|
Michał Suszczewicz
Historia Nowej Soli i okolic
Najstarsze dzieje
Pozostałości najstarszych osad ludzkich w okolicach Nowej Soli, jakie dotąd odkryto, pochodzą z okresu tzw. kultury łużyckiej. Znajdują się one w okolicach Starego Żabna. Około VI w. na ziemie te przybyli Słowianie. W okresie wczesnego średniowiecza, na terenie dzisiejszego powiatu nowosolskiego powstało kilka grodów, m. in. w Popęszycach, Solnikach. Pod koniec X wieku tereny te znalazły się w granicach państwa polskiego pierwszych Piastów.
Ze względu na położenie przygraniczne, obszar ten miał we wczesnym średniowieczu duże znaczenie strategiczne, zatem często przemieszczały się tamtędy wojska. Między innymi, oblężenie grodu w Bytomiu Odrzańskim przez Niemców, podczas wyprawy cesarza Henryka V na Polskę w 1109 roku, zostało opisane na kartach kroniki Galla Anonima.
W późniejszym okresie rozbicia dzielnicowego, po 1138r., opisywany region został włączony do dzielnicy śląskiej. Następnie, na przestrzeni kolejnych dziesięcioleci, Śląsk został podzielony na kilka udzielnych księstw. W ten sposób, okolice Nowej Soli zostały przyłączone do księstwa głogowskiego, z ośrodkiem w Głogowie. W XIII wieku miała miejsce lokacja kilku miast na terenie współczesnego powiatu nowosolskiego – Kożuchowa, Bytomia Odrzańskiego oraz Nowego Miasteczka. Największe znaczenie spośród nich osiągnął Kożuchów, w którym, od końca XIII wieku, rezydował kasztelan. Osada uzyskała prawa miejskie, a do nowo lokowanego miasta napłynęli liczni koloniści z Niemiec. Ponadto zbudowano tam zamek książęcy oraz wzniesiono kamienne mury miejskie. Kupcy z Kożuchowa nawiązywali ożywione kontakty handlowe zarówno z miastami Śląska, jak również z nieodległą Wielkopolską. Poza Kożuchowem ważnym ośrodkiem miejskim w tych stronach był Bytom Odrzański. Miasto położone nad Odrą, które swego czasu skutecznie oparło się najazdowi cesarza niemieckiego (o czym wspomniano powyżej), było siedzibą kasztelana.
Pomimo rozdrobnienia dzielnicowego książęta głogowscy przejawiali ambicje do objęcia swoim panowaniem także innych księstw, starali się również o polską koronę królewską na początku XIV wieku. Jednak starania te zakończyły się niepowodzeniem, a samo księstwo zostało podzielone na dwie części: żagańską i ścinawską. W 1331 roku król czeski Jan Luksemburski najechał i zagarnął Głogów. Opór mu stawił książę Henryk V Żelazny, który odbił z rąk Czechów stolicę księstwa. Jednak konflikt z królem polskim Kazimierzem Wielkim, który odebrał księciu głogowskiemu Wschowę, skłonił tego ostatniego do ugody z dotychczasowym wrogiem. Henryk V złożył hołd królowi czeskiemu i odtąd okolice Nowej Soli stały się lennem Korony Czeskiej. W 1360 roku doszło do podziału księstwa na dwie części. Podzielone zostały m. in. Głogów i Bytom Odrzański. Odbiło się to bardzo niekorzystnie na rozwoju obu miast, jak i całego księstwa.
