Główna :  Dla autorów :  Archiwum :  Publikacje :  turystykakulturowa.ORG

Data wydania 29 czerwca 2009, redaktor prowadzący numeru: Izabela Wyszowska

Numer 7/2009 (lipiec 2009)

Agnieszka Bartczak

Pierwszy dzień pobytu:

Środa Wielkopolska

1. Kolegiata pod wezwaniem Najświętszej Marii Panny
Zwiedzanie Środy warto rozpocząć od późnogotyckiej Kolegiaty pod wezwaniem Najświętszej Marii Panny. Kościół ten był miejscem ważnych wydarzeń politycznych,  bowiem właśnie w Środzie przez okres dwóch wieków często odbywały się sejmiki szlachty województw poznańskiego i kaliskiego. Kolegiata stanowi jeden z najważniejszych i najpiękniejszych zabytków ziemi średzkiej. Budowa kolegiaty rozpoczęła się w roku 1423, a zakończyła w 1428, do jej budowy przyczynił się król Władysław Jagiełło. Kolegiata jest trójnawową bazylikową świątynią z wyższym i niższym prezbiterium, które przykryto sklepieniem krzyżowo – żebrowym, natomiast nawy przykrywa sklepienie gwiaździste. Głównym materiałem budulcowym była cegła. Na szczególną uwagę zasługuje XVI wieczna kaplica Pompowskich, zamknięta późnorenesansową kratą. Kaplicę w ciągu wieków nazywano również kaplicą Grzymułtowskich  bądź Gostomskich. W świątyni znajduje się również cenny późnogotycki łuk tęczowy z początku XVI w. Do cenniejszych dzieł sztuki we wnętrzu  kolegiaty należy obraz włoskiego malarza renesansu Cathariniego „Madonna z Dzieciątkiem, które podaje swej matce kwiatek” oraz dwa obrazy, których twórcy nie są znani: „Podwyższenie krzyża” – artysty ze szkoły flamandzkiej Rubensa oraz „Zaparcie się Piotra” – ze szkoły hiszpańskiej lub holenderskiej. Obok kościoła uwagę przykuwa neogotycka dzwonnica z 1869 r. oraz budynek ratusza.

2. Spacer po zabytkowym rynku średzkim
Na uwagę turystów zasługuje także rynek średzki, który zachował swój pierwotny średniowieczny układ z kilkoma zabytkowymi kamienicami i domkami senatorskimi.

3. Śladami pomników w mieście
Zwiedzając Środę należy obejrzeć pierwszy w Polsce pomnik generała Jana Henryka Dąbrowskiego(3b), pomnik 700 –lecia nadania Środzie praw miejskich (3a) oraz obelisk poświęcony pamięci księdza Teofila Kegla, uczestnika powstania listopadowego.

Wyjazd ze Środy w kierunku Koszut
Obiad – Restauracja Hotelu Cezar, Koszuty 7

4. Koszuty -  Muzeum Ziemi Średzkiej
Pierwszy dwór w Koszutach powstał w XVIII w. Budowniczymi dworu była rodzina Koszyckich, do których wówczas należała cała wieś. Budynek był drewniany z ciemną (czarna) kuchnią, umieszczoną w centralnej części. W drugiej połowie wieku XVIII dwór został rozebrany, a w jego miejsce wzniesiono w technice szkieletowej z drewna i gliny nowy dwór. Centralną częścią tego budynku jest salon, kuchnię natomiast przeniesiono do innego obiektu. Wystrój zewnętrzny jak i wewnętrzny nawiązuje do baroku. W 1850 r. dwór przeszedł w ręce szlachcica Napoleona Rekowskiego, ten zaś przekazał go córce Marii i jej mężowi Witoldowi Kosińskiemu. Po ich śmierci majątek ponownie trafił do rodziny Rekowskich.  Podczas okupacji naziści zarekwirowali dwór i przekazali go w zarząd niemieckiej rodzinie Kottke. Po wojnie majątek został przekazany państwu polskiemu,  grunty rozparcelowane i przekazane rolnikom.  Dwór, podzielony na kilka małych mieszkań ulegał stopniowej dewastacji. Z czasem odnowiony budynek przeznaczono na szkołę, wreszcie na muzeum regionalne.

