|
Opracowanie: Kamila Płazińska
Powiat jasielski to mikroregion leżący w południowo-zachodniej części województwa Podkarpackiego. Na
terenie powiatu krzyżują się krajowe szlaki komunikacyjne, tj. droga nr. 28 oraz nr 73. Ziemia jasielska
jest dobrze skomunikowana z największymi ośrodkami południowej Polski, zwłaszcza z Rzeszowem i Krakowem,
co sprzyja odwiedzaniu tych stron przez turystów zmotoryzowanych. Dogodny dojazd zapewnia także dobrze
rozwinięta komunikacja autobusowa z największymi miastami południowej części Polski (obsługiwana także
poprzez liczne prywatne przedsiębiorstwa transportowe).
Jasielszczyzna, to miejsce gdzie o każdej porze roku, każdy turysta znajdzie coś dla siebie. Warto odwiedzić
malownicze łąki i lasy Magurskiego Parku Narodowego, ale też liczne zabytki po dawnych osadach i grodach.
Do odwiedzenia tego mikroregionu zachęcają również "eventy", które odbywają się tam zwłaszcza w miesiącach
letnich, takie jak Międzynarodowe Dni Wina czy też Dożynki Powiatowe Ziemi Jasielskiej.
Powiat jasielski, jest atrakcyjny dla turystów szczególnie w miesiącach wiosennych i letnich, ze względu
na walory krajobrazowe oraz warunki atmosferyczne sprzyjające zwiedzaniu tych terenów. Najdogodniej jest
poruszać się po nim samochodem, co w największym stopniu dotyczy jego części północnej i centralnej.
Południowe obszary Jasielszczyzny, znajdujące się w paśmie górskim Beskidu Niskiego, zaleca się zwiedzać
także pieszo lub rowerowo. Mały ruch samochodowy na krańcach południowych opisywanego powiatu, sprzyja
organizowaniu wycieczek rowerowych. Ponadto zostały tam wytyczone specjalne szlaki dla rowerzystów. Innym
sposobem zwiedzenia Beskidu Niskiego, w obrębie powiatu jasielskiego, jest przemierzenie tych terenów
konno. Warto dodać, że taki środek lokomocji zyskuje wśród turystów, nie tylko w tych stronach, coraz
więcej zwolenników.
Dzień I.
1. Kościół św. Doroty w Trzcinicy
Jest to jeden z najstarszych i najlepiej zachowanych kościołów drewnianych w Polsce. Został wzniesiony
w XV w. Obecnie znajduje się on na tzw. szlaku architektury drewnianej województwa Podkarpackiego. Zbudowany
jest z drzewa jodłowego, opartego na konstrukcji zrębowej. Całą podwalinę kościoła wykonano z drewna
dębowego, natomiast dach - z gontu. Od zachodniej strony, bezpośrednio przy kościele znajduje się zabytkowa
dzwonnica. Główne wejście do świątyni znajduje się, zgodnie ze średniowieczną tradycją, od zachodu, natomiast
okna wewnątrz kościoła wychodzą na stronę wschodnią i południową. W środku kościoła należy zwrócić uwagę
na cenny obraz, przedstawiający alegorię Niepokalanego Poczęcia który znajduje się w ołtarzu głównym.
Nad ołtarzem na tęczowej belce, umieszczono rzeźbioną grupę ukrzyżowania. Na stropie znajdują się barwne,
renesansowe polichromie, zdobiące kościół od wewnątrz. Podczas najnowszych prac renowacyjnych wewnątrz
budowli, natrafiono na ścianach bocznych na polichromie przedstawiające Sąd Ostateczny oraz wizerunek
św. Krzysztofa.
2. Skansen Archeologiczny Trzcinica "Karpacka Troja"
W niewielkiej odległości od granic Jasła, znajduje się skansen archeologiczny, który przyciąga bardzo
wielu turystów. Jest to jedno z najstarszych grodzisk, znajdujących się na terenie Polski, które otrzymało
nazwę "Wały Królewskie". Kompleks ten składa się z nowoczesnego Ośrodka Edukacyjnego połączonego z muzeum
oraz z części, gdzie zostały zrekonstruowane budynki mieszkalne ówczesnej ludności zamieszkującej ten
teren. W muzeum znajduje się ok. 160 tys. eksponatów, które zostały wykopane podczas prac archeologicznych.