Od XIII wieku na terenie całego księstwa głogowskiego trwała intensywna kolonizacja. Zakładano nowe wsie, budowano niewielkie zamki i strażnice. Kilka z nich, w nieco zmienionej formie, można oglądać do chwili obecnej. Tutejsi książęta nadawali ziemię w księstwie rycerzom przybywającym z terenów Niemiec. Wskutek tego często występowały sytuacje, w których poszczególne wsie były podzielone na kilka części, a każdą z nich władał inny ród rycerski. W ten sposób, w okresie średniowiecza, na tych terenach pojawiły się rody m.in. Unruhów, Glaubitzów oraz Rechenbergów, które następnie wspierały książąt w zarządzaniu nimi oraz uczestniczyły w konfliktach, jakie często wybuchały na terenie księstw śląskich. Ostatni z wymienionych rodów, dzięki szczodrości książąt, zyskał miano największych właścicieli ziemskich księstwa. W skład ich dóbr weszło większość miejscowości obecnego powiatu nowosolskiego. Do połowy XVI wieku ród ten współrządził w sześciu miastach – m. in. Kożuchowie, Nowym Miasteczku, Bytomiu Odrzańskim czy Otyniu. Jego własnością był także szereg okolicznych wsi. W 1537 roku majątek Rechenbergów podzielono pomiędzy trzy linie rodu (sławska, otyńska i siedlisko-bytomska), co dowodzi, jaką lokalną potęgą stali się owi feudałowie, których posiadłości znajdowały się także w innych księstwach śląskich, a nawet poza Śląskiem – na Górnych Łużycach, w Królestwie Polskim i w Prusach Książęcych.
W XIV wieku na skutek podziału księstwa głogowskiego i samego Głogowa na kilka pomniejszych władztw terytorialnych, książęta głogowscy zaczęli na stałe rezydować w kożuchowskim zamku, przez co miasto to stało się nieoficjalną stolicą księstwa. Dopiero pod koniec XV wieku, doszło do scalenia większości jego ziem pod władaniem księcia Jana II Szalonego, do czego przyczyniła się także wojna o sukcesję głogowską. Jednak w konflikt ten włączył się król węgierski Maciej Korwin, który doprowadził do pozbawienia władzy książęcej Jana II oraz wcielenia księstwa do swojego imperium. Po jego śmierci w 1490r. księstwo głogowskie przeszło pod władzę panujących wówczas w Czechach Jagiellonów. Władcą tego księstwa został Jan I Olbracht, a następnie w 1499 roku Zygmunt Stary, który kilka lat spędził na zamku głogowskim, jako namiestnik Śląska. W 1506 roku opuścił on jednak Głogów – przeniósł się do Polski, aby objąć jej tron, a jego dotychczasowe władztwo zostało bezpośrednio włączone do Czech. Niedługo po tym, w 1526 roku, księstwo przeszło pod władanie Habsburgów, którzy wówczas sięgnęli po koronę czeską.
Okres austriacki
Od XVI wieku na terenie księstwa głogowskiego zaczęły zachodzić poważne zmiany w lokalnych stosunkach feudalnych. Majątek bytomsko-otyński nabył w 1561 roku Fabian von Schoenaich. Pozostałe dobra Rechenbergów przejęły inne rody rycerskie, bądź w późniejszym okresie jezuici (majątek otyński). Powstało kilka nowych zamków/pałaców, m. in. w Siedlisku, Borowie Polskim, Borowie Wielkim. Pojawiły się także kolejne rody szlacheckie, które nabywały rozległe dobra ziemskie, byli to m. in. Dyherrnowie, Kottwitzowie czy Knobelsdorfowie. Każdy taki ród posiadał co najmniej kilka wsi rozsianych po całym terenie obecnego powiatu nowosolskiego. Na początku XVII wieku do największego znaczenia w rejonie Nowej Soli doszli Schoenaichowie, którzy uzyskali status majoratu, a następnie ich dobra zostały podniesione do rangi państwa stanowego. Po włączeniu tych ziem do Prus (już w następnym stuleciu), nadano tym dobrom status księstwa, który utrzymał się do połowy XIX wieku.
