Turystyka Kulturowa

Matka Boża „Pani Kujaw” – obraz na jeziorze – unikat w skali kraju i Europy

Sanktuarium Matki Bożej „Pani Kujaw” w Ostrowąsie jest jednym z głównych sanktuariów maryjnych na Ziemi Kujawskiej. Od ponad trzech wieków stanowi cel wielu pątniczych szlaków.

Ostrowąs jest to wieś nad Jeziorem Plebanka, położona w niedalekiej odległości od Aleksandrowa Kujawskiego. Pierwsza wzmianka o istnieniu osady wraz z kościołem pochodzi z 1185 r. Ostrowąs należy więc do najstarszych osiedli, w których rozwijało się chrześcijaństwo na ziemiach polskich. Parafia została erygowana w latach 1325-1327. Od tego czasu na wzgórzu wzniesiono co najmniej kilka kościołów pw. Narodzenia Najświętszej Maryi Panny. Kościół w Ostrowąsie ze słynącym łaskami obrazem Matki Bożej z Dzieciątkiem otrzymał od Stolicy Apostolskiej w latach 1772 i 1778 przywileje na odpusty związane ze świętem Narodzenia i Nawiedzenia NMP. Obecny murowany kościół wybudowano w latach 1914-1921, a konsekrowano 8 września 1925 r. Proboszczem, który w 1978 roku objął parafię, zorganizował sanktuarium i doprowadził do koronacji cudownego obrazu był ks. Jan Matusiak. Koronacja miała miejsce w 1986 roku. W głównym ołtarzu znajduje się obraz Matki Bożej z Dzieciątkiem, zwany też Matką Bożą Panią Kujaw. Wizerunek Maryi i Dzieciątka zdobią srebrne sukienki, a od czasu koronacji również pozłacane korony. Uważa się, że obraz namalowany około 1630 roku, umieszczono w ostrowąskim kościele (jednym z poprzednich) w połowie XVII wieku. Nieznany autor wzorował dzieło na wizerunku Salus Populi Romani (Ocalenie Ludu Rzymskiego) z rzymskiej Bazyliki Santa Maria Maggiore (Matki Bożej Większej, zwanej również Matką Bożą Śnieżną). Bazylika jest najważniejszym sanktuarium w Rzymie, zaś sam obraz jest starożytny, nosi wyraźne cechy bizantyjskie.

U podstaw kultu Maryjnego w Ostrowąsie leży legenda podająca, że kobieta pilnująca bydła nad brzegiem Jeziora Plebanka zauważyła na drzewie obraz Matki Bożej. Ponieważ kościół w tym czasie był zniszczony, obraz przeniesiono do Brzeźna, miejscowości leżącej po drugiej stronie jeziora. Legenda głosi, że stamtąd obraz „uszedł przez jezioro nocą w aureoli blasku” na pierwotne miejsce, pozostawiając na tafli wody „drogę Matki Bożej”. Od niedawna pielgrzymi mają sposobność podziwiać replikę słynącego łaskami wizerunku Matki Bożej Ostrowąskiej na tafli pobliskiego jeziora. Replika cudownego obrazu została umieszczona na cokole umocowanym w dnie jeziora. Ma ona upamiętniać legendarną wędrówkę obrazu przez wodę. Instalacja kopii obrazu maryjnego na jeziorze stanowi unikat w skali kraju i Europy.

Sanktuarium Matki Bożej „Pani Kujaw” w Ostrowąsie to nie tylko obraz i kościół, ale też rozległy plac naprzeciwko wejścia do świątyni, gdzie znajduje Droga Różańcowa. Ta Droga z 20 stacjami oraz pomnikiem Ojca Świętego Jana Pawła II stanowi wotum dziękczynne Jubileuszu 2000-lecia Chrześcijaństwa oraz 20. rocznicy koronacji cudownego obrazu. Na placu znajduje się 20 figur ludzi i zwierząt ponadnaturalnej wielkości przedstawiających sceny z życia Chrystusa oraz kolumna Matki Bożej z różańcem w ręku. Pomysłodawcą budowy Drogi Różańcowej był kustosz sanktuarium i proboszcz w latach 1978-2006 ks. kanonik Jan Matusiak.

