|
Opracowanie: Karol Witkowski
Powiat starachowicki to mikroregion leżący w północnej części województwa świętokrzyskiego. Jest to obszar doskonale skomunikowany dzięki bliskości drogi ekspresowej S7 oraz drodze DK9 – droga przebiegająca przez wschodnią część powiatu. Dobrze rozwinięta sieć komunikacyjna sprzyja odwiedzaniu powiatu przez turystów zmotoryzowanych, jak również korzystających z komunikacji zbiorowej. Połączenia PKS-u oraz prywatne busy zapewniają komunikację zarówno z pobliskim miejscowościami, jak również z m.in. Kielcami, Krakowem, Warszawą czy Radomiem.
Powiat starachowicki ze względu na zróżnicowanie destynacji turystycznych, zachęca do przyjazdu o każdej porze roku. Niewątpliwie odwiedzeniu mikroregionu w miesiącach wakacyjnych sprzyjają zbiorniki wodne, przy których rozwinięta jest oferta rekreacyjna.
Dzień I. Starachowice i obiekty techniki
1. „Ekomuzeum” im. Jana Pazdura w Starachowicach
Najważniejszym obiektem turystycznym w Starachowicach jest zespół zakładu wielkopiecowego, którego wnętrza udostępniono do zwiedzania w ramach muzeum techniki i przyrody. Ekomuzeum to miejsce, od którego warto rozpocząć zwiedzanie powiatu starachowickiego. Dzięki tamtejszym ekspozycjom turysta ma możliwość poznać historię przemysłu w powiecie, który był główną determinantą jego rozwoju. Podczas dwugodzinnego zwiedzania muzeum z przewodnikiem, odwiedzający zobaczą XIX-wieczny zakład wielkopiecowy, maszynę parową z 1889 r., wielki piec z 1899 r. oraz wystawę górniczą. Ekspozycje zabytków przemysłowych uzupełnia wystawa paleontologiczna tudzież wystawa słynnych samochodów ciężarowych Star, m.in. replika polskiego papamobile. Turyści mają możliwość nabycia łączonego biletu wstępu do Ekomuzeum i Opactwa w Wąchocku.
2. Muzeum Regionalne PTTK w Starachowicach
W pobliżu Ekomuzeum znajduje się XIX-wieczny budynek administracyjny dozoru hutniczego, którego wnętrza mieszczą muzeum regionalne. Do zwiedzania udostępniono wystawę archeologiczną „Okolice Starachowic w pradziejach” oraz wystawę historyczną „Starachowice – historia miasta”. Ponadto w muzeum znajduje się ekspozycja numizmatyczna prezentująca m.in. niemieckie monety z czasów okupacji, czy rzymskie denary.
Proponowane miejsce obiadu: Restauracja Zodiak, Starachowice, ul. Armii Krajowej 5
3. Starachowicka Kolej Wąskotorowa
Popołudniowe poznawanie powiatu starachowickiego warto rozpocząć od wycieczki jednym z dwóch odcinków Starachowickiej Kolei Wąskotorowej. Kolej o szerokości toru 750 mm rozwijała się w regionie od początku XX wieku. Pociągi przewoziły głównie rudę żelaza i drewno do starachowickiej huty. W latach 50 XX wieku uruchomiono przewozy pasażerskie. W 1997 roku zawieszono wszystkie kursy. Ruch pociągów, już jako turystycznych, przywrócono w 2004 roku. Przejazd ze Starachowic Wschodnich Wąskotorowych do Lipia trwa 20 minut. Na miejscu pasażerowie, którzy wykupią przejazd w obydwie strony, mają dwie godziny na spędzenie czasu przy ognisku, lub na spacerze w lesie. Kolej oferuje również dodatkowe kursy, poza rozkładem, dla grup zorganizowanych.