Duże zmiany w księstwie nastąpiły wraz z pojawieniem się reformacji. Już w pierwszych latach jej istnienia, do kożuchowskiego zamku został sprowadzony przez Hansa von Rechenberga protestancki kaznodzieja. Działalność duchownych ewangelickich na terenie księstwa, a w związku z tym rozpowszechnianie się protestantyzmu, postępowały dość szybko. Wiele z dotychczas istniejących kościołów zostało przejętych przez ewangelików, co wywoływało spory z katolikami. W regionie pojawili się również kalwini, którzy za sprawą Fabiana von Schoenaicha osiedlili się w Bytomiu Odrzańskim. Jego bratanek i następca Georg kontynuował działalność poprzednika, m.in. zakładając słynne gimnazjum, z siedzibą w tym mieście, które chociaż nie działało zbyt długo, to jednak należało w swoim czasie do najbardziej znaczących szkół na Śląsku – było to pedagogium Schönaichianum – Carolatheum, którego absolwentami było wielu wybitnych ludzi ze Śląska oraz spoza jego granic. Georg von Schoenaich ufundował także drukarnię w Bytomiu Odrzańskim
Rozwój gospodarczy na tych ziemiach, podobnie zresztą jak na całym Śląsku i nie tylko, przerwała wojna trzydziestoletnia (1618-1648). W trakcie działań wojennych miasta wielokrotnie zmuszane były do płacenia kontrybucji przez przemieszczające się przez te ziemie różne armie. Maszerujące wojska dopuszczały się również grabieży, gwałtów i innych aktów przemocy, powodowały też spustoszenia w miastach i wsiach (pożary). Wojna przyniosła ze sobą także fale głodu i epidemii. Znaczna część miejscowej ludności (zwłaszcza miast) schroniła się przed wojną w sąsiedniej Wielkopolsce.
Po wojnie trzydziestoletniej nasiliła się popierana przez Habsburgów kontrreformacja, w której ważną rolę odgrywali jezuici. Katolicy odzyskali wówczas wiele kościołów, poprzednio przejętych przez ewangelików. Trudną dla miejscowych protestantów sytuację wyznaniową poprawił nieco tzw. kościół łaski w Głogowie, jednak była to jedyna świątynia ewangelicka na terenie księstwa, zatem dostęp do swobodnego uczestnictwa w nabożeństwach, był dla tutejszej społeczności protestanckiej dalece niewystarczający. Nieco później wybudowano drugą świątynię ewangelicką w Kożuchowie, w ramach „kościołów łaski”. Zmiany w tym regionie dotyczyły również sytuacji narodowościowej. W początkowym okresie kolonizacji (trwającej od średniowiecza, o czym wspomniano wyżej) większość mieszkańców tych ziem stanowiła ludność polska. Jednak wraz z upływem czasu wsie zmieniały swój etniczny charakter, tak że w XVII wieku ludność polskojęzyczna zamieszkiwała głównie osady po prawej stronie Odry, w okolicach Kolska i Konotopu. Pozostałe były już zamieszkałe przede wszystkim przez potomków kolonistów z Niemiec.
Okres pruski
Panowanie Habsburgów w dawnym księstwie głogowskim zakończyło się w wyniku tzw. wojen śląskich. Po I wojnie śląskiej Austriacy zostali zmuszeni, w 1742r. odstąpić Prusom, na mocy pokoju wrocławskiego, większość terytorium Śląska, wraz z opisywanymi w tym artykule ziemiami. Następnie przyszła III wojna śląska, która była z kolei częścią konfliktu o szerszym zasięgu – wojny siedmioletniej (1756–1763). Na mocy postanowień pokoju w Hubertusburgu w 1763r., który zakończył tą wojnę, Prusy zatrzymały całą zdobytą poprzednio część Śląska. Włączenie Śląska do Prus poprawiło sytuację zamieszkujących go protestantów. Zniesiono dotychczasowe ograniczenia co do wznoszenia świątyń ewangelickich. Wtedy to powstały nowe kościoły w Bytomiu Odrzańskim, czy Nowej Soli.
