|
Agnieszka Lisowska, Agnieszka Wieszaczewska, Armin Mikos v. Rohrscheidt
Abstrakt: Analiza potencjału turystyczno-kulturowego mikroregionu oparta została na metodzie opracowanej
w tym celu i opublikowanej pierwotnie w monografii A. Mikos v. Rohrscheidt "Turystyka Kulturowa. Fenomen,
potencjał, perspektywy", Gniezno, 2008. Uwzględnia ona potencjalne cele turystyki kulturowej w powiecie,
pozostałą ofertę czasu wolnego oraz inne czynniki wpływające na turystykę kulturową, infrastrukturę turystyczną,
w tym służącą spędzaniu czasu wolnego oraz komunikacyjną, noclegową i gastronomiczną. Waloryzację przeprowadzono
w oparciu o metodę bonitacji punktowej z odpowiednio dobranymi kryteriami oceny, odpowiadającemu skali
popularności danej grupy atrakcji i typu wypraw kulturowych.
1. Dane dotyczące przebiegu badania
Obszar badania: powiat lwówecki
Lokalizacja: województwo dolnośląskie
Zasięg: mikroregion
Metodologia: metoda oceny potencjału turystyczno-kulturowego mikroregionów zawarta w: Mikos von
Rohrscheidt A., 2010, Turystyka kulturowa. Fenomen, potencjał, perspektywy (Wyd. 2) Wyd. Kul.Tour.pl,
Poznań.
Kwerenda: źródłowa i materiałów listopad-grudzień 2015,
Zapytania waloryzacyjne w obiektach i wizje lokalne: grudzień 2015,
Badania terenowe: grudzień 2015,
Przeprowadzający badania terenowe: Agnieszka Lisowska
Data wypełnienia formularza: 2-6.01.2016
2. Formularz waloryzacyjny
Kategoria I : Potencjalne cele turystyki kulturowej.
I.A. Zabytki:
IA a) Obiekty sakralne:
Mniejszy lub częściowo zachowany historyczny zespół sakralny (pierwsze dwa) (3)
Lwówek Śląski, Zespół klasztorny franciszkanów (3)
Lubomierz, Zespół budynków klasztoru sióstr benedyktynek (3)
Sanktuarium historyczne o znaczeniu krajowym/regionalnym (diecezjalnym) (jedno pierwsze) (6)
Lwówek Śląski, Klasztor franciszkanów z ok. XIII w. (sanktuarium o znaczeniu regionalnym) (6)
Inna świątynia innych wyznań i religii Z (2)
Mirsk, barokowo- klasycystyczny kościół ewangelicki z XVIII częściowo w ruinie w Mirsku (dostępny
do zwiedzania) (2)
Inny obiekt sakralny o znacznych walorach architektonicznych (za pierwsze trzy) (4)
Gryfów Śląski, Kościół parafialny św. Jadwigi wzmiankowany w XIII w., a przebudowany w XVII w., we
wnętrzu cenne wyposażenie z epitafium Schaffgotschów (4)
Mirsk, Kościół parafialny Zwiastowania Najświętszej Marii Panny z XVIII w. z bogatym wystrojem barokowym
(4)
Niwnice, Kościół filialny p.w. św. Jadwigi z XIII w. ostatecznie przebudowany, we wnętrzu renesansowe
portale i barokowe ołtarze, epitafia z XV i XVII w. (4)
I.A. b) Zamki i pałace:
Zamek lub pałac historyczny ZD (za pierwsze trzy) (3)
Lwówek Śląski, Pałac Płakowice (3)
Łupki, Pałac Lenno (3)
Nielestno, Zespół pałacowo-parkowy (3)
Lwówek Śląski, Pałac Brunów (0)
Wleń, Pałac Przeździerza (0)
Ruina historyczna zamku/grodu/pałacu D (za pierwsze trzy***) (2)
Proszówka, Zamek Gryf (2)
Rząsiny, Zamek Podskale (2)
Wleń, Ruiny Zamku Wleński Gródek z XII/ XIII w. (najstarszy murowany zamek na ziemiach polskich) (2)
I.A.c) Inne zabytkowe obiekty architektoniczne i techniczne:
Historyczny zespół urbanistyczny z rynkiem, zachowany we fragmentach (pierwsze dwa) (3)
Gryfów Śląski, Układ urbanistyczny miasta(3)
Lwówek Śląski, Układ urbanistyczny miasta (3)
Lubomierz, Układ urbanistyczny miasta (0)
Budynek o znacznych walorach architektonicznych, miejsce ważnych wydarzeń ZD (pierwsze trzy) (6)
Gryfów Śląski, Rynek, kamienica nr 33, miejsce kwaterowania feldmarszałka Helmuta K. B. von Moltke
w 1875 roku (6)
Budynek o znacznych walorach architektonicznych ZD (pierwsze trzy**) (4)
Lwówek Śląski, Wieża Bramy Bolesławieckiej (4)
Budynek o znacznych walorach architektonicznych Z (pierwsze trzy****) (3)
Lubomierz, Dom Płóciennika (3)
Lubomierz, Dom Piekarza (3)
Lwówek Śląski, Ratusz z zachowanymi wnętrzami, w tym mini-muzeum złota, izbą tortur etc. (3)
Historyczne fortyfikacje miejskie zachowane w znacznej części ZD (4)
Mury obronne (prawie pełny pierścień) Lwówka Śląskiego z zachowanymi basztami Lubańską i Bolesławiecką
(4)
Ruiny fortyfikacji miejskich (1)
Gryfów Śląski, mury obronne (pozostałości murów miejskich) (1)
Lubomierz, mury miejskie (fragmenty wokół klasztoru (dobrze zachowane) i na tyłach rynkowych działek)
(1)
Zabytek techniki/przemysłowy o znaczeniu regionalnym ZD (do trzech***) (3)
Browar Lwówek (3)
I.B.) Miejsca historycznie znaczące:
I.B.a) Budowle historyczne i monumenty:
Monumenty (pomniki) o znaczeniu krajowym (do trzech)* (6)
Lwówek Śląski, Pomnik Poległych w I Wojnie Światowej na Plantach Miejskich (6);
Lwówek Śląski, Pomnik Poległym Za Wolność I Niepodległość Ojczyzny na Plantach Miejskich (6)
Pomniki lub obiekty małej architektury o znaczeniu lokalnym (do trzech ****) (1)
Wleń, Pomnik Gołębiarki z 1914r. (1)
Gryfów Śląski, Pomnik Wagarowicza (1)
