|
Marcin Gorączko, Aleksandra Gorączko
Z przeprowadzonej analizy potencjału turystyczno-kulturowego oraz jej zestawienia z zasobami i walorami
sąsiednich obszarów wynika, że mikroregion łęczycki dzięki posiadanym walorom jest lub może być atrakcyjnym
obszarem docelowym dla turystyki dziedzictwa kulturowego (a w jej ramach turystyki muzealnej), turystyki
eventowej, turystyki religijnej, z tym pielgrzymkowej oraz turystyki tematycznej po szlakach kulturowych.
Turystyka dziedzictwa kulturowego i muzealna
Atrakcyjność turystyczna rejonu Łęczycy, której udokumentowana historia sięga początków państwowości
i chrześcijaństwa na ziemiach polskich, wynika przede wszystkim z istotnej rangi tego ośrodka osadniczego
w czasach rządów książąt i królów dynastii Piastów i Jagiellonów. Najbardziej rozpoznawalnym zabytkiem
regionu jest niewątpliwie XIV wieczny zamek wzniesiony w Łęczycy za panowania króla Kazimierza III Wielkiego,
jako jedno z ogniw obrony przeciwko rosnącą potęgą Zakonu Krzyżackiego i jednocześnie królewska rezydencja
w której regularnie przebywali Władysław Jagiełło i Kazimierz Jagiellończyk a także gościł Zygmunt III
Waza. Zamek od czasów wojny północnej (pocz. XVIII w.) pozostawał w dużej mierze w ruinie, dopiero w
latach 60. XX w. rozpoczęto prace nad jego częściową odbudową, czego efektem jest dzisiejszy stan obiektu,
jeden z najlepiej zachowanych zamków w środkowej Polsce. Pobyt turystyczny w mikroregionie najlepiej
rozpocząć od znajdującego się na zamku regionalnego muzeum, w kręgu zainteresowań którego od początku
istnienia (rok 1948) była sama Łęczyca i obszar dawnej Ziemi Łęczyckiej. Posiadane zbiory są eksponowane
w ramach trzech wystaw stałych: archeologicznej (od eksponatów datowanych na okres neolitu po średniowiecze),
historycznej (dzieje łęczyckiego ośrodka osadniczego) i etnograficznej (rzemiosło i sztuka ludowa). Ciekawostką
jest największy w Polsce zbiór rzeźb demonologicznych, którego motywem przewodnim jest łęczycki Diabeł
Boruta. Ważną ekspozycją muzeum, prezentowaną w budynku łęczyckiego oddziału Archiwum Państwowego w Płocku,
jest wystawa poświęcona ludności żydowskiej, w przeszłości bardzo licznej bardzo w regionie (np. w przypadku
Łęczycy i Grabowa Żydzi stanowili blisko połowę mieszkańców). Jej bogata historia sięgająca tutaj końca
XV w., została gwałtownie przerwana podczas II wojny światowej, kiedy to całą ludność żydowską skoncentrowano
w gettach na terenie Łęczycy oraz Grabowa a następnie wymordowano w niemieckim obozie zagłady w Chełmnie
nad Nerem (powiat kolski). Niestety stan zachowania materialnego i kulturowego dziedzictwa tej grupy
narodowej w regionie jest dziś szczątkowy (Mała Synagoga w Łęczycy, synagoga w Grabowie oraz miejsca
po dawnych cmentarzach). Muzealna wystawa wyposażenia podłęczyckich wnętrz dworskich XVII-XIX w. na którą
składają się eksponaty pochodzące z okolicznych majątków ziemskich, zabezpieczone podczas przeprowadzania
reformy rolnej, stanowi świadectwo obecności szlachty i ziemiaństwa. Jednak znaczenie turystyczne samej
zabudowy dworskiej i rezydencjonalnej, najczęściej XIX-wiecznej w powiecie łęczyckim jest raczej niewielkie.
Generalnie nie są to obiekty udostępnione do zwiedzania, często zrujnowane. W przypadku niektórych, jedynym
śladem ich występowania są relikty założeń parkowych. Najbardziej okazałą rezydencją szlachecką jest
pałac w Goślubiu obecnie użytkowany przez Państwową Stadninę Koni w Walewicach. Atrakcyjność pobytu turystycznego
w Łęczycy znacznie zwiększa fakt, iż miasto to w dużej mierze zachowało swój średniowieczny układ urbanistyczny.