W XVIII wieku na terenie dzisiejszego powiatu nowosolskiego istniało już kilka miast. Były to ośrodki zamknięte w murach miejskich, takie jak Kożuchów, Bytom Odrzański, Nowe Miasteczko. Z kolei Otyń był miastem otwartym, nie posiadającym obwarowań miejskich, za to istniał tam zamek, w którym wówczas przebywali jezuici. Powstały również dwa nowe miasta: Konotop (1706) oraz Nowa Sól (1743).
Ta ostatnia miejscowość powstała w miejscu dawnej osady, w której warzono sól. Warzelnię soli ulokowano tu już w XVI wieku. Surowiec (czyli sól morską) przewożono barkami ze Szczecina i na miejscu przetwarzano dla celów spożywczych. Produkowała ona sól aż do 1700 roku. Później funkcjonowała tu faktoria solna, której magazyny można oglądać do chwili obecnej w nadbrzeżnej części miasta. Nowa Sól uzyskała prawa miejskie dzięki dobrze rozwijającej się wówczas lokalnej gospodarce oraz istniejącej już w osadzie stoczni barek rzecznych. W mieście funkcjonowała także poczta konna. W Nowej Soli, w XVIII wieku pojawili się bracia morawscy, którzy znacząco przyczynili się do rozwoju miejscowej produkcji. W związku z ich przybyciem wzniesiono szereg nowych zabudowań, wśród których znajdowała się również świątynia – zbór. Rozwój miasta przejściowo zahamowała wojna siedmioletnia, podczas której zostało ono spustoszone przez wojska rosyjskie. Jednak po jej zakończeniu zniszczenia zostały dość szybko odbudowane. Nowa Sól pod koniec XVIII wieku, liczyła już ponad 1,5 tys. mieszkańców. W mieście znajdowały się m. in. trzy świątynie, a także fabryka i kilkanaście zakładów rzemieślniczych. Znaczną część miejscowej ludności stanowili rybacy, poza tym mieszkali tu m. in. zegarmistrz, wytwórca laku czy producenci sikawek.
Najważniejszym miastem regionu nadal pozostawał Kożuchów. W XVIII wieku posiadał on 2,5 tys. mieszkańców. W jego murach istniało 5 świątyń. Jednak zniszczenia wojenne oraz problemy wewnętrzne doprowadziły do tego, że miasto pogrążyło się w stagnacji. Główną drogę do Berlina poprowadzono przez Nową Sól. Odtąd Kożuchów stał się miasteczkiem prowincjonalnym, położonym nieco na uboczu życia gospodarczego.
Wraz z nastaniem panowania pruskiego nastąpiła istotna zmiana podziału administracyjnego także tego regionu. Utworzono kamerę wojenno-dominalną z siedzibą w Głogowie, której teren obejmował dawne księstwa: głogowskie, żagańskie, legnickie, wołowskie oraz dwa państwa stanowe. W nowym departamencie stworzono 16 nowych powiatów. Dzięki temu Kożuchów i pobliska Zielona Góra uzyskała status miasta powiatowego. Dawne państwo stanowe Carolath-Beutchen przekształcono w baronat bytomski.
Wiek XIX
Okres wojen napoleońskich, które przetoczyły się przez Śląsk w latach 1806-1807 oraz 1813, w tym regionie przebiegał stosunkowo spokojnie, ponieważ ominęły go w zasadzie działania wojenne. Zupełnie inaczej wyglądała sytuacja niedalekiego Głogowa, który wówczas był ważną twierdzą. W tym okresie utracił prawa miejskie Konotop. Nieco później nastąpiły zmiany podziału administracyjnego regionu. Powiat kożuchowski został rozszerzony w kierunku wschodnim, a w jego granicach znalazła się Sława wraz z okolicami. Kilka wsi zostało przyłączonych do nowopowstałego powiatu szprotawskiego. Natomiast baronat bytomski utrzymał swoją odrębność skarbową i sądowniczą do lat 80. XIX wieku. Pod koniec istnienia, w jego granicach znajdowało się jedno miasto (Bytom Odrzański) oraz kilkanaście wsi znajdujących się w obu sąsiadujących powiatach. Kolejne znaczące zmiany administracyjne przyniosły dopiero rządy nazistów w latach 30. XX wieku, kiedy to Bytom Odrzański wraz z przyległymi wsiami, włączono do powiatu głogowskiego.