I.C. Pojedyncze dzieła sztuki
Obiekty, instalacje lub zespoły sztuki współczesnej o znaczeniu regionalnym (**do trzech) (2)
Drewniana instalacja Dariusza Milińskiego przypominająca mityczną arkę Noego, w środku figury zwierząt
(2)
I.D. Muzea i wystawy (w tym skanseny, galerie, muzea techniki)
Muzea o znaczeniu lokalnym (do trzech ***) (2)
Lubomierz, Muzeum Kargula i Pawlaka (2)
Lubomierz, Muzeum Przesiedleńców i Wypędzonych (2)
Lwówek Śląski, Muzeum Browarnictwa (2)
Lwówek Śląski, Placówka Historyczno-Muzealna (0)
Stałe godziny otwarcia (2)
Muzeum Kargula i Pawlaka w Lubomierzu (2)
Muzeum Browarnictwa w Lwówku Śląskim (2)
Przewodnicy obiektowi na wcześniejsze zamówienie (1)
Muzeum Kargula i Pawlaka w Lubomierzu, Muzeum Browarnictwa w Lwówku Śl. (2)
I.E. Eventy kulturowe
Regularne eventy kultury masowej o znaczeniu krajowym (do trzech) (6)
Lubomierz, Ogólnopolski festiwal filmów komediowych, 2. weekend sierpnia (6)
Regularne eventy kultury masowej o znaczeniu regionalnym (do trzech) (4)
Lwówek Śląski, Lwóweckie Lato Agatowe, 3. weekend lipca (4)
I.G. Kulturowo znacząca oferta przyrodnicza:
Park krajobrazowy na terenie regionu (do trzech) (2)
Park Krajobrazowy Doliny Bobru (Lwówek, Lubomierz, Wleń) (2)
Rezerwat przyrody na terenie regionu (poza Parkami Narodowymi i Krajobrazowymi) do trzech) (1)
Mirsk, Rezerwat "Torfowisko Izerskie" (1)
Mirsk, Rezerwat "Torfowisko Doliny Izery" (1)
Wleń, Rezerwat "Góra Zamkowa" (1)
I.H. Szlaki kulturowe
Przebiegające przez region lub jego miejscowości materialne lub realne szklaki turystyczne o znaczeniu
międzynarodowym (8)
Szlak św. Jakuba- Droga Sudecka (kościół parafialny św. Jadwigi w Gryfowie Śląskim, kościół parafialny
Wniebowzięcia NMP i św. Maternusa w Lubomierzu)i Droga VIA REGIA (kościół parafialny Wniebowzięcia NMP
w Lwówku Śląskim, Kościół p.w.św. Franciszka z Asyżu oraz klasztor w Lwówku Śląskim, kościół filialny
św. Jadwigi w Niwnicach) (8)
Wirtualne szlaki turystyczne przebiegające przez teren regionu (za pierwsze trzy) (2)
Szlak Dolnośląskich Zamków i Pałaców (Klasztor i plebania przy kościele św. Maternusa w Lubomierzu,
mury obronne w Lubomierzu, renesansowy pałac w Lwówku Śląskim, pałac we Wleniu) (2)
Szlak Zamków Piastowskich (Ruiny Zamku Wleński Gródek z XII/ XIII w. (najstarszy murowany zamek na
ziemiach polskich) (2)
Szlak Dolnośląskich Agatów (Płóczki Górne) (2)
Kategoria II : Elementy obsługi turystycznej
II.A. Informacja turystyczna:
Informacja turystyczna miejscu regularnie czynna (2)
Lwówek Śląski, Punkt Informacji Turystycznej, ul. Plac Wolności 1 (2)
Lubomierz, Punkt Informacji Turystycznej, ul. W. Kowalskiego 1 (2)
Gryfów Śląski, Centrum Informacji i Promocji Pogórza Izerskiego, ul. Rynek 33 (2)
Informacja turystyczna w językach obcych (za każdy język do trzech (1)
Informacja turystyczna w języku angielskim (Lwówek Śląski) (1)
Informacja turystyczna w języku niemieckim (Lubomierz) (1)
Przewodnicy miejscowi lub terenowi na zamówienie (3)
Przewodnicy na zamówienie (Koło Przewodników Sudeckich (3)
Przewodnicy miejscy lub terenowi (za każdy język do czterech) (1)
Oprowadzanie w języku angielskim i niemieckim (Lwówek Śląski-j. angielski; Lubomierz-j. niemiecki)
(2)
Aktualny własny materiał informacyjny wysokiej jakości na temat regionu lub jego miejscowości (ogólnie)
(2)
Materiał informacyjny na temat regionu dostępny w punktach informacji turystycznej (2)
Wersje obcojęzyczne materiału informacyjnego wysokiej jakości (każdy język do trzech) (1)
Materiały informacyjne w językach: czeskim, niemieckim i angielskim (o powiecie) (3)
II.B. Infrastruktura turystyczna:
Hotele 5,4,3,2,1-gwiazdkowe, hostele, schroniska, kwatery zorganizowane - (za pierwsze dwa obiekty
każdej kategorii) (2)
Hotele
Gryfów Śląski, Hotel Stacja nad Kwisą, ul. Kolejowa 31 *** (2)
Lwówek Śląski, Hotel Piast *, ul. Jaśkiewicza 1 (2)
Chmieleń, Hotel ART-BAR Cegielski, Chmieleń 93 (0)
Pensjonaty
Wleń, Pensjonat "Pałac Książęcy", ul. Winiogórska 11 (2)
Marczów, Pensjonat "Jaskółka", Marczów 51 (2)
Schroniska
Kamień, Szkolne Schronisko Młodzieżowe "HALNY", Kamień 22 (2)
Łupki, Szkolne Schronisko Młodzieżowe, Łupki 22 (2)
Wleń, Schronisko Turystyczne, ul. Stachowicza 6(0)
Kwatery zorganizowane
Lubomierz, Agro-Tur Jaśmin, Lubomierz 87 (2)
Marczów, Pensjonat Jaskółka, Marczów 56(2)
Gryfów Śląski, Agroturystyka Nad Stawami, ul. Nad Stawami 1(0)
Inne restauracje (za pierwszy obiekt) (1)
Lwówek Śląski, Restauracja Pod Czarnym Krukiem, ul. Słowackiego 1 (1)
II.C. Infrastruktura komunikacyjna
Inny* dworzec kolejowy na miejscu (za pierwszy) (2)
Dworzec kolejowy w Lwówku Śląskim ( połączenia: Jelenia Góra, Wrocław, Legnica) (2)
Przystanek* autobusowy na miejscu (za pierwszy) (1)
Przystanek PKS w Lubomierzu (kierunki: Jelenia Góra, Gryfów Śląski, Lubań, Lwówek Śląski, Wrocław