4. Zbiornik w Brodach Iłżeckich.
Zapora zbiornika wodnego w Brodach oddalona jest od Starachowic o 12 km. Historia tego obiektu hydrotechnicznego sięga 1841 roku, kiedy to w Brodach powstał pierwszy zbiornik piętrzący wody Kamiennej na potrzeby pudlingarni (jest to zakład, w którym wykonywane jest pudlingowanie, czyli proces oczyszczania surówki z domieszek węgla, krzemu i manganu przez ogrzewanie jej w piecu pudlarskim). W 1903 roku obiekty nadrzeczne zostały zniszczone przez powódź. W 1964 roku wybudowano współczesną zaporę, w skarpę której wkomponowano tzw. „jaz staszicowski”. Przelew ten nie pełni już żadnej funkcji technicznej, ale jest ciekawym zabytkiem XIX-wiecznej myśli technicznej. Turyści mogą przyjrzeć się zaporze spacerując jej koroną. Wody zbiornika udostępnione są do rekreacyjnego wykorzystania. Nad brzegami sztucznego jeziora znajdują się wypożyczalnie sprzętu pływającego. Jest to także miejsce przyjazne wędkarzom.
Proponowane miejsce noclegu: Ośrodek Wypoczynkowy Oczko, Krynki, ul. Starachowicka 55
Dzień II. Obiekty sakralne powiatu starachowickiego
1. Sanktuarium Matki Bożej Bolesnej Pani Świętokrzyskiej w Kałkowie.
Powstały w latach 80 XX wieku obiekt przyciąga wiernych z całej Polski. Na kompleks sanktuarium składa się kościół pw. Bolesnej Królowej Polski oraz obiekty znajdujące się w ogrodzie, takie jak: Grota Lourdzka, Droga Krzyżowa i Golgota Wschodu. W Domu Jana Pawła II turyści znajdą miejsce, w którym można się posilić, jak również skorzystać z noclegów. Z kolei dzieci zainteresuje tutejsze mini zoo. Najciekawszym obiektem sanktuarium jest Golgota Wschodu. Ten 33-metrowy budynek w kształcie góry mieści, na kilku piętrach, kaplice poświęcone m.in. męczennikom II wojny światowej, ofiarom pacyfikacji kopalni Wujek, oficerom zamordowanym w Katyniu, żołnierzom Armii Krajowej, czy osobie ks. Jerzego Popiełuszki. Frontową ścianę Golgoty przyozdobiono godłami Polski różnych okresów dziejowych. U podnóża Golgoty stoi 11-metrowy odlew prezydenckiego Tu-154M, który rozbił się w Smoleńsku. Osobliwość sanktuarium w Kałkowie-Godowie sprawia, że jest to miejsce warte odwiedzenia, również przez osoby niezainteresowane obiektami religijnymi.
2. Kościół w Świętomarzy pw. Wniebowzięcia NMP
Przejeżdżając lokalnymi drogami z Kałkowa do Świętomarzy, turysta ma możliwość podziwiać widok na północne stoki Świętego Krzyża, na szczycie którego bardzo dobrze widoczne są zabudowania klasztorne, z odrestaurowaną niedawno wieżą, jak również dominujący nad regionem maszt przekaźnika radiowo-telewizyjnego. Kamienna świątynia w Świętomarzy pochodzi z przełomu XIV-XV wieku. W jej wnętrzu przykuwa uwagę niezwykle niski gotycki portal, jak również kamienna chrzcielnica z XIII wieku, wykorzystywana obecnie jako kropielnica. Przed kościołem znajdują się XIX-wieczne nagrobki, a pośród nich krzyż upamiętniający żołnierza Napoleona, pułkownika Kajetana Woyciechowskiego.
3. Kościół w Tarczku pw. św. Idziego
Opodal Świętomarzy turysta znajdzie, pośród pomnikowego starodrzewu, kolejną średniowieczną świątynię. Romański kościół w Tarczku, pw. św. Idziego, wybudowano w XIII wieku. Budowa kamiennej świątyni potwierdzała średniowieczną rolę Tarczku jako centrum okolicznych dóbr biskupów krakowskich. Osada posiadała prawa miejskie od 1259 r. do 1412 kiedy to założono pobliski Bodzentyn, który przejął rolę ośrodka administracyjnego. Wewnątrz warto zwrócić uwagę na ślady renesansowych fresków, gotycki tryptyk w ołtarzu głównym oraz gotycką chrzcielnicę.