Na parterze budynku dworskiego urządzona jest wystawa pt. „Mała siedziba ziemiańska w Wielkopolsce”. Eksponaty, w tym meble i obrazy pozwalają odtworzyć wygląd i atmosferę polskiego dworu szlacheckiego z przełomu XIX i XX w. Do zwiedzania udostępnionych jest siedem pokoi ze stylowym  wyposażeniem. Na piętrze znajdują się ekspozycje odnoszące się do dziejów mikroregionu średzkiego. Muzeum posiada także znaczną kolekcję ceramiki z okresu  kultury łużyckiej, wyrobów rzemieślników średzkich oraz pamiątki związane z sejmikami szlacheckimi.

Zalecany nocleg:  Hotel „Almarco”, ul. Niedziałkowskiego 17, Środa Wielkopolska


Drugi dzień pobytu  

Śniadanie – restauracja hotelu „Almarco”

5. Podróż Średzką Koleją Powiatową
Do najważniejszych atrakcji powiatu średzkiego zalicza się kolejka wąskotorowa. Budowę kolei rozpoczęto w 1902 r na mocy ustawy władz pruskich o kolejach lokalnych, która umożliwiła budowę takich tras komunikacyjnych na terenie całej Wielkopolski. Średzka sieć wąskotorowa miała niemal 60 km długości i łączyła ze sobą liczne majątki ziemskie, które dostarczały produkty rolnicze do Środy Wlkp. i do Poznania. W 1949 r. średzka kolej wąskotorowa została przejęta przez PKP, wówczas zmieniono rozstaw torów z dotychczasowych 1000 mm do 750 mm i tak pozostało do dziś. W latach 60-70-tych XX wieku kolej średzka traci na znaczeniu, zaś długość eksploatowanej trasy zmniejsza się do 14 kilometrów na odcinku łączącym Środę z Zaniemyślem. Obecnie na tym odcinku odbywa się ruch pasażerski. Turyści mają możliwość przejazdu zabytkowym parowozem Px 48 ze składem wagonowym z lat 50 tych. Trasę pociąg pokonuje w ciągu  45 minut ze średnią prędkością 25 km na godzinę. Dla grup zorganizowanych istnieje możliwość zamówienia przejazdów z dodatkowymi atrakcjami jak piknik lub ognisko na trasie.

6. Zaniemyśl
Duża wieś, położona nad jeziorem Raczyńskim, pierwotnie zwana jako Niezamyśl, poświadczona jest już na rok 1239 r. W 1331 r. miała tu miejsce bitwa Polaków z wojskami krzyżackimi, które następnie wycofały się z Wielkopolski. Zaniemyśl przez znaczną część swoich dziejów był miastem, utracił jednak prawa miejskie w roku 1934. Aktualnie znany jest jako miejscowość letniskowa. Wśród najważniejszych zabytków Zaniemyśla znajduje się  neogotycki kościół pod wezwaniem św. Wawrzyńca z lat 1840 – 42. Fundatorem świątyni był hrabia Edward Raczyński. Wnętrze kościoła wyposażone jest w zabytkową ambonę i chrzcielnicę, widnieje tam także popiersie Boga Ojca z XVII w. oraz obraz „Sen św. Józefa” z XVIII w.. Front świątyni zdobią dwie ośmioboczne wieże. Przy zachodniej ścianie kościoła znajduje się grobowiec Edwarda Raczyńskiego oraz wykonany z brązu posąg jego żony Konstancji.

Z kolei na terenie dawnej osady Niezamyśl znajduje się poewangelicki kościół Niepokalanego Serca NMP. Kościół ten posiada półkoliste prezbiterium i strzelistą wieżę. Nieopodal stoi figura  św. Wawrzyńca oraz pomnik Powstania Listopadowego.