i inne) (1)
Droga ekspresowa lub droga główna krajowa w odległości mniej niż 10 km (za pierwsze dwie) (2)
Droga krajowa nr 30 (przebiegająca przez Gryfów Śląski) (2)
Całodobowa oferta taxi na miejscu (1)
Taxi Lwówek Śląski (1)
Zwierzański P. TAXI (Gryfów Śląski) (1)
Usługi Transportowe TAXI Marek Barwiński (Gryfów Śląski) (1)
II.D. Promocja turystyczna
Zorganizowanie konferencji naukowej lub popularyzacyjnej związanej z turystyką w ciągu ostatniego
roku (1)
Konferencja naukowa "Dziedzictwo kulturowe gminy Gryfów Śląski i okolic. Regionalizm w teorii i praktyce"
pod patronatem Wicemarszałka Województwa Dolnośląskiego Radosława Mołonia, 11.10.2015.(1)
Kategoria III: Pozostała oferta czasu wolnego:
III.B. Atrakcje krajobrazowe
Góry ze znakowanymi szlakami turystycznymi na terenie regionu (2)
Góry i Pogórze Izerskie (2)
Pomniki przyrody (za pierwsze dwa) (1)
Daglezja zielona "Śmiała" w Gradówku (1)
Dąb szypułkowy "Faun" w Lwówku Śląskim (1)
Dąb szypułkowy "Bielak" w Bielance (0)
Lipa drobnolistna "Furtianka" w Kotliskach (0)
Lipa drobnolistna "Sara" w Lwówku Śląskim (0)
Lipa drobnolistna "Radomiła" w Radomiłowicach (0)
Wieże widokowe stale dostępne (za pierwsze dwie) (1)
Wieża widokowa w Mirsku (1)
III.C. Oferta sportowa, edukacyjna i rekreacyjna
Stała oferta kursów języków obcych ogólnodostępnych (za pierwszy obiekt) (2)
Szkoła języków obcych Germanos w Lwówku Śląskim (2)
Stadiony sportowe (za pierwszy obiekt) (1)
Stadion miejski w Lwówku Śląski (1)
Szkoły i szkolenia ogólnodostępne (jeździeckie, lotnicze, inne) (pierwsze dwa) (1)
Nauka jazdy konnej Rancho Grandessa Arkadia Izerska (1)
Kategoria IV: Inne czynniki wspierające turystykę kulturową:
IV.E. Zagraniczne partnerstwa miast i regionów:
Istnienie zagranicznych związków partnerskich lub jego miejscowości (pierwsze cztery) (1)
Lwówek Śląski: Heidenau (Niemcy), Velky Senov (Czechy), Noidans-Ies-Vesoul (Francja), Chrastava (Czechy),
Wilthen (Niemcy) (4)
Lubomierz: Wittichenau (Niemcy) (0)
Gryfów Śląski: Bischofwerda (Niemcy), Raspenava (Czechy)(0)
Potencjalne cele turystyki kulturowej (kategoria I): 135
Elementy obsługi turystycznej (kategoria II): 43
Pozostała oferta czasu wolnego (kategoria III): 9
Inne czynniki wspierające turystykę kulturową (kategoria IV) : 4
Razem za wszystkie kategorie: 191 pkt.
3. Wnioski
Uzyskany wynik w części dotyczącej potencjalnych celów turystyki kulturowej (kategoria I) umożliwia określenie
potencjału powiatu lwóweckiego jako mikroregionu o średnim potencjale turystyczno-kulturowym. Biorąc
pod uwagę szczegółowy podział typów walorów na podkategorie można stwierdzić, że o omawianym potencjale
turystyczno- kulturowym regionu decyduje kilka typów atrakcji o słabszym oddziaływaniu. Spośród nich
większe znaczenie mają przede wszystkim dwa rodzaje obiektów - zabytki architektury i techniki oraz zabytkowe
obiekty sakralne, których na obszarze powiatu jest dość dużo. Niektóre elementy oferty turystycznej regionu
nie zostały zorganizowane we właściwy sposób, co obniża ich potencjał. Położenie powiatu w południowo-
zachodniej części województwa dolnośląskiego, pomiędzy Dolinami Bobru i Kwisy, obejmujące także fragmenty
Pogórza Kaczawskiego, Pogórza Izerskiego, a także Gór Kaczawskich i Izerskich sprawia, że jest to obszar
bardzo atrakcyjny pod względem walorów przyrodniczych, jak i kulturowych. W skład powiatu wchodzi 5 gmin,
których centra stanowią miasta - Gryfów Śląski, Lubomierz, Lwówek Śląski, Mirsk oraz Wleń. Ośrodki te
są skupiskami licznych zabytków o wysokiej randze walorów. Analizując wyniki poszczególnych kategorii
łatwo zauważyć, że poza obiektami o wysokich walorach architektonicznych lub technicznych oraz obiektami
sakralnymi, na terenie powiatu (co charakterystyczne dla Dolnego Śląska) znajduje się dużo zabudowań
dworskich i pałacowych, które niemal w ogóle nie są wykorzystywane w ofercie turystycznej. Większość
z nich to obiekty tak bardzo zniszczone, że obecnie stanowią ruiny zarastające roślinnością. Część z
nich przeszła w ręce prywatne, co spowodowało, że w większości są aktualnie niedostępne do zwiedzania
wewnątrz. Jeszcze inne przekazano różnym instytucjom, które umożliwiają zwiedzanie tylko niewielkich
fragmentów ich kompleksów. Zasadniczo zabudowania pałacowo-parkowe dostępne do zwiedzania to te, które
przekształcono w obiekty hotelarskie (jak pałac w Brunowie) bądź odremontowano dla celów administracyjnych
(jak pałac we Wleniu). Ponadto na terenie powiatu zlokalizowane są liczne obiekty o charakterze średniowiecznych
i nowożytnych warowni, jednak większość z nich pozostaje w ruinie, a jeśli zostały odremontowane - stanowią
własność fundacji, towarzystw etc. i w związku z tym do zwiedzania udostępniono ich niewielkie fragmenty.