Wśród nich są m.in. naczynia ceramiczne, ozdoby z kości, przedmioty codziennego użytku wykonane z krzemienia
i kamienia. Przedmioty te są obecnie uznawane za unikatowe na skalę europejską. Na terenie skansenu została
wzniesiona w 2013 roku wieża widokowa, z której można podziwiać panoramę okolicznych wiosek, Pogórzy,
Beskidów a przy bardzo dobrej widoczności można nawet dostrzec Tatry.
3. Winnica "Jasiel"
Ziemia jasielska to bez wątpienia, stolica polskiego winiarstwa, w związku z tym będąc w okolicy Jasła,
warto odwiedzić jedyną w Polsce winnicę tarasową, znajdującą się na zachodnich krańcach Jasła w miejscowości
Jareniówka. Intensywny rozwój enoturystyki na tym obszarze jest widoczny już od kilku lat, a przejawia
się on stale rosnącą liczbą turystów, przybywających na te tereny, aby zwiedzać miejscowe winnice oraz
oddać się degustacji lokalnych win. Winnica "Jasiel" to teren zajmujący około 3 ha, gdzie można pospacerować
wśród winorośli, odpocząć na łonie natury w otoczeniu stawów, a także zobaczyć jak wygląda proces produkcji
wina, a następnie jego przechowywanie. Istnieje również możliwość nabycia sadzonek winorośli.
Proponowane miejsce obiadu: Restauracja "U Grzymały", ul. Kadyiego 12, Jasło
4. Muzeum Regionalne w Jaśle
Muzeum powstało w 1969 roku z przekształcenia społecznego muzeum PTTK w instytucję państwową. Od początku
swojej działalności, aż do dziś, składa się ono z dwóch merytorycznych części: historycznej oraz etnograficznej.
Obecnie znajduje się w nim ok. 20 tys. eksponatów. Można podziwiać tam również eksponaty z zakresu paleontologii
oraz archeologii. Warte uwagi są przede wszystkim zbiory: zegarów ludowych, rzemiosła tradycyjnego, strojów
ludowych, kolekcja numizmatyczna, narzędzia i sprzęty gospodarcze, zbiory falerystyczne a także wystawy
czasowe. Siedziba Muzeum Regionalnego znajduje się w domu wybitnego jasielskiego lekarza, Stanisława
Kadyiego.
5. Rynek miejski w Jaśle
Plac Rynku to prostokąt z wychodzącymi z niego bezpośrednio uliczkami. Został on zaplanowany już w XIV
w., kiedy to Jasło otrzymało od króla Kazimierza Wielkiego prawa miejskie. W jego części północno-wschodniej,
znajduje się Kościół Farny z XIV stulecia, natomiast na samym Rynku można podziwiać pomnik św. Jana Nepomucena
oraz fontannę miejską. Zabudowa przyrynkowa nie jest tą oryginalną, pochodzącą jeszcze z czasów średniowiecza,
ponieważ w wyniku działań wojennych w latach 1944-45, miasto zostało zniszczone w 97%. Układ urbanistyczny,
pomimo tak wielu zniszczeń, nie uległ dużej zmianie, ale wszystkie kamienice usytuowane w pobliżu Rynku
zostały wzniesione ponownie w drugiej połowie XX wieku, w stylu nawiązującym do zburzonych zabytkowych
budowli. Jasielski Rynek to miejsce, gdzie odbywa się wiele uroczystości i festiwali takich jak: Międzynarodowe
Dni Wina, Dni Jasła, Sylwester miejski, itp.
6. Pałac Sroczyńskich w Jaśle
Pałac ten położony jest w zabytkowym parku, należącym do Szpitala Specjalistycznego w Jaśle. Został wzniesiony
w pierwszej połowie XIX w., a później stał się własnością Tadeusza Sroczyńskiego. Zbudowany jest w stylu
neogotyckim, na planie wydłużonego prostokąta, z wtopionymi w korpus wieżyczkami. Podczas I Wojny Światowej
pałac został ograbiony z najcenniejszych przedmiotów, natomiast w czasie II Wojny Światowej był on siedzibą
niemieckiej żandarmerii polowej, co prawdopodobnie uchroniło rezydencję przed zniszczeniem. W latach
swojej świetności, w obiekcie tym bardzo często gościła córka Marszałka Józefa Piłsudskiego. Po 1944
r. w pałacu umieszczono siedzibę nowej władzy, a następnie - oddział szpitala powiatowego. Dzięki przeprowadzonej
renowacji, dawny Pałac Sroczyńskich może teraz służyć jako główna siedziba Szkoły Medycznej.
Proponowany nocleg:
Zajazd "Pod Skałą", Krajowice 68, 38-211 Jasło,
Zajazd "Pod Goleszem", ul. Krakowska 112, 38-200 Jasło
Dzień II.