W XIX wieku również w te strony dotarła industrializacja, która przyniosła ze sobą szereg doniosłych zmian. Dotychczasowe miasta prywatne, takie jak Bytom Odrzański, Kożuchów czy Otyń podupadły. Większego znaczenia nabrały rozwijające się nowe ośrodki przemysłowe – Nowa Sól i Zielona Góra. Zakładane tam fabryki powodowały wzrost liczby ludności, jak i znaczenia tych miast w lokalnej gospodarce. Wywodzący się z wyżej wymienionych braci morawskich J. D. Gruschwitz, otworzył w Nowej Soli fabrykę nici. W mieście powstała także huta żelaza, którą ulokowano przy drodze w kierunku Otynia. Powstawało coraz więcej innych zakładów przemysłowych, takich jak fabryka mebli, przetwórnia papieru, tartak parowy. Miasto posiadało stocznię barek rzecznych oraz faktorię soli. W 1871 roku Nowa Sól została połączona koleją z Głogowem i Zieloną Górą (w tym samym roku nastąpiło zjednoczenie Niemiec i powstanie Cesarstwa Niemieckiego pod hegemonią Prus). Wybudowano również stałą przeprawę przez Odrę, co znacznie ułatwiło komunikację z miejscowościami po drugiej stronie rzeki. Na początku XX wieku otwarto połączenie kolejowe z Poznaniem, przez Wolsztyn. O dynamicznym rozwoju miasta świadczyły bogate kamienice i wille budowane wówczas wzdłuż jego głównych ulic. Powstawały osiedla robotnicze oraz inne instytucje związane z „obsługą socjalną” mieszkańców. Produkty miejscowych zakładów były znane w całym regionie, a nowosolskie fabryki posiadały swoje filie również poza miastem (np. fabryka Gruschwitza miała swoją filię w Zielonej Górze).
Okolice Nowej Soli rozwiały się nieco wolniej. W XIX wieku powstały tam pierwsze kopalnie węgla brunatnego. Jego wydobycie prowadzono głównie w południowej części powiatu. Działalność kopalni zmieniała się z upływem czasu. Po II wojnie wydobycie węgla kontynuowano jeszcze w kopalni "Emma" koło Nowego Miasteczka, jednak niedługo później (na początku lat 50 XX wieku) z niego zrezygnowano.
Pierwsza połowa XX wieku. Okres wojen światowych
Okres pierwszej wojny światowej (1914-1918) minął spokojnie na ziemiach obecnego powiatu nowosolskiego, jako że działania wojenne toczyły się z dala od tych ziem. Niemniej był to okres bardzo trudny, podobnie zresztą jak w całych Niemczech. Wojna pochłaniała ogromne koszty, a mieszkańców Nowej Soli i okolic objęła wojenna mobilizacja, kolejne roczniki mężczyzn powoływano do wojska i kierowano na fronty. Stale rosła liczba ofiar – poległych i rannych żołnierzy. W miarę przedłużania się wojny w całym kraju (a więc i tutaj) pojawiały się coraz większe problemy z zaopatrzeniem w żywność i inne potrzebne artykuły. Wprowadzono zatem system racjonowania. Pierwsza wojna światowa zakończyła się w 1918r. klęską Cesarstwa Niemieckiego, która też położyła kres jego istnieniu.