Tak jest w przypadku XVI- wiecznego zamku w Ptakowicach, stanowiącego własność Misyjnego Kościoła Chrześcijan
Baptystów, gdzie obecnie możliwe jest tylko oglądanie dziedzińca. Duże znaczenie dla potencjału turystyczno-kulturowego
ma obecność na terenie powiatu zgrupowań obiektów lub całych zespołów urbanistycznych o cennych walorach
architektonicznych. Do takowych należy z całą pewnością zaliczyć średniowieczny układ miejski Gryfowa
Śląskiego z zachowanym historycznym centrum oraz licznymi zabytkowymi kamieniczkami, murowanymi z łamanego
kamienia. Inny przykład stanowi również układ urbanistyczny Lwówka Śląskiego z zachowanymi prawie w całości
murami obronnymi, z dwiema basztami Lubańską i Bolesławiecką. Mury obronne, a w zasadzie ich pozostałości
można oglądać także w Gryfowie Śląskim oraz Lubomierzu. Na obszarze powiatu znajdują się również obiekty
związane z dziejami innych grup etnicznych, niestety częściowo zniszczone lub też niedostępne, należy
do nich zaliczyć m.in.: wieżę po kościele ewangelickim w Lwówku Śląskim, kościół ewangelicki ze szkołą
i pastorówką w Lubomierzu oraz kościół ewangelicki w Mirsku. Z kolei do obiektów stanowiących zabytek
techniki lub obiekty przemysłowe o znaczeniu regionalnym zaliczyć można Browar Lwówek, w którym mieści
się Muzeum Browarnictwa, i gdzie możliwe jest zwiedzanie i obejrzenie procesu produkcji oraz rozlewni
piwa regionalnego.
Nie ulega wątpliwości, że także obiekty sakralne stanowią bardzo ważny element oferty turystyczno-kulturowej
regionu. Do najważniejszych należą zabudowania klasztorne dawnego opactwa Benedyktynek. Ponadto mniejsze
obiekty, do których należy zaliczyć przede wszystkim kościół parafialny św. Jadwigi w Gryfowie Śląskim
z cennym wyposażeniem, jak również kościół filialny św. Jadwigi w Niwnicach z wartym uwagi wyposażeniem,
a także wiele innych małych świątyni o cennych walorach architektonicznych. Warto zwrócić uwagę także
na budowle sakralne pozostające w ruinie lub nieużytkowane, a będące cennym świadectwem przeszłości-
do takich należy m.in. romański kościół p.w. śś. Piotra i Pawła w Sobocie, barokowo- klasycystyczny kościół
ewangelicki w Mirsku, gotycki kościół p.w.św. Mikołaja w Kotliskach czy kaplice oraz kościoły cmentarne
jak np. kaplica cmentarna p.w.św. Wawrzyńca z XVI w. (Gryfów Śląski) oraz kościół cmentarny św. Anny
z XVII w. (Lubomierz).
Na uwagę zasługują także atrakcje stworzone specjalnie w celu przyciągnięcia turystów do regionu, do
takowych należą te zbudowane przez miejscowego artystę Dariusza Milińskiego. Jednym z nich jest drewniana
instalacja przypominająca mityczną Arkę Noego, we wnętrzu znajdują się nie tylko miniatury zwierząt,
ale również kopie dewocjonaliów oraz szat liturgicznych. Drugą stanowi Zamek Śląskich Legend, gdzie można
przenieść się do krainy baśni i legend pochodzących z regionu.
W regionie funkcjonują obiekty muzealne, wśród których są placówki unikatowe. Taki jest z pewnością Muzeum
Kargula i Pawlaka znajdujące się w Lubomierzu w jednej z zabytkowych kamienic, gdzie turyści mogą oglądać
rekwizyty związane z kultowymi komediami S. Chęcińskiego ( "Sami swoi", "Nie ma mocnych", "Kochaj albo
rzuć"), jak również Muzeum Browarnictwa w Lwówku Śląskim mieszczące się w Browarze, umożliwiające oglądanie
bogatej kolekcji rzeczy służących produkcji piwa etc. Muzea mają stałe godziny otwarcia, jak również
dysponują możliwością wynajęcia przewodnika obiektowego, jednak jest to możliwe wyłącznie na wcześniejsze
zamówienie, co w pewien sposób utrudnia spontaniczne zwiedzanie obiektów, a co w przypadku tak specyficznych
atrakcji turystycznych jest raczej znacznym ułatwieniem. Na obszarze powiatu odbywają się regularne eventy
kultury masowej, które są dość popularne. Wśród nich należy wymienić zwłaszcza Ogólnopolski festiwal
filmów komediowych odbywający się w sierpniu w Lubomierzu, a także Lwóweckie Lato Agatowe ściągające
na obszar powiatu wielu turystów. Wśród obiektów przyrodniczych do znaczących należy zaliczyć zwłaszcza
walory przyrodnicze Parku Krajobrazowego Doliny Bobru (m.in. Szwajcaria Lwówecka- grupa malowniczych
piaskowcowych form skalnych), a także rezerwaty przyrody niezwykle cenne- rezerwat "Torfowisko Izerskie",
"Torfowisko Doliny Izery", a także rezerwat "Góra Zamkowa" znajdujący się na obszarze Wlenia, gdzie zobaczyć
można m.in. diabazowe lawy poduszkowe powstałe w wyniku podwodnej erupcji wulkanicznej. Przez region
przebiegają szlaki kulturowe zarówno o znaczeniu międzynarodowym, jak i regionalnym. Szlakiem o znaczeniu
międzynarodowym jest szlak św. Jakuba, obejmujący dwie drogi: Drogę Sudecką, na trasie której znajdują
się kościół parafialny św. Jadwigi w Gryfowie Śląskim oraz kościół parafialny Wniebowzięcia NMP i św.
