|
Kamila Płazińska
Powiat jasielski jest obszarem atrakcyjnym, ze względu na swoje położenie geograficzne. Ukształtowanie
terenu (Beskid Niski, Pogórze Jasielskie, Pogórze Ciężkowickie, Pogórze Strzyżowskie, Doły Jasielsko
- Sanockie), dodatkowo zwiększają jego atrakcyjność, a bardzo długa historia związana z wydobyciem ropy
naftowej oraz z pozostałościami po ludności łemkowskiej, jeszcze silniej wpływa na rozwój turystyki kulturowej
na tym terenie.
Największego potencjału turystycznego dla powiatu jasielskiego, należy upatrywać bez wątpienia w turystyce
religijnej. Najważniejszym obiektem sakralnym bez wątpienia jest sanktuarium Matki Boskiej Salentyńskiej
w Dębowcu, dość powszechnie nazywane "polskim La Salette". Do sanktuarium organizowane są pielgrzymki
z całego kraju, ale i również z państw ościennych. Wokół bazyliki znajduje się okazały park, w którym
znajdują się stacje drogi krzyżowej.
Wiele uroczystości odbywa się w innym sanktuarium Ziemi Jasielskiej, jakim jest Tarnowiec. Najważniejszą
część sanktuarium stanowi okazały kościół z uchodzącą za cudowną figurą Matki Boskiej Zawierzenia. W
pobliżu bazyliki znajduje się tzw. "mała Kalwaria" ze stacjami różańcowymi oraz droga krzyżowa. Celem
pielgrzymów przybywających do Tarnowca jest również źródełko Matki Bożej oraz Kalwaria Nienarodzonych,
znajdująca się w imponującym ogrodzie. W bazylice znajduje się rzeźba (figura) Matki Bożej Zawierzenia,
wykonana na początku XV wieku przez nieznanego artystę.
Na Podkarpackim Szlaku Architektury Drewnianej, znajdują się zabytkowe kościoły w Kotani (cerkiew grekokatolicka
pw. Świętych Kosmy i Damiana z 1778 r.), Świątkowej Małej ( cerkiew greckokatolicka pw. św. Michała Archanioła
z 1762 r.), Świątkowej Wielkiej (cerkiew grekokatolicka pw. św. Michała Archanioła z 1757 r.), Pielgrzymce
(dawna cerkiew grekokatolicka pw. św. Michała Archanioła), Załężu (kościół pw. św. Jana Chrzciciela z
1760 r.), w Osieku Jasielskim (kościół pw. Przemienienia Pańskiego z 1419 r.), Święcanach (kościół parafialny
pw. św. Anny z 1520 r.). Warto podkreślić, że na Podkarpackim Szlaku Architektury Drewnianej znajduje
się jeden z najstarszych kościołów drewnianych w Polsce, zlokalizowany w Trzcinicy (kościół parafialny
pw. św. Doroty z końca XV w. ).
Turystyka archeologiczna ma swój najważniejszy punkt oparcia i silny magnes w Karpackiej Troi
- skansenie archeologicznym w Trzcinicy. Dzięki wielkiemu znaczeniu tego odkrycia dla wiedzy o prehistorii
południowych ziem Polski oraz aktywnym działaniom zarządców i personelu skansenu (w tym także w zakresie
organizowanych tam eventów) znaczenie Trzcinicy (już teraz porównywanej w Biskupinem) w krajowej turystyce
historycznej będzie zapewne szybko rosnąć.
Istotny dla regionu jest potencjał turystyki militarnej. W omawianym obszarze aktywności jej uczestników
mogą być kierowane do miejsc bitew oraz ku licznym cmentarzom wojennym. Odwiedzając te miejsca, mogą
zdobyć szerszą wiedzę dotyczącą zwłaszcza frontu wschodniego I Wojny Światowej. W związku z kilkukrotnym
przebiegiem frontu przez Jasielszczyznę, pozostało na tej ziemi 37 cmentarzy wojennych, na których spoczywają
żołnierze różnych narodowości, m.in. Polacy, Rosjanie, Niemcy, Austriacy, Gruzini oraz Ukraińcy. Wśród
największych cmentarzy z I Wojny Światowej najważniejsze znajdują się w Bieździedzy, Warzycach, Bierówce,
Cieklinie, Jabłonicy, Sieklówce, Ożennej, Grabiu oraz w Krempnej. Wiele z nich popadło w ruinę i zapomnienie,
ale od 2005 aktywnie działa na Jasielszczyźnie Stowarzyszenie Aktywnej Ochrony Cmentarzy z I Wojny Światowej
w Galicji, którego zadaniem jest zbieranie funduszy na renowację zabytkowych pomników.
