|
Paweł Franczak
(opracowanie)
 Dzień I:
1. Rabka-Zdrój
Zwiedzanie powiatu nowotarskiego rozpoczynamy w szerokiej Kotlinie Rabczańskiej na granicy zlewni Raby i Skawy. Wśród pagórkowatych wzgórz rozciągają się zabudowania Rabki-Zdrój nosząca tytuł „Miasta Dzieci Świata”. W tym beskidzkim uzdrowisku specjalizującym się w lecznictwie dzieci mamy okazję zobaczyć pomnik Świętego Mikołaja oraz Rodzinny Park Rozrywki „RABKOLAND”. Następnie zwiedzamy drewniany kościół z I poł. XVII w., wewnątrz którego w wieży kościelnej mieści się Muzeum im. Władysława Orkana. Prezentowane tu są pochodzące z XIX i XX w. eksponaty dotyczące sztuki, ubioru, rzemiosła i gospodarki ludowej.
2. Skansen Taboru Kolejowego w Chabówce
Z Rabki-Zdrój udajemy się do Chabówki gdzie w dawnej parowozowni założonej końcem XIX w. mieści się utworzony w 1993 r. skansen taboru kolejowego. W największym skansenie kolejnictwa w Polsce zgromadzone zostały zarówno liczne parowozy, jak i lokomotywy elektryczne i spalinowe oraz wagony. Ponadto uzupełnienie ekspozycji stanowi tabor specjalny, jak żurawie oraz pługi służące do odśnieżania torowiska. Wśród zgromadzonych w Chabówce eksponatów, za najcenniejszy uchodzi najstarszy z zachowanych w Polsce parowozów, pochodzący z 1878 r.
3. Kirkut w Podwilku
Następnie udajemy się do Podwilka, gdzie na wzgórzu ponad zabudowaniami wioski znajduje się założony w II poł. XIX w. największy cmentarz żydowski na Podhalu. Jest to również jedyny kirkut na polskiej Orawie, na którym grzebano żydów zamieszkałych w okolicznych miejscowościach. Do dnia dzisiejszego na cmentarzu zachowało się około sześćdziesięciu macew, z których najstarsza pochodzi z 1868 r. W większości są to tradycyjne macewy o zwieńczeniach prostych, trójkątnych lub łukowych, a w ich obrębie znajdują się typowe dla żydowskiej sztuki nagrobnej płaskorzeźby. Ciekawostką cmentarza są natomiast napisy umieszczone na macewach wykonane nie tylko w języku hebrajskim lecz także w języku niemieckim oraz węgierskim.
4. Kościół p.w. Św. Jana Chrzciciela w Orawce
Następnie podążając w dół doliny docieramy do Orawki gdzie mieści się najcenniejszy zabytek na Orawie. W tej rozciągającej się u południowych podnóży Pasma Polic miejscowości wznosi się pochodzący z 1651-1656 r. drewniany kościół p.w. św. Jana Chrzciciela. Jest to najstarsza świątynia na polskiej Orawie, która wybudowana została w pierwszej parafii założonej na Górnej Orawie. Jest to jednonawowa świątynia z wieżą, która wzniesiona została w konstrukcji zrębowej. Jej ściany jak i stromy dach pokryto gontem, natomiast wieżę kościelną o pochyłych ścianach zwieńczono izbicą i ostrosłupowym hełmem, na krawędziach którego mieszczą się cztery wieżyczki. Z kolei wnętrze świątyni zdobi figuralno-ornamentowa polichromia pochodząca z II poł XVII w. i 1711 r. Warto również zwrócić uwagę, iż prócz przedstawienia tu scen z życia Jana Chrzciciela umieszczono wizerunki świętych czczonych na Węgrzech oraz herby osób związanych z historią Orawy.