Maternusa w Lubomierzu oraz Drogę Via Regia obejmującą obiekty: kościół parafialny Wniebowzięcia
NMP w Lwówku Śląskim, kościół p.w.św. Franciszka z Asyżu oraz klasztor franciszkanów w Lwówku Śląskim
oraz kościół filialny św. Jadwigi w Niwnicach. Przez powiat przebiegają także szlaki kulturowe o znaczeniu
regionalnym, jednak funkcjonują one jedynie jako szlaki wirtualne. Do nich należy zaliczyć Szlak Dolnośląskich
Zamków i Pałaców, obejmujący na swojej trasie Klasztor i plebanię przy kościele św. Maternusa w Lubomierzu,
mury obronne w Lubomierzu, renesansowy pałac w Lwówku Śląskim oraz pałac we Wleniu oraz Szlak Zamków
Piastowskich, na trasie którego znajdują się ruiny Zamku Wleński Gródek z XII/XIII w. Istotne znaczenie
dla regionu słynącego z występowania kamieni szlachetnych ma również Szlak Dolnośląskich Agatów funkcjonujący
również jako szlak wirtualny.
Analizując infrastrukturę, która ma na celu obsługę turystyczną, można stwierdzić, że jest średnio przystosowana
do pełnienia swojej funkcji.
Na terenie powiatu funkcjonuje informacja turystyczna, która jest regularnie czynna i znajduje się na
obszarze trzech miast- Lwówka Śląskiego, Lubomierza oraz Gryfowa Śląskiego. W Lwówku Śląskim możliwa
jest obsługa turystów zagranicznych w języku angielskim, natomiast w Lubomierzu w języku niemieckim,
natomiast w Gryfowie Śląskim w szczególnych przypadkach wzywa się osobę, która mówi w języku obcym. Ponadto
wycieczki turystyczne mogą skorzystać z przewodnika, jednak dopiero po uprzednim zamówieniu. Przewodnicy
mówią w języku angielskim oraz niemieckim. W punktach informacji turystycznej dostępny jest materiał
promocyjny dotyczący regionu, dostępny w trzech językach: czeskim, niemieckim oraz angielskim.
Jeśli chodzi o bazę noclegową, zasadniczo występują wszystkie rodzaje obiektów. Jednak na obszarze powiatu
dominują kwatery zorganizowane - pokoje gościnne, a także gospodarstwa agroturystyczne. Wśród obiektów
o najwyższym standardzie- hoteli, jedynie jeden z nich ma standard trzech gwiazdek. Specyficznym w tym
zakresie, a co za tym idzie również atrakcyjnym turystycznie jest Zamek Czocha, w którym urządzono pokoje
hotelowe. Poza nim obiektów tego rodzaju jest niewiele. Podobnie jeśli chodzi o schroniska, zarówno młodzieżowe,
jak i turystyczne, kilka istniejących wydaje się wystarczać do zaspokojenia popytu w tym segmencie. Brak
kwater o statusie hosteli, jednak z uwagi na charakter regionu, w którym nie ma ośrodków akademickich,
nie występuje też potencjalnie większy popyt na miejsca noclegowe tego rodzaju. Położenie geograficzne
regionu warunkuje natomiast funkcjonowanie obiektów umożliwiających bezpośrednie zetknięcie korzystających
z naturą, do których zaliczyć należy przede wszystkim zakłady agroturystyki, małe pensjonaty oraz schroniska
kierujące swoją ofertę do turystów pieszych zwiedzających obszary górskie.
Oceniając ofertę gastronomiczną regionu należy zauważyć niewielkie zróżnicowanie obiektów i ich kulinarnych
propozycji. Dominują restauracje bez specjalizacji oferty, bez propozycji regionalnej kuchni (co jest
uwarunkowane także najnowszą historia obszaru i niedawną wymianą ludności). Funkcjonuje kilka kawiarni,
pizzerii oraz barów, przy czym część z nich mieści się w obiektach hotelowych, co w naturalny sposób
ogranicza popyt ze strony turystów nie korzystających z tych noclegów (przeświadczenie o wysokich cenach).
Ponadto żaden z tych obiektów nie funkcjonuje w późniejszych godzinach wieczornych, co w zasadniczym
stopniu ogranicza swobodę turystów zwiedzających poszczególne miasta. W niektórych atrakcyjnych miejscach
brak również tańszych zakładów gastronomicznych, które szybko i stosunkowo tanio zapewniałyby zwiedzającym
niewyszukany posiłek.
Wiele do życzenia pozostawia infrastruktura komunikacyjna, która tylko w nikłym stopniu odpowiada potrzebom
turystów. Na terenie powiatu funkcjonuje jeden dworzec kolejowy (w Lwówku Śląskim) posiadający połączenia
w trzech kierunkach. Nie istnieje natomiast dworzec PKS, miejscowości powiatu obsługiwane są przez przedsiębiorstwa
komunikacyjne z większych miast, brak własnej komunikacji miejskiej. Turyści mogą skorzystać z całodobowej
oferty taxi na miejscu w każdym z miast. W sumie oferta komunikacyjna jest dość uboga w stosunku do walorów
turystycznych jakie proponuje powiat lwówecki.