Przełom lat 1918 – 1919 przyniósł na terenie całych Niemiec rewolucję i chaos trwający kilka następnych lat, z którego wyłoniła się Republika Weimarska. Następnie, po kilku latach stabilizacji, przyszedł wielki kryzys gospodarczy (1929-33), który ułatwił dojście do władzy Hitlera. Odtąd w Nowej Soli i w okolicach, tak jak w całych Niemczech, zaczęło się wprowadzanie totalitarnego systemu III Rzeszy. Jedyną legalną partią została NSDAP, zdelegalizowano opozycję, prześladowano przeciwników reżimu. Coraz większe szykany i prześladowania zaczęły spotykać także Żydów. Ponadto po 1933r. zaczęła się militaryzacja kraju, prowadzono także roboty publiczne, co przyczyniło się do spadku bezrobocia. Już od 1928 roku na lewym brzegu Odry zaczęto budować linię obrony składającą się z kilkuset betonowych bunkrów – była to Linia Środkowej Odry (niem. Oderstellung), której fragment przebiegał przez okolice Nowej Soli. Do tego zbudowano urządzenia polowe na przedpolu umocnień. Jednym z nich był schron maskowany ,,na stodołę" w Różanówce. Ostatecznie linia obrony nie została w 1945r. w pełni wykorzystana, a później, po wojnie, wiele z bunkrów wysadzono. W latach 30. XX wieku nastąpiły zmiany w nazewnictwie wielu tutejszych wsi – zmieniono te nazwy, które miały słowiańskie korzenie, a nowe obowiązywały aż do 1945 roku. Największe miasto regionu - Nowa Sól (niem. Neusalz an der Oder) miało wtedy już 17 tys. mieszkańców.
W 1939r. wybuchła II wojna światowa. Również tym razem, aż do początku 1945r., działania wojenne omijały te ziemie. Nie dotknęły ich również alianckie bombardowania. Podobnie jak podczas I wojny światowej ludność objęła wojenna mobilizacja, w związku z czym szybko zaczęło brakować rąk do pracy. W czasie II wojny światowej produkcja nowosolskich zakładów przemysłowych została przestawiona na potrzeby wojenne. Dotyczyło to zwłaszcza hut żelaza, które produkowały elementy pocisków. W jednej z nowosolskich hut wytwarzano kadłuby do samolotów- pocisków V-1. Produkcję prowadzono do pierwszych dni 1945 roku, wykorzystując pracę robotników najmowanych, jak i przymusowych z krajów okupowanych, w tym z Polski. W czasie wojny, w Nowej Soli oraz jej okolicach utworzono kilka obozów dla jeńców radzieckich, które były zarządzane z Żagania.
W styczniu 1945r., w wyniku ofensywy Armii Czerwonej front zbliżył się do Nowej Soli. Następnie, w pierwszej połowie lutego tego roku, miasto i cały region opanowały wojska radzieckie bez większych walk, dzięki czemu uniknęły one poważniejszych zniszczeń. Jedynie w Kożuchowie pożarowi uległo kilka budynków.
Okres powojenny
Po ustaleniu polskiej granicy zachodniej na Nysie Łużyckiej i Odrze, na mocy postanowień konferencji w Poczdamie w 1945r., teren obecnego powiatu nowosolskiego znalazł się w granicach województwa wrocławskiego. Nowy podział administracyjny rejonu Nowej Soli, zorganizowano na bazie niemieckiego powiatu kożuchowskiego. Od 1945 roku nastąpiła niemal całkowita wymiana ludności, podobnie jak na większości pozostałych Ziem Zachodnich. Na miejsce zamieszkujących dotychczas te tereny Niemców, którzy zostali przesiedleni do Niemiec w nowych granicach, przybyli polscy osadnicy z Wielkopolski, centralnej Polski oraz utraconych przez Polskę Kresów Wschodnich. Osiedliła się tu także grupa Ukraińców i Łemków, wysiedlona z rodzinnych stron na Podkarpaciu, w ramach akcji ,,Wisła". Do końca 1946 roku na teren powiatu przybyło prawie 34 tysiące osób.