1. Rezerwat geologiczno - przyrodniczy "Golesz"
Na północ od Jasła, na terenie gminy Kołaczyce, znajduje się wzniesienie o nazwie Golesz. W tym miejscu
został utworzony rezerwat geologiczno - przyrodniczy, mający na celu ochronę fauny oraz skałek piaskowca
ciężkowickiego. Rezerwat ten zajmuje obszar 27,5 ha. Turyści tam przybywający, mają możliwość zwiedzania
ruin zamczyska "Golesz", które znajduje się pośród lasu. Jak wskazują materiały historyczne, w tym miejscu
prawdopodobnie już w IX w istniała osada warowna, ze względu na korzystne położenie na wzgórzu oraz w
pobliżu rzeki Wisłoki. Skałki w rezerwacie Golesz, są wykorzystywane do wspinaczki. Otrzymały one dość
specyficzne nazwy, takie jak: Komorowy Wąwóz, Żółw, Strażnica czy też Diabelska Przepaść, które nadali
im miłośnicy wspinaczki. Zostały tam również wyciosane, niewielkie schody prowadzące do ruin zamczyska,
pomimo iż jest to rezerwat. Będąc w rezerwacie, warto poświęcić chwilę, aby zobaczyć znajdujący się nieopodal
mały wodospad, którego próg powstał z piaskowców ciężkowickich.
2. Liwocz z wieżą widokową
W odległości ok. 13 km na północny-zachód od Jasła, znajduje się najwyższy szczyt Pogórza Ciężkowickiego,
a zarazem jest to najwyższe wzniesienie w północnej części powiatu jasielskiego o nazwie Liwocz, które
wznosi się na wysokość 562 m n.p.m. Ze względu na dobre połączenie komunikacyjne, jest on bardzo często
odwiedzany przez turystów, także dlatego, że na jego szczyt można dojechać nawet samochodem. Liwocz charakteryzuje
się dużą wybitnością w stosunku do swojego otoczenia, dzięki czemu jest bardzo dobrze widoczny w całej
okolicy. Na szczycie wzniesienia znajduje się platforma widokowa, z której roztacza się panorama Tatr,
Gorców, Beskidów, Bieszczad, Gór Świętokrzyskich, a przy bardzo dobrej widoczności można dostrzec Babią
Górę. Oprócz wieży widokowej z krzyżem, na szczycie Liwocza znajdują się: Sanktuarium Chrystusowego Krzyża
i Matki Bożej Królowej Pokoju, Pomnik Jana Pawła II, Kamień Pustelnika, źródełko wody siarkowej oraz
całoroczna szopka. Turyści, idący szlakiem z miejscowości Brzyska, mijają także stacje drogi krzyżowej,
które usytuowane są wzdłuż podejścia.
Proponowane miejsce obiadu: Restauracja "Pod Studzienką", ul. Krakowska 22, Jasło,
3. Sanktuarium Matki Bożej Saletyńskiej w Dębowcu
Jadąc na południe w kierunku Magurskiego Parku Narodowego, 7 km za Jasłem natrafimy na Sanktuarium Matki
Bożej Saletyńskiej, nazywane polskim La Salette. Kościół został wzniesiony w latach 1936-1939, natomiast
dwa lata po zakończeniu prac budowlanych został uroczyście poświęcony. Pod koniec II wojny Światowej,
w Dębowcu stacjonowali żołnierze Wehrmachtu, dlatego podczas działań wojennych kościół został zniszczony
przez sowieckie lotnictwo. W 1966 roku, dokonano konsekracji, natomiast w 2012 roku świątynia ta stała
się bazyliką mniejszą, na mocy decyzji papieża Benedykta XVI. Wewnątrz, w prawej nawie bocznej, znajduje
się wierna kopia rzeźby Matki Bożej Saletyńskiej. Sanktuarium położone jest w zabytkowym parku, gdzie
usytuowane są stacje różańcowe. Przed wejściem rozciąga się okazały plac, na którym odbywają się uroczystości
odpustowe, spotkania młodych oraz wiele innych wydarzeń o charakterze religijnym. Obok Sanktuarium znajduje
się dom rekolekcyjny nazywany również "Centrum Pojednania".
4. Muzeum Narciarstwa w Cieklinie
W małej wiosce o nazwie Cieklin, z inicjatywy mieszkańców oraz władz Gminy Dębowiec, w 2008 roku powstało
Muzeum Narciarstwa im. Stanisława Barabasza. Muzeum zostało otwarte w Wiejskim Domu Kultury w Cieklinie.