Proponowane miejsce na obiad: "Restauracja Babiogórska", Zubrzyca Górna, Tel. (18) 285 28 92
5. Orawskie Muzeum Etnograficzne w Zubrzycy Górnej
Z Orawki udajemy się do sąsiedniej Zubrzycy Górnej, gdzie mieści się tworzony od 1937 r. Orawski Park Etnograficzny. Skansen założony została na bazie zabytkowego dworu Moniaków i przylegających do niego zabudowań gospodarczych, który przekazany została na własność Skarbu Państwa przez ostatnich spadkobierców sołtysiej rodziny Moniaków. Natomiast z biegiem lat przenoszono w jego sąsiedztwo kolejne zabudowania z całej Orawy. W otworzonym ostatecznie do zwiedzania w 1955 r. skansenie znajduje się kilkadziesiąt zabudowań obrazujących życie różnych warstw społecznych orawskiej wsi z okresu od XVIII do XX w. Prócz zabudowań mieszkalnych i gospodarczych należących do rodzin szlacheckich i chłopskich (różnej klasy) znajdują się tu również zabudowania wiejskich zakładów przemysłowych jak olejarnia, folusz, tartak oraz kuźnia. Ponadto w ramach rozbudowy skansenu w 2008 r. odbudowano tu kościół przeniesiony z Tokarni.
6. Torfowisko „Baligówka”
Przemieszczając się z Jabłonki do Czarnego Dunajca docieramy na torfowisko Baligówka, które jest jednym z najbardziej reprezentatywnych dla torfowisk orawskich. Na jego obszarze wytyczona została ścieżka edukacyjna, przy której umieszczono 13 tablic informacyjnych zawierających treści edukacyjne dotyczące torfowiska. Natomiast przy jego skraju znajduje się bacówka, w której można zakupić oscypka, bundz bądź napić się żętycy.
7. Kościół w Czarnym Dunajcu
Wieczorem docieramy do Czarnego Dunajca, w którego centrum wznosi się pochodzący z 1887 r. kościół p.w. Trójcy Przenajświętszej. Wznosi się on na miejscu wcześniejszej drewnianej świątyni postawionej w 1552 r., która spłonęła w wyniku pożaru w 1787 r.
Proponowane miejsce kolacji i noclegu: "Zajazd Czar", Czarny Dunajec, Tel. (18) 265 73 83
 Dzień II:
1. Drewniane zabudowania Chochołowa
Drugiego dnia zwiedzanie powiatu nowotarskiego rozpoczynamy w Chochołowie, w którym zachował się typowy dla Podhala układ wsi z kilkudziesięcioma drewnianymi zabudowaniami. Wśród zabudowań najciekawszy jest budynek nr 24 zwany „chałupą z jednej jedlni”, którego ścianę frontową w całości wykonano z jednej jodły.
We wsi warto również zobaczyć drewnianą figurę św. Jana Nepomucena, która plecami obrócona jest w stronę Czarnego Dunajca. Figura postawiona została po upadku Powstania Chochołowskiego w 1846 r. skierowanego przeciw wojskom austriackim. Jednak wojskom cesarskim w tłumieniu powstańców pomagali chłopi z sąsiedniego Czarnego Dunajca, dlatego też figurę ustawiono tyłem do sąsiedniej wsi.
2. Rezerwat przyrody w Rogoźniku
Następnie podążając do Nowego Targu we wsi Rogoźnik docieramy do niewielkiego rezerwatu przyrody z unikatową w skali europejskiej formą ostańcową zwaną Skałą Rogoźnicką. W obrębie ostańca skalnego stanowiącego część Pienińskiego Pasma Skałkowego znajduje się stanowisko geologiczne z ogromną ilością skamieniałości. Taka wyjątkowość tego miejsca sprawiła iż w 1989 r. rezerwat został wpisany na Listę Światowego Dziedzictwa Geologicznego UNESCO.
3. Sanktuarium Matki Bożej Ludźmierskiej w Ludźmierzu
Po zwiedzeniu rezerwatu przyrody docieramy do religijnego centrum Podhala – Ludźmierza. W tej najstarszej wsi na Podhalu w 1234 r. ufundowany został klasztor cystersów, którzy tego samego roku rozpoczęli wznoszenie świątyni. Tuż przy świątyni stanął niewielki drewniany klasztor, a obok niego postawiono budynki gospodarcze. Zabudowania te jednak już od 1245 r. stały opuszczone ponieważ zakonnicy z powodu częstych najazdów Tatarów i napadów zbójeckich przenieśli się do Szczerzyca. Natomiast zabudowania klasztorne uległy zniszczeniu dopiero w 1796 r. w wyniku pożaru który je objął. Jednakże pomimo tego cystersi kierowali parafią w Ludźmierzu aż do roku 1824, przekazując ją później pod zarząd diecezjalny.