Atrakcyjność turystyczna mikroregionu opiera się nie tylko na walorach przyrodniczych czy kulturowych
regionu, ale również na promocji. W przypadku powiatu lwóweckiego ma ona niestety bardzo ograniczony
wymiar. Na obszarze badanego mikroregionu jedynie Lwóweckie Towarzystwo Regionalne prowadzi działalność
wydawniczą o charakterze promocyjnym dotyczącą zarówno miasta, jak i regionu, wydając regularnie publikacje
o charakterze regionalnym. W tym zakresie prowadzona jest również strona internetowa. Nie najgorzej funkcjonują
także oficjalne witryny internetowe poszczególnych miast, które są regularnie aktualizowane. Witryna
oficjalna powiatu w części dotyczącej turystyki zawiera informacje niemal wyłącznie encyklopedyczne dotyczące
poszczególnych gmin wchodzących w skład mikroregionu oraz kilka zdjęć. Strony poszczególnych gmin zorganizowane
są w różnym stopniu, brakuje jednak oferty skierowanej typowo dla turystów, która zachęciłaby do ich
odwiedzenia. Na lepszym poziomie funkcjonują witryny internetowe prowadzone przez miłośników regionu.
Ponadto w Gryfowie Śląskim organizowane są konferencje naukowe związane z popularyzacją turystyki. Brakuje
natomiast uczestnictwa regionu w targach turystycznych, co spowodowałoby uwidocznienie powiatu w całkowitej
ofercie turystycznej południowej części województwa dolnośląskiego. Wśród pozostałej oferty czasu wolnego
należy zwrócić uwagę na atrakcje krajobrazowe, do których należy zaliczyć Góry i Pogórze Izerskie z oznakowanymi
szlakami turystycznymi, jak również pomniki przyrody, które na terenie powiatu występują niezwykle licznie
(m.in. daglezja zielona "Śmiała" w Gradówku, dąb szypułkowy "Faun" w Lwówku Śląskim i wiele innych).
Dla turystów dostępna jest jedna wieża widokowa znajdująca się w Mirsku. Oferta sportowa, edukacyjna
oraz rekreacyjna również nie należy do zadawalających. W regionie funkcjonuje niewiele szkół języków
obcych. Podobnie niezadowalająca jest liczba obiektów sportowych w postaci stadionów, nie ma również
różnorodnej i bogatej oferty dotyczącej szkoleń ogólnodostępnych- jeździeckich, lotniczych czy też innych.
Wśród czynników wspierających turystykę kulturową zidentyfikowano jedynie współpracę międzynarodową miast.
Lwówek Śląski ma aż pięć miast partnerskich- Heidenau (Niemcy), Velky Senov (Czechy), Noidans- Ies- Vesoul
(Francja), Chrastava (Czechy) oraz Wilthen (Niemcy), Lubomierz współpracuje z Wittichenau (Niemcy), a
Gryfów Śląski z Bischofwerda (Niemcy) oraz Raspenovą (Czechy). Oczywiście jest to ważny element wspierający
rozwój turystyki, także kulturowej w regionie.
Podsumowując, należy zauważyć, że powiat lwówecki jest regionem niewielkim, jednak ze względu na walory
turystyczne jakimi dysponuje relatywnie atrakcyjnym dla znacznej grupy turystów kulturowych (por. IV
część niniejszego raportu). Podstawowe problemy związane z organizacją oferty turystycznej i eksploracją
tego obszaru wynikają przede wszystkim z braku promocji, niedostatecznej oferty komunikacyjnej oraz gastronomicznej.
Promocja turystyki w regionie opiera się głównie na witrynach internetowych, które funkcjonują w stopniu
dostatecznym. Powiat nie uczestniczy w targach turystycznych. Brakuje także przewodników regionalnych,
które opisywałyby najważniejsze atrakcje regionu i uwypukliły jego unikalność pod różnym względem. Istnieje
szereg publikacji dotyczących Lwówka Śląskiego czy poszczególnych miejscowości, niemniej nie ma publikacji
zbiorczej, która ujmowałaby wszystkie unikatowe i wybijające się na tle otoczenia walory regionu. Tu
należy zwłaszcza zauważyć potencjał związany z filmowym charakterem miasta Lubomierz.
4. Postulaty
W kontekście przeprowadzonego badania można pokusić się o sformułowanie kilku sugestii szczegółowej natury,
nakierowanych na działania naprawcze i uzupełniające. Nie wyczerpują one oczywiście listy możliwych przedsięwzięć.
Przykładowo: w Lubomierzu, dobrze kojarzonym z filmowych klasyków, warto przystąpić do zaprojektowania
lokalnej trasy tematycznej Kargula i Pawlaka, rozpoczynającej się z muzeum i obejmującej najważniejsze
obiekty związane z produkcją komedii S. Chęcińskiego, które nadal cieszą się dużą popularnością. Pracownicy
muzeum w Lubomierzu we współpracy z odpowiedzialnymi za turystykę w lokalnym samorządzie mogliby (na
podstawie akcji filmów i ich procesu produkcyjnego) opracować i stworzyć produkt turystyczny w charakterze
ścieżki tematycznej po miasteczku i okolicy. Byłaby ona atrakcją tak dla grup zorganizowanych (w tym
prowadzonych przez przewodnika), jak i turystów indywidualnych. Dla tych ostatnich kluczową atrakcją
może być powiązanie poszczególnych miejsc z fragmentem filmu, który (np. za pomocą kodów QR lub specjalnie
wykreowanego programu augmentem reality) byłby odtwarzany lub inscenizowany w postaci statycznej scenki
na odtwarzaczu przewodnika lub mobilnych urządzeniach zwiedzających. Tak powstałaby tematyczna trasa
miejska. Jej zwiedzanie może urozmaicić wprowadzenie gry miejskiej (obsługowej i bezobsługowej) w elementem
rywalizacji (punktacja) i symbolicznych nagród odbieranych na przykład po ukończeniu w muzeum. Inną formą
urozmaicenia produktu byłby jeden lub kilka programów questingu, profilowanych na treści, sceny i bohaterów
komedii , mikroevent na zamówienie (np. konkurs organizowany dla małych grup, eksploatujący m.in. znajomość
"złotych cytatów" z trylogii, odgrywanie scenek przez grupki gości, połączony z projekcją fragmentów
filmów itd.). Powiązanie takiej oferty z zaproszeniem (wraz z jakąś formą dostępnej gminie zachęty) któregoś
z miejscowych przedsiębiorców z branży turystycznej do zorganizowania pakietu pobytowego (noclegi i wyżywienie)
dla chętnych turystów filmowych, może natomiast być krokiem w kierunku stworzenia realnego pakietu pobytowego.