Rozległy rynek otaczają z trzech stron odnowione dziewiętnastowieczne kamienice, natomiast w jego centralnej
części znajduje się ciekawy pod względem architektonicznym klasycystyczny ratusz miejski z końca XVIII
wieku. Oprócz królewskiego zamku dobrze rozpoznawalnymi zabytkami Łęczycy są trzy zespoły klasztorne:
bernardynów (XVII w.), norbertanek (XIX) obecnie urszulanek oraz dawny klasztor dominikanów (XIV w.)
W tym ostatnim pojego przebudowie od końca XVIII w. jeszcze do niedawna mieściło się jedno z cięższych
więzień w Polsce, w którym przebywali między innymi mąż Marii Konopnickiej (za długi), Władysław Gomułka
(za działalność komunistyczną) oraz Władysław Frasyniuk (za działalność opozycyjną). W więzieniu zostały
nakręcone sceny do takich filmów jak "Vabank" Juliusza Machulskiego, "Git" Kamila Szymańskiego i Mikołaja
Małeckiego oraz "Papusza" Krzysztofa Krauze i Joanny Kos-Krauze. Obecnie cały kompleks jest wystawiony
na sprzedaż. Można mieć nadzieję, że przyszły nabywca uwzględni jego bogatą i dość nietypową historię
obiektu przy zmianie jego sposobu użytkowania. W pobliskiej wsi Tum zachowało się stożkowe grodzisko
wczesnośredniowieczne, największe w środkowej Polsce, wyznaczające pierwotne położenie Łęczycy. Początkowo
było ono głównym ośrodkiem plemiennym Łęczycan a następnie siedzibą książąt łęczyckich, w tym Bolesława
Krzywoustego oraz Władysława Łokietka. W zbiorach muzeum zamkowego w Łęczycy znajduje się szereg eksponatów
pozyskanych w trakcie prac archeologicznych w jego obrębie. Najcenniejszym zabytkiem architektury sakralnej
w regionie jest niewątpliwie Archikolegiata p.w. Najświętszej Marii Panny i św. Aleksego w Tumie, zbudowana
na fundamentach XI wiecznego opactwa benedyktyńskiego, w bezpośrednim sąsiedztwie grodu łęczyckiego.
Jest to najbardziej monumentalna budowla romańska w Polsce. Unikalnym zabytkiem znajdującym się nad wejściem
do świątyni jest romański portal z postacią Madonny z Dzieciątkiem na tympanonie. We wnętrzu kolegiaty,
generalnie utrzymanej w stylu gotyckim, na szczególną uwagę zasługują romańskie malowidła ścienne, rzeźba
Chrystusa-Pantokratora z XII w. oraz romańska płyta nagrobna z postacią rycerza w szyszaku z mieczem,
według lokalnej legendy Piotra Włostowica, palatyna Bolesława Krzywoustego. Poza rejonem Łęczycy jednym
z najbardziej znanych obiektów atrakcyjnych turystycznie są pozostałości późnogotyckiego (ok. 1500 r.)
rycerskiego zamku w Besiekierach w gminie Grabów. W 2010 roku przeprowadzono konserwację bezpośredniego
otoczenia warowni wraz z fosą. Niestety z roku na rok zabytek ulega samoistnej degradacji i w zasadzie
jego obecny stan zagraża bezpieczeństwu zwiedzających. Stosunkowo bogata jest w regionie oferta ukierunkowana
na turystów zainteresowanych miejscowym dziedzictwem wiejsko-kulturowym. Rozwinięciem wspomnianej wcześniej
ekspozycji etnograficznej w muzeum na zamku w Łęczycy jest skansen "Łęczycka Zagroda Chłopska" w Kwiatkówku
niedaleko Tumu. Został on zbudowany w ramach projektu unijnego "Tum pod Łęczycą. Perła romańskiego szlaku".
Zrekonstruowano w nim kilka obiektów pochodzących najczęściej z I poł. XX wieku: dwie chałupy, stodołę,
budynek inwentarski, kuźnię, olejarnię oraz wiatrak-koźlak z oryginalnym wyposażeniem z 1820 roku. Wewnątrz
budynków eksponowane są przedmioty codziennego użytku oraz rzeźby ludowych artystów z regionu łęczyckiego.