Nowa Sól już w latach 50 XX wieku osiągnęła przedwojenną liczbę mieszkańców. Miasto stało się jednym z najważniejszych ośrodków przemysłowych województwa zielonogórskiego. Funkcjonowały nadal huta żelaza, fabryka nici, tudzież inne zakłady przemysłowe. W latach 70 XX wieku liczba miejscowej ludności sięgnęła 36 tys. osób. Powstało także wiele nowych osiedli mieszkaniowych, które lokowano na wolnych przestrzeniach wewnątrz miasta, jak i na jego przedmieściach. Wraz z rozwojem Nowej Soli powstawały też nowe miejsca służące rekreacji, m. in. basen oraz park rekreacyjny ,,Kozia Górka". Z kolei w latach 80 XX wieku otwarto nowy szpital. Powierzchnia miasta uległa podwojeniu, w stosunku do stanu przedwojennego. Jego zabudowa zbliżyła się do okolicznych wsi.
Sytuacja zmieniła się diametralnie w latach 90 XX wieku, a więc po upadku komunizmu w 1989 – podczas prowadzonej wówczas transformacji gospodarczej i ustrojowej. Ze względu na konkurencję rynkową zlikwidowano większość dużych zakładów przemysłowych w mieście. W ten sposób zakończyła działalność fabryka nici ,,Odra", czy huta żelaza. Wiele lokalnych linii kolejowych zostało zamkniętych. Połączenia kolejowe straciły m. in. Kożuchów, Nowe Miasteczko, Otyń, Kolsko. Dopiero aktywne działania władz mające na celu podniesienie lokalnej gospodarki sprawiły, że miasto współcześnie staje się jednym z najważniejszych ośrodków przemysłowych województwa. Utworzona strefa ekonomiczna zmniejszyła bezrobocie i skutecznie przysłużyła się rozwojowi Nowej Soli i okolicznych gmin. Miasto nawiązało współpracę z kilkoma ośrodkami spoza granic Polski, m. in. z Niemiec (Achim, Seftenberg), Czech, Węgier, Francji i Włoch. Stolicę powiatu nowosolskiego na początku XXI wieku zamieszkiwało ponad 44 tys. mieszkańców. Nowa Sól została również jednym z członków Lubuskiego Trójmiasta – czyli stowarzyszenia gmin obejmującego, poza nią samą, Zieloną Górę i Sulechów.
W 1950 roku zmieniono podział administracyjny kraju. Powiat kożuchowski został przyłączony do nowopowstałego województwa zielonogórskiego. Trzy lata później przeniesiono urząd Powiatowej Rady Narodowej z Kożuchowa do Nowej Soli. W 1954 roku zmieniono granice powiatu. Przyłączono wtedy do niego okolice Bytomia Odrzańskiego, Otynia oraz kilka wsi z powiatu żagańskiego, odłączono natomiast gminę Nowogród Bobrzański. Taki stan utrzymywał sie aż do likwidacji powiatów, w ramach kolejnej reformy administracyjnej, przeprowadzonej w 1975r. W 1999 roku, w związku z następną reorganizacją administracji Polski, na nowo utworzono powiaty. Przekształcono wtedy ówczesne województwo zielonogórskie w lubuskie. Powiat nowosolski pierwotnie składał się z 11 gmin. W 2002 roku wydzielono z powiatu nowosolskiego odrębny powiat wschowski, który obejmuje gminy Wschowa, Sława i Szlichtyngowa. Taki podział administracyjny tych ziem trwa do dnia dzisiejszego.
Bibliografia
Andrzejewski T., Miejscowości powiatu nowosolskiego: rys historyczny, Muzeum Miejskie Nowa Sól 2004.
Andrzejewski T., Gącarzewicz M., Sobkowicz R., Dzieje Nowej Soli: wybór źródeł i materiałów, Muzeum Miejskie Nowa Sól 2006.
Andrzejewski T., Parahus J., 450 lat Nowe Soli: kalendarium dziejów miasta, Muzeum Miejskie Nowa Sól 2013.
|