Umożliwiłoby to bowiem turystom konsumpcję tych propozycji w ciągu paru dni, co można by powtarzać na
przestrzeni na przykład kilku - kilkunastu weekendów w sezonie turystycznym lub nawet poza nim. Gmina
mogłaby zapewnić wsparcie akcji informacyjnej i promocyjnej towarzyszącej zarówno nowej ofercie tematycznej
jak i takiemu pakietowi. Podczas większych imprez turystycznych (zwłaszcza podczas samego festiwalu filmowego
w Lubomierzu) można uatrakcyjnić zwiedzanie wprowadzając obsługową grę miejską w warunkach konkurencji
z nagrodami lub zwiedzanie fabularyzowane oparte na narracji i krótkich inscenizacjach przy wybranych
miejscach [por. Mikos v. Rohrscheidt, Współczesne przewodnictwo miejskie s. 151-160, 353-356]. Atrakcyjnym
i przyciągającym wielu pasjonatów elementem Festiwalu mógłby stać się również otwarty konkurs wiedzy
o trylogii Chęcińskiego lub w ogóle o polskiej komedii. W dalszej perspektywie warto rozważyć regularne
(także poza sezonem) organizowanie kilkudniowych warsztatów komediowych dla amatorów, połączonych z pobytem
w Lubomierzu. W ten sposób zakorzeniona już w Lubomierzu turystyka filmowa uzyskałaby dodatkowy element
kreatywny, warstwę adekwatną do aspektu szybko nabierającego znaczenia we współczesnej turystyce kulturowej.
Niezależnie od komediowej trylogii, ze względu na fakt powstania w Lubomierzu kilku innych znanych filmów
(por. fragment części IV raportu: turystyka filmowa) na podstawie faktu obecności i pracy w miasteczku
ekip filmowych przez szereg lat można rozważyć stworzenie atrakcji i produktów nawiązujących do tych
obrazów. Elementami umocnienia wizerunku Lubomierza jako "miasta filmów" mogłoby być m.in. zagospodarowanie
dodatkowych przestrzeni przez Muzeum Kargula i Pawlaka na odrębną stałą wystawę (wystawy?) odnoszące
się do innych produkcji filmowych. Korzystne mogłoby być również opracowanie (niezależnie od ścieżki
komediowej trylogii) rozszerzonej wersji trasy filmowej, obejmującej wybrane elementy innych (wszystkich?)
powstałych w Lubomierzu obrazów. Efektem tego byłby wzrost atrakcyjności miasteczka dla miłośników tych
filmów i -szerzej - odpowiednich dla nich gatunków. Jeszcze szerszym (obszarowo) działaniem byłoby wykorzystanie
faktu realizacji serialu "Tajemnica Twierdzy Szyfrów" w innych jeszcze miejscach na terenie powiatu lwóweckiego,
na przykład w postaci szlaku wirtualnego, z oznaczeniem i opisem w postaci przewodnika poszczególnych
miejsc, być może także z udostępnieniem scen filmowych "in situ nascendi" za pomocą kodów QR. Takie powiązanie
licznych miejsce "filmowych" które pojawiły się m.in. we wspomnianym serialu, ale i w filmie "Krzyż Walecznych"
mogłaby posłużyć do utworzenia jeszcze innej ścieżki, ze względu na ich tematykę nawiązującej do dziedzictwa
militarnego w regionie i wykorzystującej jako żywe obrazy elementy filmowej fikcji. Taki szlak mógłby
stanowić interesujący produkt dla wycieczek zorganizowanych (dzieci i młodzież), rodzin z dziećmi, a
przy zagospodarowaniu w postaci wyznaczonych ścieżek pieszych i rowerowych pomiędzy punktami: również
dla osób lubiących łączyć turystykę kulturową, w tym filmową z aktywnym wypoczynkiem.
Powiat z powodzeniem mógłby również zwiększyć skalę turystycznej eksploatacji występowania kamieni szlachetnych
(głównie agatów). Poza aktualnie organizowanym dużym dorocznym wydarzeniem tematycznym (Lwóweckie Lato
Agatowe) można rozważyć organizowanie tematycznych pakietów pobytowych wykorzystujących ten zasób i tkwiący
w nim potencjał, zapoznających z eksploracją tego surowca i jego ("kulturowym") wykorzystaniem. Składałyby
się nań - obok noclegu i wyżywienia uczestników - m.in. wycieczka terenowa w poszukiwaniu agatów, pokaz
sposobów ich wykorzystania realizowany z wykorzystaniem stałej kolekcji z fachowym omówieniem, zapoznanie
z dziełami i kolekcjami (częściowo z wykorzystaniem projekcji filmowych i plansz, częściowo oryginalnych
artefaktów), a także wprowadzające element kreatywności warsztaty lub przynajmniej pokazy np. cięcia,
szlifowania i oprawiania kamieni. Do tego celu należałoby pozyskać sudeckiego przewodnika górskiego dobrze
znającego teren, rzemieślnika będącego w stanie przeprowadzić fachowe prezentacje i warsztaty, grafika
dla stworzenia plansz i innych sposobów prezentacji oraz gestora usługi noclegowej. Taki pakiet mógłby
być oferowany zorganizowanym grupom np. poszukującym turystyki incentive, członkom stowarzyszeń krajoznawczych,
uczniom najstarszych klas szkół, szczególnie zawodowych związanych z geologią, złotnictwem, jubilerstwem
oraz studentom kierunków geograficznych i geologicznych, hobbystom i kolekcjonerom.
Ważne wydaje się również takie wykorzystanie potencjału związanego z zabytkami sakralnymi oraz obiektami
pałacowymi, których na terenie powiatu jest dość dużo, by powiązać je z możliwościami turystyki aktywnej.