Proponowane miejsce obiadu: Gospoda Wygoda, Wąchock, ul. Wygoda 34a
4. Opactwo Cystersów w Wąchocku
Najcenniejszym zabytkiem powiatu starachowickiego jest zespół kościelno-klasztorny w Wąchocku. Historia opactwa w Wąchocku sięga 1179 roku. Cystersi przybyli doń dzięki staraniom biskupa krakowskiego Gedeona. Opactwo rozwijało się dzięki działalności gospodarczej (współczesny termin), prowadzonej przez zakonników w centrum rozwijającego się już od średniowiecza Staropolskiego Okręgu Przemysłowego. Architektura kompleksu odzwierciedla jego długą historię. W wąchockim klasztorze znajduje się romański kościół p.w. Najświętszej Marii Panny i św. Floriana. Oprócz niego, turysta może zwiedzić w towarzystwie przewodnika: krużganki, kapitularz, fraternię, wirydarz, refektarz oraz Muzeum Pamięci Walki o Niepodległość Narodu. Na terenie opactwa znajduje się również kawiarnia.
Na zakończenie dnia poświęconego zabytkom sakralnym warto udać się na wąchocki skwer, przy którym stoi pomnik, legendarnego wręcz sołtysa Wąchocka. Zmierzając w jego stronę wybrukowaną alejką turysta będzie mógł odczytać z żeliwnych płyt kilka słynnych dowcipów o sołtysie Wąchocka, którym od wielu już lat rządzi burmistrz...
Proponowane miejsce noclegu: Dom Pielgrzyma w Opactwie Cystersów, Wąchock, ul. Kościelna 14
Dzień III. Sieradowicki Park Krajobrazowy
Wędrując po powiecie starachowickim warto poświęcić kilka godzin na spacer w okolicznych lasach. Wychodząc z Wąchocka niebieskim szlakiem PTTK, dotrzemy na Polanę Langiewicza, miejsce w którym według podań miały stacjonować oddziały powstańcze Mariana Langiewicza w 1863 roku. Pięć kilometrów dalej znajduje się polana Wykus, na której upamiętniono partyzantów drugiej wojny światowej, walczących pod dowództwem m.in. mjr Jana Piwnika „Ponurego”. Na polanie, na której stacjonowali partyzanci, znajduje się kapliczka i mur, na którym zawieszono tabliczki z personaliami żołnierzy „Ponurego”. W pobliżu polany znajduje się Rezerwat przyrody Wykus. Z Polany Langiewicza, z powrotem przez Wykus, turysta może dotrzeć do Starachowic podążając za czarnym szlakiem PTTK. Wycieczka z Wąchocka do Starachowic przez Wykus to przyjemna wędrówka 19-kilometrowym szlakiem pośród lasów dawnej Puszczy Świętokrzyskiej.
Do zwiedzania powiatu starachowickiego zachęcają zarówno liczne przewodniki, portale internetowe, jak również blogi pasjonatów odkrywających ciekawe miejsca. Powiat starachowicki to mikroregion, w którym każdy znajdzie coś interesującego, to miejsce w którym „przyroda kocha technikę”, o czym przypomina również Starosta Starachowicki w swoim zaproszeniu skierowanym do czytelników Turystyki Kulturowej.
|
Powiat starachowicki
to obszar łączący w sobie wyjątkowe walory przyrodnicze i kulturowe. O rozwoju tej ziemi zdecydowała matka natura wyposażając ją w rudy żelaza, zapewniając duże ilości drewna oraz dostarczając energii przy pomocy pracowitej rzeki zwanej Kamienną.
Wzajemne powiązania przyrody z dziejami gospodarczymi Powiatu można poznać zwiedzając Muzeum Przyrody i Techniki, Ekomuzeum im. Jana Pazdura w Starachowicach. Na licznych szlakach turystycznych spotkacie tu Państwo przepiękne zabytki architektury sakralnej oraz ciekawe obiekty postindustrialne. Na każdym niemal kroku ocierać będziecie się o historię walk związanych z powstaniem styczniowym i II wojną światową.
Zapraszam do odwiedzenia powiatu starachowickiego –
niezwykłego miejsca "gdzie Przyroda kocha Technikę".
Dariusz Dąbrowski
Starosta Starachowicki |
|