W znajdującej się tutaj Bazylice Mniejszej mieści się Sanktuarium Matki Bożej Królowej Podhala (Matki Bożej Ludźmierskiej), która wśród miejscowej ludności zwana jest Gaździną Podhala. Natomiast wokół świątyni roztacza się piękny Ogród Różańcowy.
4. Rynek i Ratusz w Nowym Targu
W widłach Białego i Czarnego Dunajca mieści się stolica powiatu – Nowy Targ, która otrzymała prawa miejskie już w 1346 r. Jednakże osada istniała już w tym miejscu w XIII w. pod nazwą Długie Pole. Docierając do miasta udajemy się do jego centrum, które posiada średniowieczne założenia urbanistyczne z Rynkiem, na środku którego wznosi się Ratusz. Jego obecna bryła o stylu pseudoklasycystycznym powstała w XIX w. w wyniku przebudowy wcześniejszej drewnianej budowli. Obecnie jest to dwukondygnacyjna budowla z wieżą zegarową, nakryta hełmem z iglicą. Przed budynkiem wznosi się natomiast pomnik pisarza Władysława Orkana.
Proponowane miejsce na obiad: "Restauracja Villa Toscana", Nowy Targ Rynek 17. Tel. (18) 264 06 66
5. Dwór Tetmajerów w Łopusznej
Kierując się ze stolicy Podhala w kierunku Zbiornika Czorsztyńskiego uruchomionego na Dunajcu w 1997 r. docieramy do Łopusznej. We wsi położonej u podnóża Gorców mieści się dwór, będący w przeszłości siedzibą szlacheckich rodzin Lisickich, Tetmajerów i Lgockich. Dwór wraz z towarzyszącą mu zabytkową zabudową gospodarczą wybudowany został w latach 1787–1790. Jest to typowy dwór szlachecki nakryty gontowym czterospadowym dachem z kolumnowym gankiem i barokową facjatką.
Obecnie w dworze mieści się Muzeum Kultury Szlacheckiej, które jest oddziałem Muzeum Tatrzańskiego. Prezentowane w nim są ekspozycje dotyczące życia średniozamożnej szlachty.
6. Kościół p.w. św. Michała Archanioła w Dębnie Podhalańskim
W Dębie Podhalańskim wznosi się najcenniejszy zabytek całego powiatu nowotarskiego. Miejscowy kościół p.w. św. Michała Archanioła wybudowany w II połowie XV w., wraz z pięcioma innymi kościołami z południowej Małopolski został wpisany na listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. Drewniana świątynia powstała na miejscu wcześniejszego kościoła powstałego w tym miejscu najprawdopodobniej w XIII w. Świątynię wyróżnia niemal nieprzekształcona od czasu budowy bryła oraz niezwykle cenna polichromia (pochodząca z początku XVI w.), w całości wykonana na drewnie oraz jej ruchome wyposażenie. Jest ona wykonana w 33 kolorach i zawiera 77 motywów wykonanych w 12 układach, wśród których najczęstsze to ornamenty roślinne oraz geometryczne. Obecnie najstarszym wyposażeniem kościoła jest najprawdopodobniej krucyfiks wykonany na belce tęczowej pochodzący z około 1380 r. Jednak w świątyni znajduje się również kopia malowidła sztalugowego, o sto lat starszego, będącego najstarszym w Polsce (oryginał przeniesiono do Muzeum Archidiecezjalnego w Krakowie).