Mogłoby to się dokonać w postaci organizacji dwóch realnych (czyli oznaczonych w terenie, opisanych w
formie przewodnika i przygotowanych do turystyki rowerowej lub pieszej) szlaków tematycznych. Ich profil
i listy zwiedzanych walorów nawiązywałyby odpowiednio do sztuki sakralnej i dziedzictwa historyczno-biograficznego
regionu, związanego z dawnymi właścicielami rezydencji i wydarzeniami, których byli oni bohaterami. W
tym kontekście warto zastanowić się nad zachętą i wsparciem ze strony samorządu (w ramach PPP) dla potencjalnego
gestora wypożyczalni rowerów. Na stworzeniu produktów turystycznych w formie szlaków (są to produkty
charakterystyczne właśnie dla turystyki tematycznej) obejmującego wspomniane grupy zabytków regionu mogłyby
skorzystać zarówno władze regionu (realizując w tej formie promocję dziedzictwa) jak i prywatni właściciele
obiektów (zapewniając zarówno odpłatne zwiedzanie, jak inne usługi, w tym noclegowe). Oferta szlaków
mogłaby być adresowana zarówno dla turystów zmotoryzowanych, jak i preferujących aktywną formę wypoczynku.
Ze względu na znaczne odległości między potencjalnymi atrakcjami, obok samochodu zalecanym sposobem poruszania
się po trasach tych szlaków byłby rower. Po wyborze obiektów, które weszłyby w skład szlaku (z uwzględnieniem
warunków bezpieczeństwa dla zwiedzających w ruinach), w porozumieniu z właścicielami oraz jednostkami
odpowiedzialnymi za promocję turystyczną powiatu i gmin należałoby stworzyć identyfikację wizerunkową
szlaku (m.in. ustawienie drogowskazów i tablic informacyjnych). Jeśli stan zachowania obiektu na to pozwala,
w ramach produktu należałoby przez system porozumień wprowadzić więcej zamków, pałaców i rezydencji do
oferty zwiedzania, gwarantując ich dostępność dla ruchu turystycznego. Ze względu na potrzebę zachowania
prywatności właścicieli obiektów można rozważyć udostępnienie ich części jedynie podczas wycieczek zorganizowanych
z przewodnikiem. Szlak mógłby stać się atrakcyjną ofertą dla osób dorosłych zainteresowanych turystyką
kultury wysokiej (turystyka dziedzictwa kulturowego) połączoną z aktywnością fizyczną (szlak rowerowy).
Wycieczki zorganizowane mogłyby przyjąć formę kilkudniowego pobytu z noclegiem w tych obiektach, które
oferują takie usługi. Wstępnie kluczowe ogniwa szlaku zamków, pałaców i rezydencji (lub jego odcinka
na terenie powiatu) mogłyby obejmować obiekty w Gryfowie Śląskim - Lwówku Śląskim (z opcją noclegu w
Pałacu Brunów) - oraz Wleniu (z opcją noclegu w Pałacu Wleń), włączenie pozostałych dobrze zachowanych
rezydencji lub ruin warowni odbywałoby się na podstawie stwierdzenia ich stanu bezpieczeństwa lub dostępności
i konsultacji z właścicielami. Odpowiednio szlak obiektów sakralnych musiałby objąć kompleksy poklasztorne
w Lwówku i Lubomierzu, z włączeniem pozostałych cennych obiektów sakralnych po zapewnieniu ich dostępności
na podstawie porozumień z administratorami. Po drodze uczestnicy wycieczek po szlakach zatrzymywaliby
się również obok innych potencjalnie atrakcyjnych obiektów, które leżałyby w lub w pobliżu wyznaczonej
trasy i których istnienie anonsowałyby tablice przy poszczególnych obiektach trasy, zawierające mapki
najbliższego otoczenia z odpowiednią legendą.
Ponadto, biorąc pod uwagę potrzeby turystów nie wykorzystujących własnych środków transportu ani nie
preferujących aktywnego zwiedzania, w regionie należałoby przemyśleć taką korektę oferty komunikacyjnej,
która poprawi możliwości rozwoju turystyki w sezonie, szczególnie w dni wolne od pracy. Obecnie istniejąca
nie umożliwia turystom nie posiadającym własnego środka lokomocji zwiedzenia nawet najważniejszych walorów
powiatu. Być może rozwiązaniem (korzystnym także dla mieszkańców) byłby wprowadzenie sezonowej linii
komunikacji regionalnej, z trasą okólną startującą z miasta powiatowego i tam kończącą kurs, obejmującej
wszystkie miasta powiatu i uruchamianej jeden lub dwa razy dziennie w dni wolne z podziałem na poszczególne
odcinki i z zaplanowanymi przerwami wystarczającymi np. na zwiedzanie głównej atrakcji w danym miejscu
i niedługi czas wolny. Każdy kolejny odcinek byłby jakby odrębnym kursem (wykorzystywanym przez mieszkańców),
jednak turyści mieliby w ten sposób możliwość dotarcia do każdego ważnego waloru dziedzictwa. Linię można
powierzyć komercyjnemu operatorowi, z początkową dopłatą do biletów i klarownym systemem rozliczeń, gwarantując
mu sumę minimalną na niedługi okres, jednocześnie przeprowadzając akcję promowania walorów turystycznych
i włączając w nią jego usługi. W zakresie bazy gastronomicznej warto zastanowić się nad wsparciem dla
wprowadzenia przez oferentów propozycji kuchni regionalnej. Mogłoby to się dokonań na przykład przez
zlecenie konsultowanej przez regionalnych historyków i specjalistów z zakresu kulinariów opracowania
listy i recept takich potraw i udostępnienie jej wszystkim restauratorom, których lokale spełniają wymagania
przestrzenne i estetyczne.
Wydaje się, że poprawa lub wprowadzenie wskazanych elementów oferty w powiązaniu ze skoordynowaną akcją
informacyjną i promocyjną stanowiłyby serię impulsów do rozwoju turystyki kulturowej w mikroregionie.
|