Kolejną ważna atrakcją Zaniemyśla jest dom w stylu szwajcarskim, wybudowany na wyspie leżącej na jeziorze Raczyńskim przez Edwarda Raczyńskiego. W tym miejscu hrabia, niesłusznie nękany publicznymi zarzutami swoich przeciwników popełnił samobójstwo w niezwykle oryginalny sposób, bo za pomocą wiwatowej armatki. Na ścianie domu widnieje tablica upamiętniająca Edwarda Raczyńskiego i Mieczysława Orłowicza - pioniera turystyki polskiej. Obecnie wyspa cieszy się ogromny zainteresowaniem, w sezonie letnim funkcjonuje jako ośrodek wypoczynkowy.

Wielką atrakcją Zaniemyśla jest oczywiście także kolejka wąskotorowa, która kursuje stąd do Środy Wielkopolskiej.

 
Powrót w kierunku Winnej Góry
Obiad: Hotel – Restauracja „Dworek”, Brodowo


7. Winna Góra – miejsce biograficzne gen. Jana Henryka Dąbrowskiego
We wsi znajduje się barokowy kościół pod wezwaniem św. Michała Archanioła z roku 1766.

W roku 1912 kościół został powiększony o prezbiterium i transept. Przy nawie kościoła znajduje się kaplica grobowa gen. Jana Henryka Dąbrowskiego z sarkofagiem i popiersiem. Kaplica ta powstała 1863 r., a w 1912 została przebudowana na mauzoleum. W parku krajobrazowym znajdował się niegdyś dwór z XVIII w., który był ostatnią siedzibą generała Dąbrowskiego. W dworze tym przechowywano do 1907 r. urnę z sercem zmarłego tu w roku 1818 generała. W 1910 r. na miejscu dworu wzniesiono neoklasycystyczny pałac z salą pamięci gen. Dąbrowskiego. W 1977 r. sala ta zyskała status muzeum, przechowywane są tam min. pamiątki po najbardziej znanym posiadaczu winnogórskich dóbr, broń, militaria oraz kopia rękopisu Mazurka Dąbrowskiego. Obok pałacu znajduje się także głaz z tablicą poświęconą Generałowi oraz neogotycki pomnik z urną z sercem jego adiutanta, Stanisława Chłąpowskiego. W Winnej Górze przebywali także Julian Ursyn Niemcewicz oraz Henryk Sienkiewicz.

8. Giecz – wieś i „Grodziszczko”
Giecz to dziś niewielka wieś. Znajdujący się tu niegdyś gród obronny, który rozwinął się już w X w. stanowił jeden z najważniejszych kompleksów obronnych i administracyjnych  wczesnopiastowskiego państwa polskiego. Na szczególną uwagę zasługuje niewielki malowniczy romański kościół pod wezwaniem św. Mikołaja i Wniebowzięcia NMP, zbudowany z kamiennych ciosów. Kościół wzniesiono w drugiej połowie XII w. na miejscu jeszcze starszej świątyni z I połowy XI. Jest on obiektem jednonawowym, zbudowanym z ciosów granitowych, z zewnątrz  nie tynkowanym z wyjątkiem górnej partii ścian. Kościół posiada także krótkie prostokątne prezbiterium i półkolistą apsydę.

Na terenie dawnego grodu gieckiego znajduje się Rezerwat Archeologiczny, stanowiący  oddział Muzeum Pierwszych Piastów na Lednicy. Na terenie rezerwatu znajduje się ekspozycja, przedstawiająca dzieje grodu i kasztelanii gieckiej zatytułowana „Giecz w Monarchii Piastowskiej”. Wewnątrz wyraźnej linii pozostałości wałów grodowych widoczne są  fundamenty palatium i przedromańskie oraz  romańskie fragmenty kościoła grodowego i rotundy, sięgających X w. W obrębie dawnego grodu stoi dziś  XVIII wieczny drewniany kościół o konstrukcji zrębowej wraz z dzwonnicą. W podziemiach tej świątyni odkryto relikwiarzową kryptę, w której przechowywano niegdyś zapewne relikwie. 

Kolacja – restauracja hotelu „Almarco”, Środa Wielkopolska
  
  Zawieziemy Was tam!

Nasi Partnerzy