Warto, również wspomnieć o masowych mogiłach żołnierzy z II wojny światowej, znajdujących się w tak zwanych
"Lasach Warzyckich" oraz "Dołach Bierowskich" w północno - wschodniej części powiatu jasielskiego. W
Warzycach znajdują się mogiły rozstrzelanych żołnierzy ale również zamordowanych tu mieszkańców okolicznych
miejscowości, szczególnie żydowskiego pochodzenia, natomiast w Bierówce znajdują się też masowe groby
jeńców rosyjskich.
Dla turystów, którzy pragną w aktywny sposób zwiedzać cmentarze wojenne, został wyznaczony tzw. czarny
szlak rowerowy, przebiegający przez Folusz - Wolę Cieklińską - Cieklin - Duląbkę - Dębowiec - Dobrynię
- Folusz. Jego długość wynosi około 30 km.
Duży potencjał na Jasielszczyźnie posiada również wiejska turystyka kulturowa. Powiat cechuje
się dużym potencjałem kultury ludowej, w związku z czym często organizowane są eventy związane z folklorem
tego regionu oraz z tradycyjnym rękodziełem. Cenne z punktu widzenia turysty, może wydawać się coroczny
Międzynarodowy Festiwal Folkloru Karpat w Trzcinicy, który przyciąga wiele osób. Festiwal ma głównie
na celu upowszechnianie bogactwa folkloru oraz kultywowanie tradycji związanych z muzyką poszczególnych
regionów. Ideą eventu jest również przybliżenie tradycji związanych z rękodziełem, strojami ludowymi,
kuchnią regionalną oraz rzemiosłem. Podczas corocznego festiwalu odbywa się konkurs na najlepszą kapelę
ludową, gdzie nagrodą główną jest statuetka "Karpackiego Grajka". Turystów podczas festiwalu z pewnością
przyciągają również targi produktów regionalnych oraz sztuki ludowej.
Kultura ludowa jest dostrzegana bardzo silnie na południu powiatu, głównie w okolicach Krempnej, gdzie
znajdują się tradycyjne zagrody łemkowskie, tzw. chyże, które można tam zwiedzać. Charakterystyczna dla
chyży znajdujących się na południu powiatu jest tak zwana zabudowa jednobudynkowa: w jednym budynku znajduje
się część mieszkalna, część przeznaczona dla inwentarza oraz część typowo gospodarcza. Łemkowskie chyże
na Jasielszczyźnie są dobrze zachowane, w szczególności te, w których nadal mieszkają ludzie. Historyczna
obecność Łemków na Jasielszczyźnie silnie zaznacza się poprzez licznie występujące kamienne krzyże, które
wpisały się mocno w krajobraz Beskidu Niskiego. Krzyże takie były umieszczane przy szlakach komunikacyjnych
oraz na cmentarzach. Obecnie można je spotkać w Grabiu, Świątkowej Małej, Kotaniu oraz innych miejscowościach.
Turystyka kulturowo-przyrodnicza
Powiat jasielski, ze względu na położenie, ma bardzo duży potencjał w zakresie turystyki przyrodniczej.
Beskid Niski, Pogórze Jasielskie, Pogórze Ciężkowickie, Pogórze Strzyżowskie, Doły Jasielsko - Sanockie
warunkują różnorodność rzeźby terenu, dzięki czemu wzrasta atrakcyjność powiatu. Niewątpliwie najatrakcyjniejsza
wydaje się być obecność Beskidu Niskiego, gdzie wyznaczonych jest wiele górskich tras turystycznych.
Kopulaste, często zalesione wzniesienia, są łatwo dostępne nawet dla turystów o słabszej kondycji. Przez
najwyższy szczyt powiatu - Magurę Wątkowską (846 m n.p.m.) przebiegają trzy szlaki turystyczne.
