczy charakter. Góry, rzeki i dżungla są dla ludzi z całego świata ogromną atrakcją. Nigdzie nie zobaczy się takiej palety zieleni, jaką mają lasy nad Mekongiem. Kraj ten można w skrócie nazwać „piękną przyrodą”, prawie w całości jest porośnięty lasem i jedynym w regionie pozbawionym dostępu do morza.  Tylko tu można zobaczyć targowiska, gdzie sprzedaje się dzikie zwierzęta, zioła i owoce prosto z dżungli. Laos należy do państw tzw. „Złotego Trójkąta”, które są największymi plantatorami i eksporterami maku i opium w Azji, jest jednocześnie jednym z najbiedniejszych państw świata.

Oficjalna nazwa kraju to: Laotańska Republika Ludowo-Demokratyczna – Sathalanalat Paxathipatai Lao. Laos jest republiką z jednoizbowym parlamentem. Obszar wynosi 237 tys.km2, graniczy z pięcioma państwami: Chinami, Wietnamem, Kambodżą, Tajlandią
i Birmą. Laos zamieszkuje 6,7 mln mieszkańców (2016), jest jednym z najrzadziej zaludnionych krajów Azji (najmniejsza gęstość zaludnienia jest w Mongolii). Stolica Vientian (ok 200 tys. mieszkańców) jest największym miastem kraju. Skład etniczny: Laotańczycy 68%, Palaung-Wa 11,9%, Thaiowie 7,9%, Mea 5,2% (w Laosie mieszka ponad 100 grup etnicznych). Mieszkańcy Laosu są znani na całym świecie ze swojej uczciwości i prostoty – są głównie wyznawcami buddyzmu.

        W XII i XIII w. terytorium dzisiejszego Laosu zaludnili Tajowie wypierani
z południowych Chin. W 1353 r. utworzyli oni samodzielne, silne królestwo Lang Chang ze stolicą w Luang Prabang, które przetrwało do 1707 r. Walki wewnętrzne doprowadziły do rozpadu państwa na dwa odrębne królestwa ze stolicami w Luang Prabang i Vientiane.
W końcu XVIII w. obydwa państwa znalazły się pod protektoratem Syjamu (obecnie Tajlandia), który na mocy traktatu z 1893 r. przekazał oba królestwa Francji. Laos stał się częścią Indochin Francuskich. W latach 1941-1946 okupowany był przez Japonię i Tajlandię. Po zakończeniu wojny znalazł się ponownie pod panowaniem Francji, która w 1949 r. utworzyła królestwo Laosu. Stopniowo kraj uwalniał się od zależności francuskiej i w 1953 r. uzyskał niepodległość. W 1975 r. władzę objęli komuniści, którzy proklamowali republikę
i zaprowadzili ustrój socjalistyczny.

Dominującą religią w Laosie jest buddyzm theravada (60% społeczeństwa), który od XIV w. jest religią państwową i od tego czasu jest nierozerwalnie związany ze stylem życia
i kulturą Laosu. W Laosie znajdują się przepiękne miejsca kultu religijnego i przechadzający się mnisi, którzy tworzą klimat tego kraju.  Już od wczesnego ranka na wielu ulicach miast można zobaczyć setki mnichów buddyjskich, którzy zbierają datki. Mnisi chodzą boso,
w kompletnym milczeniu. Ciekawym jest obserwowanie Laotańczyków jak są przywiązani do swojej religii, karmiąc mnichów na ulicach. Mnisi nie dziękują za datki, to oni stwarzają ludziom możliwość spełnienia dobrego uczynku, co zaprocentuje lepszym losem
w następnym życiu. Mnich nie może mieć praktycznie nic na własność. Zjada tylko dwa posiłki dziennie: rano i około godz. 11.00. Jeść może tylko to, co otrzyma od ludzi. Po południu nie może już nic jeść. Czas spędza na nauce, medytacji, pracując przy świątyniach. Musi przestrzegać aż 227 przykazań. Zgodnie z tradycją każdy chłopak czy młody mężczyzna musi spędzić w klasztorze jakiś czas. Najczęściej jest to okres trzech miesięcy lub krótszy. Jednak często spotyka się mnichów, którzy są od kilku lat w klasztorze. Jeśli rodziny nie stać na zapewnienie wykształcenia synowi jest on często posyłany do klasztoru, gdzie otrzymuje wykształcenie. Ta tradycja w Laosie trwa od XIV w. i nadal jest bardzo żywa.

Wiele plemion górskich w Laosie do dzisiaj zachowuje prastare wierzenia animistyczne oraz kult przodków. W niewielkiej liczbie można spotkać w Laosie chrześcijan
i muzułmanów.

Laos posiada dwa zabytki wpisane na Światową Listę Dziedzictwa Kulturowego UNESCO: piękne, otoczone malowniczymi górami miasto – atrakcja numer jeden – Luang Prabang i kompleks starych świątyń i stup, a właściwie ruin Wat Phou. W 1995 r. z chwilą wpisania na tę listę pierwszego zabytku dawnej stolicy Laosu – Luang Prabang, miasto przeżywa prawdziwy najazd turystów.

       Luang Prabang stanowi rzadki przykład połączenia architektury tradycyjnej oraz struktur miejskich, utworzonych przez europejskie władze kolonialne w XIX i XX w. Jedyny w swoim rodzaju, wyjątkowo dobrze zachowany krajobraz miejski, ilustruje kluczowe etapy wymieszania tych dwóch różnych tradycji kulturowych.