7. Kościół p.w. św. Elżbiety Węgierskiej w Trybszu
Drewniany kościół p.w. św. Elżbiety Węgierskiej w Trybszu wybudowany został w 1567 r. w konstrukcji zrębowej, natomiast jego ściany pokryte zostały gontem. Dziś świątynia nie posiada już wieży oraz zakrystii, ponieważ zostały one rozebrane podczas prac remontowych wykonywanych w 1924 r.
Kościół posiada wyjątkową polichromię wykonaną w 1647 r. przedstawiającą wyobrażenia świętych. Natomiast scena Wniebowzięcia i Koronacji Matki Bożej namalowana została na tle panoramy Tatr, która jest ich najwcześniejszym wyobrażeniem.
8. Zamek Dunajec w Niedzicy
Zwiedzanie drugiego dnia kończymy w malowniczo położonym, nad spiętrzonymi wodami Zbiornika Czorsztyńskiego, zamku Dunajec w Niedzicy. Jest to średniowieczna warownia wybudowana najprawdopodobniej w początkach XIV w. przez węgierskiego kolonizatora ziem pogranicza Rykolfa Berzeviczego ze Strążek, na miejscu wcześniejszej budowli obronnej. Następnie przez lata zamek ulegał rozbudowie, a w 1412 r. odbyło się na nim ważne wydarzenie dla regionu, ponieważ na zamek przybyła delegacja króla Polski Władysława Jagiełły, która wypłaciła Węgrom 37 tysięcy kop groszy praskich w zastaw za trzynaście miast spiskich (w tym również za Nidzicę).
Po zakończeniu I wojny światowej warownia znalazła się na terytorium Polski. Natomiast od 1948 r. rozpoczęto prowadzenie na zamku prac restauracyjnych oraz częściową odbudowę zniszczonych fragmentów zabudowy, doprowadzając zamek do dzisiejszego wyglądu. Obecnie zamek spełnia funkcje muzealne, hotelowe i gastronomiczne, będąc jedną z największych atrakcji regionu.
Proponowane miejsce kolacji i noclegu: "Hotel Pieniny", Niedzica, ul. Kanada 38, Tel. (18) 262 93 83
 Dzień III:
1. Spływ Dunajcem
Ostatni dzień pobytu w powiecie nowotarskim rozpoczynamy od udania się do Sromowiec Wyżnich, położonych poniżej zapory wodnej na Dunajcu. Z tej utrzymującej się głównie z rolnictwa i flisactwa miejscowości rozpoczynamy spływ Dunajcem uważany za jedną z największych atrakcji turystycznych regionu. Spływ rozpoczyna się w Sromowcach Wyżnich – Kątach, gdzie znajduje się przystań flisacka. Odbywa się on na tratwach flisackich poprzez przełomem Dunajca, gdzie rzeka przecina się przez Pieniny. Na trasie spływu o długości około 18 km w najbardziej eksponowanym miejscu ściany skalne mierzą do 300 m wysokości.
Płynąc z biegiem Dunajca mamy okazję obserwować mieszczący się po słowackiej stronie granicy Czerwony Klasztor, w którym mieści się dawny klasztor kartuzów i kamedułów. Klasztor ten został ufundowany w 1319 r. przez węgierskiego magnata Kokosza Berzewiczego, jako wypełnienie kary, która została na niego nałożona za zabicie Chyderyka z rodu Gyorgów.
2. Szczawnica
Spływ kończy się w przystani wodnej w Szczawnicy, leżącej w dolinie potoku Grajcarka. Tu też zaczynamy zwiedzanie jednego z najsłynniejszych uzdrowiska karpackich, które charakteryzuje się unikatową zabudową drewnianą wykonaną w stylu szwajcarsko-tyrolskim. Jednym z najokazalszych z nich jest Pijalnia Wód Mineralnych. Prócz niej w mieście mieści się wiele eleganckich willi, a w jednej z nich w Willi „Pałac” znajduje się muzeum uzdrowiska. Uzdrowisko posiada obecnie osiem czynnych zdrojów, z których wypływa woda mineralna zawierająca znaczne ilości chlorków, sodków, bromków, boru i jodu. Spośród nich najwcześniej poznanym jest źródło Józefina znane już przed rokiem 1810.
|