Atrakcyjność mikroregionu dla uczestników turystyki kulturowo-przyrodniczej podnosi funkcjonowanie Magurskiego
Parku Narodowego, obejmującego swoim zasięgiem Beskid Niski. Siedziba Parku jest zarazem bardzo dobrą
bazą wypadową na szlaki przebiegające przez Beskid Niski. Magnesem turystyki kulturowo - przyrodniczej
na obszarze Magurskiego Parku Narodowego może być Ośrodek Edukacyjny im. Jana Szafrańskiego w Krempnej
połączony z Muzeum Magurskiego Parku Narodowego. Na terenie parku, wyznaczonych zostało ponadto wiele
ścieżek dydaktycznych. Z ważniejszych należy wymienić: ścieżkę przyrodniczą Kiczera, ścieżkę Hałbów -
Kamień, ścieżkę przyrodniczo - kulturową Świerzowa Ruska oraz ścieżkę Folusz.
Jasielski Park Krajobrazowy to teren bardzo rzadko odwiedzany przez turystów ze względu na niezbyt dogodne
połączenia komunikacyjne. Chronione są tam głównie cenne obszary źródłowe Jasiołki oraz Wisłoka. Park
ten, ma również na celu ochronę roślinności, która pojawiła się tam wtórnie, po wysiedleniu ludności
łemkowskiej.
Wartości przyrodnicze powiatu jasielskiego podkreśla obecność rezerwatów przyrody. W północnej części
powiatu, na Pogórzu Ciężkowickim, znajduje się majestatyczne wzniesienie o nazwie Liwocz (562 m n.p.m.),
które jest celem licznych wycieczek. Magnesem przyciągającym turystów na Liwocz jest bez wątpienia wieża
widokowa, z której przy bardzo dobrej widoczności można za razem zobaczyć: Tatry, Gorce, Babią Górę,
Góry Świętokrzyskie oraz Bieszczady, co jest fenomenem w skali kraju. Teren Liwocza jest objęty ochroną
przez utworzenie tam rezerwatu przyrody (o takiej samej nazwie jak szczyt). W obrębie rezerwatu została
wyznaczona ścieżka przyrodniczo - kulturowa "Pod Liwoczem".
Inna wieża widokowa znajduje się na terenie Skansenu Archeologicznego w Trzcinicy, z której również roztacza
się panorama na okoliczne pasma górskie.
Popularna turystyka eventowa
W całym powiecie w ciągu roku, odbywa się bardzo wiele imprez cyklicznych, które już na stałe zagościły
w kalendarzu. Do takich, należy zaliczyć Międzynarodowe Dni Wina w Jaśle, które odbywają się zawsze w
ostatni weekend sierpnia. Przyciągają one turystów chcących rozwijać swoją wiedzę na temat enoturystyki.
Podczas tego wydarzenia istnieje możliwość degustacji win z różnych krajów oraz zapoznanie się z pracą
w winnicach polskich oraz zagranicznych. Nie bez powodu to Jasło jest gospodarzem tego eventu, ponieważ
to w jego najbliższej okolicy usytuowanych jest bardzo wiele malowniczo położonych winnic takich jak:
"Golesz", "Jasiel", "Vanellus" czy "Dwie Granice".
Innym miejscem godnym polecenia, podczas trwania evetów jest Skansen Archeologiczny Karpacka Troja w
Trzcinicy. Odbywa się tam Karpacki Festiwal Archeologiczny Dwa Oblicza, podczas którego można zobaczyć,
jak żyli ludzie w czasach prehistorycznych, czym się zajmowali, co jedli i jak wyglądał ich zwykły dzień.
W programie imprezy szczególnie atrakcyjny jest element kulinarny: degustacja potraw wzorowanych na tych,
które spożywali mieszkańcy grodu. Trzcinicę warto odwiedzić także podczas Festiwalu Folkloru Karpat,
gdzie występują ludowi wykonawcy ze wszystkich krajów, przez które przebiegają Karpaty. W ramach wydarzenia
istnieje możliwość degustacji regionalnych potraw z poszczególnych państw karpackich jak i również poznanie
folkloru.
Dla miłośników historii ciekaw imprezą jest Krempniańska Parada Historyczna. To cykliczne wydarzenie
przyciąga turystów, którzy mają możliwość zobaczenia inscenizacji historycznych bitew, tradycyjnych strojów
żołnierzy, zwłaszcza ułanów.
|