Zwiedzający mają możliwość podziwiania licznych eksponatów związanych z historią narciarstwa. Jest to
jedno z niewielu muzeów tego typu na terenie naszego kraju. Do zbiorów muzealnych zaliczają się m.in:
buty narciarskie, różne typy nart, materiały edukacyjne dotyczące narciarstwa, a także liczne medale
i odznaczenia dla zasłużonych sportowców. Najstarsze eksponaty znajdujące w tym muzeum mają około 120
lat. Dodatkową atrakcją dla odwiedzających Muzeum Narciarstwa są - bardzo często organizowane - tzw.
wystawy czasowe tematyczne.
5. Folusz, rezerwat Kornuty
Na granicy powiatu jasielskiego i gorlickiego, nieopodal miejscowości Folusz, znajduje się rezerwat Kornuty.
Powstał on z inicjatywy Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego w 1953 roku. Utworzenie rezerwatu w tym miejscu,
miało na celu ochronę wychodni skał piaskowca magurskiego, który była tam eksploatowany przez lokalnych
mieszkańców, dla pozyskania materiałów budowlanych. Znajduje się on w otulinie Magurskiego Parku Narodowego,
w Paśmie Magury Wątkowskiej, czyli najwyższego szczytu powiatu jasielskiego. Będąc na miejscu, turyści
mogą podziwiać rozmaite kształty skałek, których wysokość dochodzi nawet do 20 m. Skałki te są efektem
długotrwałych procesów erozyjnych oraz ruchów masowych zachodzących w obrębie rezerwatu. W obrębie Kornutów,
znajduje się wiele jaskiń szczelinowych, spośród których najbardziej znana jest jaskinia Mroczna. Posiada
ona sieć licznych korytarzy, o łącznej długości 200 m. W ramach rezerwatu, zostało objęte ochroną również
stanowisko buczyny karpackiej Do rezerwatu najłatwiej jest dostać się, idąc żółtym szlakiem z Bartnego
na Folusz.
Proponowany nocleg:
Agroturystyka Pod Magurą Wątkowską, Świątkowa Wielka 1, Krempna,
Ośrodek wypoczynkowy Folusz , 38-222 Cieklin
Dzień III
1. Nowy Żmigród, Bazylika św. Piotra i Pawła
W drodze z Folusza do Krempnej, przejeżdżając przez miejscowość Nowy Żmigród, warto odwiedzić znajdującą
się tam Bazylikę św. Piotra i Pawła. Świątynia ta została wzniesiona z kamienia na rzucie gotyckim. Była
wielokrotnie niszczona i odbudowywana. Wnętrze kościoła ma charakter późnobarokowy, choć można także
dostrzec elementy typowe dla gotyku widoczne m.in. w portalu, czy zabytkowej, kamiennej chrzcielnicy.
W ołtarzu głównym Bazyliki widnieje pieta, a po jej obu stronach znajdują się rzeźby patronów parafii,
św. Piotra i Pawła. W świątyni znajduje się kaplica boczna Najświętszej Maryi Panny Bolesnej, w której
umieszczone są relikwie wieloletniego kustosza Bazyliki - błogosławionego ks. Władysława Findysza. W
oknach można podziwiać zrekonstruowane po II Wojnie Światowej witraże, przedstawiające wybranych świętych.
Cennym dziełem sztuki sakralnej w nowożmigrodzkiej Bazylice jest również haftowany ornat mszalny z XVI
wieku, który bardzo przypomina ornat Kmity znajdujący się w Katedrze Krakowskiej. Plac kościelny jest
oddzielony od zabudowy mieszkalnej murem wzniesionym z lokalnych piaskowców. Obok kościoła, po stronie
zachodniej znajdują się dwa ogromne dęby, które są obecnie pomnikami przyrody.
2. Krempna, Ośrodek edukacyjny wraz z muzeum Magurskiego Parku Narodowego
Krempna to mała, malownicza miejscowość w Beskidzie Niskim, położona w dolinie Wisłoki, w której znajduje
się główna siedziba Magurskiego Parku Narodowego. Swoją siedzibę ma tam Ośrodek Edukacyjny wraz z Muzeum
MPN. Dla odwiedzających to miejsce przygotowano krótki spektakl, prezentujący w jaki sposób ukształtował
się teren Beskidu Niskiego, tudzież przyspieszony rok z życia fauny i flory znajdującej się na tym obszarze.