Znaczenie edukacyjne ma prywatne muzeum Jana Kopki we wsi Chorki w gminie Grabów. Obecnie na kolekcję
składa się ponad 9000 eksponatów, między innymi rzeźby, przedmioty gospodarstwa domowego, narzędzia i
odznaczenia. W miejscowości Głogowiec w gminie Świnice Warckie znajduje się odrestaurowana i udostępniona
do zwiedzania chałupa z początku XIX wieku, dom rodzinny Heleny Kowalskiej, znanej jako św. Faustyna
Kowalska. Budynek, wzniesiony z lokalnego kamienia wapiennego pochodzącego z rejonu Rożniatowa (gmina
Uniejów w powiecie poddębickim), ma duże znaczenie dla popularyzacji wiedzy o tradycyjnym budownictwie
wiejskim w Kotlinie Kolskiej wykorzystującym ten nietypowy materiał konstrukcyjny.
Turystyka eventowa
Ofertę eventową w regionie, mimo iż dotyczy ona raczej sezonu letniego, należy uznać za stosunkowo bogatą
i zróżnicowaną tematycznie oraz co najważniejsze autentycznie nawiązującą do zachowanego na tych terenach
dziedzictwa kulturowego. Głównym ośrodkiem wydarzeń jest zamek w Łęczycy, w którego scenerii odbywają
się regularne inscenizacje historyczne o zasięgu krajowym z udziałem gości zagranicznych takie jak Międzynarodowy
Turniej Rycerski na Zamku w Łęczycy (sierpień), Międzynarodowy Festiwal Strzelania Na Odległość
(kwiecień) oraz Ogólnopolski Turniej Łucznictwa Historycznego połączone z jarmarkami średniowiecznymi.
Krajową rangę tego typu imprez pewnością wzmocniło by wykorzystanie potencjału Bractwa Rycerskiego
Ziemi Łęczyckiej Signum Temporis skupiającego w swoich szeregach ponad 40 rekonstruktorów, reprezentujące
region w corocznej inscenizacji Bitwy pod Grunwaldem. Drugoplanowym, ale również bardzo ciekawym z punktu
widzenia turysty kulturowego zainteresowanego żywą historią średniowiecza, miejscem są ruiny późnogotyckiego
zamku w Besiekierach w gminie Grabów, gdzie także organizowany jest turniej rycerski. Natomiast jak dotąd
słabo akcentowany jest w regionie łęczyckim przebieg zwycięskiej dla Polaków fazy Bitwy nad Bzurą. Historyczne
rekonstrukcje tych wydarzeń odbywają się nieregularnie i na ograniczoną skalę, w trakcie uroczystości
rocznicowych. Zabytkowe wnętrza obiektów sakralnych zapewniają wyjątkową oprawę dla eventów kultury wyższej,
takich jak Sesja festiwalu "Musica Moderna" w Łodzi w kościele O.O. Bernardynów w Łęczycy oraz
Wędrowny Festiwal Filharmonii Łódzkiej "Kolory Polski" w tumskiej archikolegiacie (lipiec-sierpień).
W związku z tym warto by było,aby podobne wydarzenia muzyczne odbywały się w tych miejscach z większą
częstotliwością. Dość dużą popularność uzyskał odbywający się cyklicznie (lipiec) na dziedzińcu Zamku
Królewskiego w Łęczycy Ogólnopolski Przegląd Piosenki Turystycznej "Nocnik", sztandarowa impreza
masowa oddziału PTTK "Ziemi Łęczyckiej". Do ważniejszych eventów o znaczeniu regionalnym nawiązujących
do kultury ludowej w powiecie łęczyckim należy zaliczyć Regionalny Pokaz Potraw Ziemi Łęczyckiej
w Łęczycy (luty) oraz Dzień Cebuli w Grabowie (wrzesień). Zainteresowanie turystów, nie tylko
z regionu, wzbudzić mogą także bardziej nietypowe imprezy jak na przykład Święto Palanta w Grabowie (organizowany
w dzień po lanym poniedziałku). W niektórych obiektach dostępna jest oferta mikroeventów, w których zwiedzający
mogą brać czynny udział np. gry i zabawy plebejskie, historyczne pokazy szermiercze na zamku w Łęczycy,
czy też warsztaty etnograficzne w skansenie w Kwiatkówku.