Różaniec święty to modlitwa kontemplacyjna. Zdaniem o. C. Klahsa [2014] różaniec jest jedną z najbardziej popularnych modlitw na świecie. Sięgają do niej ludzie prości i wykształceni, duchowni i świeccy. Jako forma modlitwy znana jest w innych religiach, ale jako modlitwa maryjna charakterystyczna jest dla katolików. Różaniec jest modlitwą dwuwarstwową. Specyficzna technika modlitewna, która polega na powtarzaniu określonych słów, jest przygotowaniem umysłu i serca do rozważania najważniejszych wydarzeń z życia Chrystusa i Jego Matki, stanowiących zarazem dzieje naszego zbawienia. Pod koniec XIX w. papież Leon XIII pisał, że różaniec uczy mądrego przeżywania swojej codzienności (cz. I), swoich cierpień (cz. II) oraz nastawia na życie przyszłe (cz. III). Jan Paweł II uzupełnił to „antropologiczne” spojrzenie na różaniec, stwierdzając, że pozwala on pojąć prawdę o człowieku: „Różaniec naprawdę pulsuje życiem ludzkim, by zharmonizować go z rytmem życia”.

Warto tu wspomnieć, że pełna Modlitwa Różańcowa składa się z czterech części – czyli czterech całych fizycznych różańców. Modlitwa Różańcowa stanowi swego rodzaju streszczenie Ewangelii i składa się z trzech części (radosna, bolesna i chwalebna). W 2002 r. Jan Paweł II dodał część światła, jest to część czwarta, chronologicznie występuje po części radosnej. Każda część różańca liczy 5 tajemnic wiary, które rozważa się w modlitwie na różańcu. Z kolei każda tajemnica to jedna dziesiątka różańca. A więc, jedna część różańca to 5 tajemnic, to 5 dziesiątek (50 „zdrowasiek” czyli „Zdrowaś Mario”).

Tablica. Tajemnice Modlitwy Różańcowej

Różaniec jest głęboko osadzony w tradycji chrześcijańskiej. Jest to praktyka modlitewna łącząca rytm powtórzeń, który ma wytworzyć klimat skupienia, wewnętrznego wyciszenia, sprzyjającego kontemplacji. Najistotniejsze w omawianych metodach nie jest jednak samo wypowiadanie słów, lecz osoba Boga, ku któremu one kierują człowieka. Ciągłe nawroty do tych samych zdań mają także na celu medytację prowadzącą w głąb. Jest to właśnie odnajdywanie wciąż nowych aspektów w pozornie takich samych słowach [Janasek, Koza 2007, s.134].

Bibliografia

Janasek E., ks. Koza S.J. [2007], Modlitwa Jezusowa w chrześcijaństwie tradycji zachodniej,
„Roczniki Teologiczne” z. 7.
Klahs C. [2014], Różaniec. Modlitwa prostoty i głębi, Wydawnictwo „W Drodze”, Poznań.
Wyszowska I., Jędrysiak T., Sawicki B. [2019], Turystyka religijna, w przygotowaniu do
druku.

Źródło fotografii: Tadeusz Jędrysiak

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Kościół i Droga Różańcowa

 

Tajemnica radosna - 3. Narodzenie Pana Jezusa.

Tajemnica chwalebna - 5. Ukoronowanie Matki Bożej w niebie.

Tajemnica światła – 2. Objawienie Pana Jezusa na weselu w Kanie.

Tajemnica światła - 4. Przemienienie Pana Jezusa na górze Tabor.

Tajemnica bolesna - 4. Dźwiganie krzyża na Kalwarię.

Tajemnica bolesna - 5. Śmierć Pana Jezusa na krzyżu.

Tajemnica bolesna - 2. Biczowanie Pana Jezusa.

Tajemnica chwalebna - 1. Zmartwychwstanie Pana Jezusa