Na turystów czekają również eksponaty w postaci różnych pni drzew, porastających teren Beskidu Niskiego,
a także wystawa poroży jelenich. Oprócz wystaw stałych, organizowane są wystawy czasowe związane z ziemią
jasielską ale też z bardziej odległymi stronami. Dla turystów pragnących dobrze poznać obszar Magurskiego
Parku Narodowego, przygotowano specjalną ofertę zwaną - questing`iem. Jest to innowacyjna forma
poznawania dziedzictwa wybranego miejsca, która polega na wędrowaniu po nieoznakowanym terenie przy pomocy
wskazówek, które zawarte są w ulotce przygotowanej przez MPN. Zadaniem turysty jest wzięcie takiej ulotki
i wyruszenie w drogę zgodnie z zawartym w niej opisem. W każdym opisanym miejscu znajdują się litery,
jakie trzeba wpisać w wyznaczonym miejscu, które w końcu wskażą miejsce ukrycia skarbu. Po dotarciu do
skarbu czeka tam pieczątka, którą należy przybić na ulotce i zostawić we wskazanej skrytce dla innych
uczestników tej zabawy.
3. Krempna, cerkiew św. Kosmy i Damiana
Krempna leży na terenie dawnej Łemkowszczyzny, w związku z czym w miejsccowości znajdują się obiekty
związane z kulturą materialną tej grupy etnicznej. Na uwagę zasługuje zabytkowa Cerkiew św. Kosmy i Damiana,
która obecnie stanowi Kościół katolicki pod wezwaniem św. Maksymiliana Kolbe. Cerkiew została zbudowana
prawdopodobnie pod koniec XVIII w, choć niektóre jej elementy wskazują na wcześniejsze powstanie. Jest
to budowla orientowana o budowie zrębowej, podzielona na trzy części: nawa, prezbiterium oraz babiniec.
Wnętrze zdobiono okazałym ikonostasem, pochodzącym z I połowy XIX w. Ważnym elementem wyposażenia są
tzw. carskie wrota, które przedstawiają czterech Ewangelistów oraz scenę Zwiastowania. Charakterystyczna
cechą tej budowli jest fakt, iż patrząc z pewnej odległości, widać jak babiniec i prezbiterium są pochylone
ku sobie, co jest spowodowane niestabilnym podłożem, na którym znajduje się obiekt. Świątynia przechodziła
liczne remonty. Podczas działań wojennych na tym terenie, cała miejscowość została doszczętnie zniszczona,
z wyjątkiem cerkwi. Wysiedlono praktycznie wszystkich mieszkańców, z wyjątkiem czterech rodzin, dla których
w tej świątyni, w latach powojennych odprawiano msze święte w obrzędzie rzymskokatolickim, a w latach
późniejszych msze unickie, ze względu na powrót rodzin łemkowskich na teren Krempnej.
Proponowane miejsce obiadu: Bar "U Juchasa",Krempna 84,38-232 Krempna,
4. Krempna - Przełęcz Hałbów - Kamień - Krempna
Miłośnicy wędrówek, mogą udać się na szlaki turystyczne, których jest bardzo wiele na obszarze Beskidu
Niskiego. Warto wybrać się na krótką, ale bardzo interesującą wędrówkę, którą należy zacząć w Krempnej,
by potem kierować się na północ, nieco pod górkę, szlakiem żółtym skąd roztacza się panorama na Krempną,
dolinę Wisłoki oraz Beskid Niski. Idąc dalej mijamy zbiorową mogiłę Żydów rozstrzelanych przez Niemców
podczas II wojny światowej. Następnie docieramy na Przełęcz Hałbowską, której nazwa pochodzi od dawniej
istniejącej tam wsi Hałbów. Przełęcz ta położona jest na wysokości 540 m n.p.m., pomiędzy szczytem Kamienia
oraz wzniesienia, które jeszcze nie posiada oficjalnej nazwy. Na przełęczy znajduje się węzeł szlaków
turystycznych, dodatkowo można tam usiąść wśród drzew na polanie w specjalnie wyznaczonych miejscach.
Z przełęczy należy kierować się Głównym Szlakiem Beskidzkim oznaczonym na czerwono w kierunku wschodnim.
Szlak biegnie na początku ostro w dół leśną ścieżka, by później łagodnie podejść pod wzniesienie o nazwie
Kamień, gdzie dochodzi szlak zielony, którym następnie należy się kierować na południe, w kierunku Krempnej.
Szlak biegnie w dół, wierzchowiną wzniesienia o nazwie Kamień, gdzie wchodzi się na rozległe łąki, skąd
roztacza się panorama na Beskid Niski oraz dolinę Wisłoki, by po chwili być z powrotem w Krempnej.
|