Turystyka religijna, w tym pielgrzymkowa
Obecność w Tumie jednego z najstarszych kościołów w Polsce, wybudowanego w miejscu dawnego opactwa, które
według tradycji kościelnej zostało założone jeszcze przez św. Wojciecha a więc we wczesnej fazie chrystianizacji
ziem polskich oraz późniejsze w niej wydarzenia mające kluczowe znaczenie dla historii Kościoła w Polsce
(21 synodów łęczyckich na przestrzeni pięciu wieków) powodują, że ta niewielka miejscowość stanowi ważny
cel krajowej turystyki religijnej. Rangę świątyni tumskiej (od 1992 roku na mocy bulli papieskiej Totus
Tuus Poloniae populus jest to jedyna w Polsce archikolegiata) znacznie podniesiono dzięki sprowadzeniu
do niej z Gniezna relikwii św. Wojciecha w 1999 roku oraz z Płocka relikwii św. Aleksego w 2016 roku.
Stwarza to korzystne warunki dla rozwoju ruchu pielgrzymkowego. Istotnym miejscem na szlaku pielgrzymkowym
jest Sanktuarium Chrztu i Urodzin Św. Faustyny Kowalskiej w Świnicach Warckich, ze względu na międzynarodowy
już zasięg kultu Bożego Miłosierdzia. Opiekę nad sanktuarium a także obsługę turystyczną sprawuje miejscowe
Zgromadzenie Sióstr Matki Bożego Miłosierdzia a liczba odwiedzających sanktuarium wynosi około 15 tys.
osób rocznie. Oprócz tumskiej kolegiaty, klasztorów i kościołów w Łęczycy, celem turystyki religijno-poznawczej
w opisywanym mikroregionie mogą być także inne zabytkowe lub przynajmniej interesujące pod względem architektonicznym
świątynie. Szczególnie warto wymienić tutaj drewniane kościoły z XVIII w. w Topoli Królewskiej, Piątku,
Ciechosławicach, Tumie, Pieczewie i Leźnicy Małej. W przypadku ostatniego z wymienionych kościołów w
jego wyposażeniu znajdują się elementy przeniesione z Archikolegiaty w Tumie. Interesującymi obiektami
sakralnymi są także renesansowy kościół w Witonii z XVI w. i neobarokowy kościół z pocz. XX w. w Błoniu
koło Łęczycy.
Turystyka tematyczna: szlaki turystyczno-kulturowe
Powiat łęczycki posiada dość dobrze rozbudowaną sieć szlaków turystycznych o znaczeniu kulturowym, dedykowanych
użytkownikom poruszającym się pieszo, rowerem, samochodem, jak również konno. Umożliwiają one dotarcie
do zdecydowanej większości obiektów atrakcyjnych turystycznie. Są to zarówno szlaki realne (wytyczone
zgodnie z zasadami znakowania szlaków turystycznych), jak również szlaki wirtualne, ale dobrze opisane
w licznych materiałach promocyjnych i informatorach turystycznych. Najważniejszymi punktami węzłowymi
są Łęczyca oraz Świnice Warckie. Znaczna część szlaków przebiegających przez obszar powiatu łęczyckiego
stanowi część większych systemów rangi wojewódzkiej. Przede wszystkim zaliczyć do nich należy: szlak
"W centrum Polski" (rowerowy), "Łódzką Magistralę Rowerową" czy "Łódzki Szlak Konny im mjr Henryka Dobrzańskiego
Hubala". Szlakami kulturowymi (wirtualnymi) o znaczeniu ponadregionalnym są: "Szlak Romański" (oznakowana
Archikolegiata w Tumie) i "Szlak Wschodnioeuropejskiego Frontu I Wojny Światowej na Ziemiach Polskich".
Na terenie powiatu łęczyckiego wytyczono kilka szlaków wspólnie z sąsiednimi jednostkami administracji
samorządowej. Szlakiem biograficznym jest pieszy "Szlak Marii Konopnickiej" prowadzący ze Świnic Warckich
przez Gusin i Bronów do Poddębic. Przez gminę Świnice Warckie przebiega również szlak rowerowy "Do Gorących
Źródeł" kończący się w Uniejowie oraz "Szlak Świętej Faustyny Kowalskiej" który rozpoczyna się i kończy
w powiecie poddębickim. Z kolei szlak rowerowy "W Królestwie Diabła Boruty" wytyczono w obrębie powiatów
łęczyckiego i kutnowskiego. Jedyny typowo powiatowy (własny) "Szlak Cebulowy" (Grabów - Daszyna - Mazew
- Łęczyca - Leźnica Mała) przebiega po obydwu stronach rozległej Pradoliny Warszawsko-Berlińskiej.
|