Luang Prabang to historyczna stolica Laosu przeżywająca okres świetności
w XIV w.
W tym okresie do miasta dotarł podarunek Khmerskiego króla – złota statuetka Buddy (83 cm), zwana Phra Bang. Od tej nazwy, najbardziej czczonego posążku Buddy
w Laosie, wzięło swą nazwę całe miasto. Dominuje nad nim wzgórze, z którego roztacza się piękny widok na dawną stolicę i dolinę rzeki Mekong. Rzeka ta jest uznawana za „matkę”
5 krajów. Na wzgórzu znajduje się większość świątyń. Luang Prabang to jednocześnie centrum religijne Laosu, największy w kraju zespół  świątyń buddyjskich (20 pagód). Miasto pozostaje jednym z najbardziej romantycznych i niezwykłych miast Laosu, ostatnim zakątkiem dziewiętnastowiecznej Azji, gdyż te tereny były zajmowane w tym czasie przez Francuskie Indochiny. W mieście można zobaczyć wiele zabytkowych obiektów wybudowanych w stylu francuskiej architektury kolonialnej, a przede wszystkim piękne jednopiętrowe kamieniczki. Przybysza uderza tutaj atmosfera nieuchwytnej melancholii, aromat kadzideł, zapach drewna sandałowego i opium. Każdego zachwycają pagody, ich złote kopuły, kamienne smoki, zamyślone posągi Buddy.

W Luang Prabang nad brzegiem Mekongu w 1904 r. wybudowano pałac królewski, obecnie przekształcony w muzeum. Architektura pałacu łączy w bardzo ciekawy sposób styl europejski i laotański. Mieszkał tu ostatni król Laosu. W 1975 r. krótko po rewolucji król wraz z rodziną udali się do północnego Laosu i słuch po nich zaginął. W pałacu mieści się także mała kapliczka, w której znajduje się Phra Bang – najświętsza statuetka Buddy
w Laosie.

Inną ciekawą atrakcją są jaskinie Pak Ou – oddalone 25 km od Luang Prabang nad brzegiem Mekongu. Dotrzeć tam można najlepiej łodzią płynąc w górę rzeki Mekong. Często jaskinie te uważa się za największą atrakcję, we wnętrzu obejrzeć można liczną kolekcję figurek Buddy i innych rzeźb o tematyce religijnej.

W obecnej stolicy Laosu (od 1954 r.), leżącej nad rzeką MekongVientiane, należy zwiedzić narodowe sanktuarium wybudowane w XVI w., wielką stupę Pha That Luang, pagodę Si Saket i pagodę Phra Kaeo – obydwie pagody są dzisiaj muzeami. Pagoda Wat Si Saket jest najstarszą i najładniejszą świątynia w mieście, wybudowaną na początku XIX w. Jest ona otoczona setkami posążków Buddy (łącznie ok 6700), a we wnętrzu znajduje się kilkumetrowy posąg Buddy oraz wspaniałe pozłacane freski na ścianach świątyni. Stupa Pha That Luang – najsłynniejszy sakralny obiekt Laosu, pełniący rolę symbolu narodowego, wkomponowanego nawet w godło państwowe, znajduje się w pewnym oddaleniu od starego centrum miasta. W otoczeniu tej stupy w listopadzie odbywa się największy
w Laosie festiwal buddyjski.

Jednak największą atrakcją Laosu są wioski zwłaszcza na północy kraju. W większości domy budowane są na palach, kryte słomą i pozbawione elektryczności.

Laos jest krajem tzw. Złotego Trójkąta, który obejmuje obszar ok. 200 000 km2 znajdujący się na terytorium trzech państw: Myanmar (Birma), Laosu i Tajlandii. Region ten jest jednym z największych na świecie miejsc produkcji i handlu narkotykami, przede wszystkim opium i heroiny (stąd przymiotnik „złoty”). Odmianę maku, z którego produkuje się opium zaczęto uprawiać na tych terenach w XIX w. Wtedy to m.in. na teren północnego Laosu sprowadziły się plemiona górskie z południowych Chin, gdzie narkotyk ten był ważnym artykułem handlowym. Produkcja opium w Laosie była kiedyś legalna
i wspierana przez władze i różne tajne służby. Obecnie posiadanie i spożywanie opium jest karalne. Całkowite wykorzenienie produkcji opium utrudnia jednak brak środków finansowych, infrastruktury oraz warunki terenowe. Gęste lasy, rwące potoki górskie
i niedostępne góry utrudniają to zadanie. Choć według danych region ten nadal stanowi ważne źródło uprawy maku, to rządy Laosu i Tajlandii od wielu lat dokładają wszelkich starań, by plemiona górskie zamieszkujące te tereny uprawiały inne rośliny przynoszące dochód np. kawę czy herbatę. Dzięki tej polityce tereny uprawy maku z roku na rok się zmniejszają. Obecnie prym w regionie w handlu opium dzierży Myanmar.

Bibliografia

Geografia turystyczna świata [2003], red. J. Warszyńska, Wydawnictwo  Naukowe PWN,
Warszawa
Kraje pozaeuropejskie – zarys geografii turystycznej [2002], red. Z. Kruczka, Wydawnictwo
Proksenia, Kraków

« z 2 »

Źródło fotografii: Tadeusz Jędrysiak

Tagi: