|
Paweł Franczak, Magdalena Banaszkiewicz
Kraków jest miastem wyjątkowym, długą i wielką historią, wyjątkowym klimatem miejsca, oraz z trudnymi
do policzenia i różnorodnymi walorami interesującymi turystów kulturowych. Zwiedzenie wszystkich tych
miejsc w ciągu zaledwie jednego weekendu jest niemożliwe. Dlatego poniżej przedstawiono kilka alternatywnych
sposobów wykorzystania czasu. Na drugi - w założeniu weekendowej wizyty jedyny pełny - dzień pobytu,
zostały opracowane trzy opcje tematyczne, co umożliwia dopasowanie zwiedzanych obiektów do preferencji
trzech typów turystów kulturowych.
Zaproponowana dla pierwszego dnia trasa zwiedzania pokazuje najbardziej znane atrakcje miasta. Dla drugiego
dnia zwiedzania przygotowano natomiast trasy tematycznych wycieczek skoncentrowane na atrakcjach a) turystyki
religijnej, b) turystyki dziedzictwa techniki oraz c) przeznaczoną dla dzieci i młodzieży oraz rodzin
z dziećmi. Z kolei trzeciego dnia zaproponowano zwiedzenie podkrakowskich miejscowości z ich wysokimi
walorami kulturowo-przyrodniczymi.
DZIEŃ I: Królewski Kraków
Droga Królewska (I etap - pl. Jana Matejki - Rynek Główny)
Zwiedzanie Krakowa, które już na swych rogatkach informuje, że jest "Miastem Królów Polskich" należy
rozpocząć od najsłynniejszego z krakowskich traktów - Drogi Królewskiej. Punkt startowy znajduje się
w się w bliskim sąsiedztwie dzisiejszego centrum komunikacyjnego miasta, czyli na pl. Jana Matejki,
leżącym nieopodal Dworca Głównego. Plac, który w chwili założenia stanowił fragment rynku kleparskiego
założonego najprawdopodobniej już w XIV w., w swej pierwotnej postaci funkcjonował aż do XIX w. Wówczas
został podzielony de facto na dwa place: plac Matejki i Rynek Kleparski. Przyczyną zmiany była budowa
stanowiących dzisiejszą fasadę placu monumentalnych gmachów: Dyrekcji Kolei, Banku Polskiego oraz Akademii
Sztuk Pięknych, która nosi imię polskiego mistrza malarstwa, jej pierwszego dyrektora - Jana Matejki.
W północnej części placu zlokalizowany jest kościół św. Floriana. Dominantę placu Jana Matejki stanowi
wznoszący się w jego centralnej części pomnik Grunwaldzki, postawiony w tym miejscu w 500-setną
rocznicę słynnej bitwy pod Grunwaldem. Z przodu znajduje się marmurowa płyta Grobu Nieznanego Żołnierza.
Opuszczając plac Matejki, należy kierować się ku południu, gdzie tuż po przeciwległej stronie ul. Basztowej
rozciąga się obszar Plant krakowskich, założonych w latach 1822-1830 w miejscu wyburzonych wówczas
murów miejskich i zasypanych fos, które od wieków broniły dostęp do miasta. Planty stanowią dzisiaj park
miejski rozciągający się na długości ok. 4 km wokół Starego Miasta. Kierujemy się prosto do Barbakanu,
stanowiącego najbardziej wysuniętym na północ fragmentem murów obronnych miasta. Nazywana potocznie Rondlem,
gotycka budowla funkcjonowała jako pierwsza linia obrony miasta od strony Kleparza. Zwieńczony siedmioma
stylowymi wieżyczkami i prowadzącymi do niego dwiema masywnymi bramami, wznosi się dzisiaj na wysokości
ulic miasta. Jednakże w czasach pełnienia funkcji obronnych bramy te wznosiły się 3,5 m ponad dno otaczającej
go fosy, a z Starym Miastem i przedmieściami droga do niego prowadziła jedynie przez mosty zwodzone.
Budowla ta wzniesiona została końcem XV w. za panowania Jana Olbrachta, i aż do XVIII w. uchodziła za
fortecę za nie do zdobycia. Jej wysunięcie w stosunku do linii murów miejskich pozwalało na ostrzeliwanie
obcych oddziałów atakujących bramę wjazdową do miasta. Barbakan stanowił integralną murów wraz ze wznoszącą
się na jego tyłach Bramą Floriańską. Brama ta, zwieńczona 34,5 m wysokości basztą, wraz z pozostałością
zachowanych przy ul. Pijarskiej murów miejskich i nieco niższymi basztami: Cieśli, Stolarzy i Pasamonikatów,
stanowi symbol dawnej obronności miasta. Brama, wybudowana na przełomie XIII i XIV w., obecny barokowe
zwieńczenie przyjęła w połowie XVII w. Mieszcząca się na jego fasadzie płaskorzeźba św. Floriana wskazuje
na patrona ulicy, którą ochraniała, natomiast przeciwległą jej stronę wieńczy płaskorzeźba orła piastowskiego.
Dziś jest to jedyna z dawnych ośmiu obronnych bram miejskich Krakowa, a mieszczące się w zachowanych
murach miejskich cztery baszty są ostatnimi z dawnych 47 baszt miejskich.
Po przeciwległej stronie Bramy Floriańskiej, rozciąga się ul. Floriańską, która prowadzi do jednego
z narożników Rynku Głównego. Przemierzając nią, każdego dnia tysiące turystów podążają jedną z ulic,
która założona została już w 1257 r. według planów lokacyjnych Krakowa. Jej wygląd przez wieki ulegał
licznym zmianą, wraz z zachodzącymi w architekturze zmianami stylów, lecz zachowane w poszczególnych
kamienicach elementy wcześniejszych stylów zachowały się do dnia dzisiejszego. Z mieszczącymi się przy
ul. Floriańskiej kamienicami związana jest także bogata historia miasta i rozwijającej się w nim kultury.
Już na jej początku wznosi się kamienica Bełzowska (nr 45), z znajdująca się w niej cukiernią "Jama Michalika",
która pełniła od przełomu XIX i XX w. miejsce spotkań literatów, a następnie stała się siedzibą kabaretu
artystycznego "Zielony Balonik". Natomiast w kamienicy nr 41 urodził się oraz mieszkał i tworzył Jan
Matejko. Dziś w kamienicy tej mieści się odział Muzeum Narodowego - Dom Jana Matejki. Poszczególne kamienice
zdobią różnego rodzaju płaskorzeźby czy portale. Na kamienicy "Podedzwony" (nr 24) mieści się płaskorzeźbna
przedstawiająca trzy dzwony, natomiast nad wejściem do kamienicy nr 26 znajduje się unikatowy trójkątny
portal.
Na końcu ul. Floriańskiej rozpościera się widok na jeden z największych i najlepiej eksponowanych zabytków
Krakowa. Na skraju Rynku Głównego przy pl. Mariackim wznosi się kościół Mariacki. Kościół archiprezbiterialny
p.w. Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny jest budowlą gotycką, budowaną w okresie od XIV do XV w.
na miejscu starszej romańskiej świątyni, która stanęła na terenie drewnianego kościoła zniszczonego podczas
najazdu tatarów. Charakterystyczną cechą tej drugiej w kolejności z krakowskich świątyń są dwie wieże
zbudowane na planie kwadratów. Wyższa z nich nakryta gotyckim hełmem mierzy 82 m wysokości, nazywana
jest "Hejnalicą", ponieważ co godzinę grany jest z niej Hejnał Mariacki. Natomiast niższa z wież o wysokości
69 m, pełni funkcję dzwonnicy kościelnej. Natomiast w napawającym skupieniem wnętrzu bazyliki jej korpus
tworzy nawa główna o sklepieniu krzyżowo-żebrowemu oraz z dwiema nawami bocznymi, do których przylegają
kaplice. Prezbiterium świątyni pokrywa charakterystyczne sklepienie gwiaździste, natomiast w ołtarz główny
zdobi późnogotyckie retabulum autorstwa Wita Stwosza, uznawane za jeden z najcenniejszych zabytków Krakowa.
Przed kościołem Mariackiem rozciąga się obszerna płyta Rynku Głównego, lokowanego w 1257 r. na
planie niemal idealnego kwadratu o bokach o długości ok. 210 m. Do każdego z jego boków dochodzą po trzy
ulice (po dwie w narożnikach i jedna w środku) za wyjątkiem narożnika południowo-wschodniego gdzie dochodzi
tylko jednak ul. Grodzka prowadząca w kierunku Wawelu. Od samego początku funkcjonowanie lokowanego przez
księcia Bolesława Wstydliwego, Rynku Głównego związane było z handlem. Dlatego też w jego centralnej
części wznoszą się Sukiennice. Obecny masywny gmach ich gmach powstał w połowie XIV w. w formie
gotyckiej budowli na miejscu starszych drewnianych kramów. Jednakże ta gotycka budowla w 1555 r. spłonęła
i po odbudowie wykonana została w stylu renesansowym, gdy budynek zwieńczono attyką o podziale arkadowym,
zwieńczoną maszkaronami. Natomiast ostatnia jej rozbudowa miała miejsce w połowie XIX w. gdy Sukiennice
ozdobiono do dzisiejszej postaci. Dobudowano wówczas kolejne ryzality, a halę dolną przyozdobiono herbami
miast polskich oraz godłami i pieczęciami cechowymi. Ponadto obecnie na ich pietrze znajduje się Galeria
Malarstwa Polskiego i Rzeźby XIX wieku. Obok południowo-zachodniej części Sukiennic wznosi się XIV w.
gotycka wieża ratuszowa o wysokości 70 m z barokowym hełmem. Jest to jedyna pamiątka po mieszczącym
się obok niej Ratuszu, który rozebrany został w 1820 r. Istniejący tu wówczas gmach Ratusza z przylegającym
do niego spichlerzem był bogato zdobiony, jednakże w wyniku porządkowania płyty Rynku Głównego w XIX
w. podczas rozbiórki spichlerza miejskiego spowodowało spękanie murów Ratusza w związku czym także on
został rozebrany. Zachowana wieża wykonana jest z bloków ciosanego wapienia oraz cegły, których połączenie
dodaje jej kolorytu. Natomiast pod jej posadzką mieszczą się rozległe piwnice pełniące w przeszłości
miejsce tortur, a dziś wykorzystywane są jako kawiarnia oraz teatr. Na płycie Rynku Głównego wznosi się
także kościół p.w. św. Wojciecha uznawany za jeden z najstarszych w Krakowie. Przebudowana w XVII
i XVIII w. na styl barokowy świątynia, powstała w stylu romańskim już w II poł. XI w. bądź na początku
XII w. Jednakże odkryte pod badań archeologicznych ślady murowanej świątyni wskazują na istnienie w tym
miejscu kościoła już na przełomie X i XI w. Natomiast wedle tradycji na tym miejscu swoje kazania miał
głosić św. Wojciech. Zwiedzanie Rynku Głównego nie może się także obejść bez przystanięcia choćby na
chwilę pod pomnikiem Adama, Mickiewicza, postawionego w tym miejscu w 1898 r. a odbudowanego po
II wojnie światowej w 1955 r. Pomnik, co do którego ostro polemizowało podczas budowy, powstał na wielostopniowym
cokole na którym umieszczone zostały cztery alegorie: Ojczyzna, Męstwo, Nauka oraz Poezja. Wokół Rynku
mieści się także kilkadziesiąt zabytkowych kamienic, spośród których do najsłynniejszych należą Pałac
pod Baranami, Pałac pod Krzysztofory czy Kamienica pod Jaszczurami.
Pod płytą Rynku Głównego znajduje się oddział Muzeum Historycznego Miasta Krakowa - Podziemia Rynku
Głównego, gdzie na powierzchni ok. 6 tys. m2 prezentowana jest stała ekspozycja muzealna
zatytułowana "Śladami europejskiej tożsamości Krakowa". Podczas zwiedzania mamy okazję zapoznać się m.in.
z Wielką Wagą, reliktami spalonej osady, cmentarzyskiem z XI w., czy też różnorodnymi rekonstrukcjami.
Droga Królewska (II etap Rynek Główny - Wzgórze Wawelskie)
Z Rynku Głównego w kierunku południowo-wschodnim wychodzi ul. Grodzką prowadząca w stronę Wzgórza Wawelskiego.
W odległości zaledwie kilkudziesięciu metrów od głównej płyty miasta ten trakt krzyżuje się z placem
Wszystkich Świętych (po prawej) i placem Dominikańskim (po lewej). Na pierwszym z nich jeszcze do
I poł. XIX w. stał masywny kościół p.w. Wszystkich Świętych, który jednak na początku XX wieku został
rozebrany. Obecnie w miejscu dawnej świątyni mieści się skwer, na którym stoi pomnik prezydenta Krakowa
Mikołaja Zyblikiewicza, stojący nieopodal kościoła i klasztoru franciszkanów. Przy placu znajduje
się także okazały Pałac Wielkopolskich, w którym mieści się obecnie krakowski Magistrat. Obok wznosi
się natomiast Pawilon Wyspiański 2000, w którym znajduje się m.in. punkt informacji turystycznej - w
jego dekoracyjnej fasadzie umieszczono trzy witraże wykonane według projektu Stanisława Wyspiańskiego
dla Katedry Wawelskiej. Przedstawiają one św. Stanisława, Kazimierza Wielkiego oraz Henryka Pobożnego.
Z kolei po przeciwległej stronie ul. Grodzkiej, w sąsiedztwie placu Dominikańskiego, wznosi się kościół
p.w. Świętej Trójcy, połączony z konwentem dominikanów. Jest to trójnawowa, gotycka świątynia wzniesiona
z charakterystycznym systemie filarowo-skarpowym. Wewnątrz, przy ołtarzy głównym znajduje się miejsce
pochówku księcia Leszka Czarnego.
Propozycja obiadu:
Restauracja "Miód Malina", ul. Grodzka 40
tel. 12 430 04 11
W połowie długości ul. Grodzkiej, w przeszłości znajdowała się centralna część osady Okół. Było to pierwotnie
podgrodzie, które około XIV w. zostało włączone w granice Krakowa. Centralną jego część stanowi plac
św. Marii Magdaleny, w sąsiedztwie którego wznosi się kilka zabytkowych kościołów. Na samym placu
od XIII w. do pierwszej dekady XIX w. stał niewielki kościół p.w. św. Marii Magdaleny. Natomiast naprzeciwko
placu wznosi się kościół p.w. Świętych Apostołów Piotra i Pawła, w podziemiach którego znajduje
się Panteon Narodowy. Dotychczas pochowano w nim m.in. ks. Piotr Skargę oraz Sławomira Mrożka. Sam kościół
posiada bardzo ciekawą architekturę. Jego fasada przypomina fasadę rzymskiego kościoła Santa Susana Carla
Maderna oraz kościoła jezuickiego Il Gesu w Rzymie. Ogrodzenia placu przez kościołem zdobią wapienne
rzeźby dwunastu apostołów. Natomiast we wnętrzu kościoła zaskakuje umieszczone w nawie głównej najdłuższe
w Polsce wahadło Foucaulta, za pomocą którego można pośrednio zaobserwować ruch Ziemi wokół własnej osi.
Obok świątyni wznosi się kolejny kościół, tym razem p.w. św. Andrzeja, zbudowany w XI w. w stylu
romańskim. Jest to dwuwieżowa bazylika obronna, która podczas najazdów tatarskich pełniła funkcję schronienia
dla mieszkańców Okołu. Wnętrze kościoła zdobi bogata polichromia przedstawiająca m.in. Sąd Ostateczny
wykonany w kopule. Z kolei na końcu ul. Grodzkiej wznosi się gotycki kościół p.w. św. Idziego wybudowany
w XIV w., według części badaczy na starszym romańskim z XI w. Jednakże część badaczy utożsamia pierwotny
kościół św. Idziego fundowany przez księcia Władysława Hermana, z obecnym kościołem św. Andrzeja. U wylotu
ul. Grodzkiej mieści się także Arsenał Królewski (dom nr 64) wybudowany w I poł. XVI w. przez
króla Zygmunta Starego, zaś w budynku nr 65 mieści się Pałac Arcybiskupów Gnieźnieńskich, który
w latach 1531-1805 stanowił siedzibę arcybiskupów gnieźnieńskich, pełniących funkcję Prymasów Polski.
Budowla zniesiona została w XIV w., a gruntownie odremontowana w dwa wieki później.
Wzgórze Wawelskie
Ul. Grodzka przechodzi przy placu z Krzyżem Katyńskim w ul. Podzamcze, z której odchodzi trakt prowadzący
na Wzgórze Wawelskie, na którym ślady pierwotnego osadnictwa datowane są przez archeologów na środkowy
paleolit. Już w czasach rozwoju państwa Wiślan na przełomie VIII i IX w. mieszcząca się na wzgórzu osada
stanowiła ważny ośrodek władzy Wiślan. Natomiast w X w. ziemie te weszły w skład powstałego wówczas państwa
polskiego. Wtedy na Wzgórzu Wawelskim istniały już z pewnością pierwsze zabudowania, których drewniane
ślady pochodzą z IX w. a kamienne z przełomu X i XI w. Na koniec X w. datowane są ślady istnienia na
Wzgórzu Wawelskim Rotundy Najświętszej Marii Panny. Być może był to najstarszy kościół na Wawelu. Natomiast
w 1000 r. utworzono biskupstwo krakowskie, w związku z czym rozpoczęto budowę katedry, która z upływem
stuleci ulegała licznym przekształceniom. Bazylika archikatedralna św. Stanisława i św. Wacława wzniesiona
została z cegły i wapienia w formie trójnawowej bazyliki z transeptem, prezbiterium i ambitem. Do gotyckiej
bazyliki przylegają trzy wieże: Wieża Zegarowa zwieńczona barokowym hełmem, Wieża Srebrnych Dzwonów oraz
Wieża Zygmuntowa, z wiszącym na nim dzwonem Zygmuntem, ufundowanym przez Zygmunta I Starego. Dzwon Zygmunta
bije w czasie najważniejszych wydarzeń w historii Polski oraz kilkanaście razy do roku w dni najważniejszych
świąt kościelnych i państwowych. Do bazyliki przylega także kilka kaplic wykonanych w różnych stylach
architektonicznych, z najsłynniejszą renesansową Kaplicą Zygmuntowską, pokrytą złotą blachą. Katedra
przez wieki była miejscem najistotniejszych wydarzeń. Odbywały się w niej koronacje królewskie oraz pogrzeby
najważniejszych osobistości w kraju. W związku z tym, Katedra Wawelska pełni funkcję ważnej nekropolii:
spoczywa w niej aż 17 królów Polski, członkowie rodzin królewskich, przywódcy narodowi i polityczni oraz
wieszcze narodowi i biskupi. W zdobionych grobowcach spoczywają tu m.in. Kazimierz Wielki, Władysław
II Jagiełło czy Władysław Łokietek, Zygmunt I Stary czy Zygmunt II August. Natomiast w kryptach spoczywają
Adam Mickiewicz czy też Juliusz Słowacki.
Na Wzgórzu Wawelskim obok Katedry Wawelskie wznosi się także monumentalny Zamek Królewski, który
na przestrzeni wieków był stale rozbudowywany, w związku z czym jego wygląd ulegał przekształcaniu. Badania
archeologiczne wskazują, iż pierwsze ślady murowanych zabudowań rezydencjonalnych mieściły się na Wzgórzu
Wawelskim już w XI w.. Obecny Zamek Królewski jest masywną dwupiętrową budowlą składającą się z trzech
skrzydeł oraz parawanu. Od skrzydła zachodniego odchodzi dwupiętrowa brama prowadząca na dziedziniec
wewnętrzny, który od strony skrzydeł zamkowych otaczają stylowe krużganki. Do zamku przylega także kilka
wież, spośród których Wieża Duńska, Jordanka oraz Kurza Stopka mają gotycką genezę. Jeszcze okazalej
prezentują się zamkowe wnętrza, które tworzy kilkadziesiąt stylowych pomieszczeń urządzonych w większości
w stylu renesansowym oraz barokowym. W Zamku Królewskim udostępnianych obecnie jest sześć stałych ekspozycji:
Reprezentacyjne Komnaty Królewskie, Prywatne Apartamenty Królewskie, Skarbiec Koronny, Zbrojownia, Sztuka
Wschodu, a także Ogrody Królewskie.
Na Wzgórzu Wawelskim prócz Katedry oraz Zamku Królewskiego mieści się kilkanaście innych budynków. Do
najbardziej okazałych z nich zaliczają się baszty, których jest sześć. Największą z nich jest pochodząca
z XV w. Baszta Senatorska, która wraz z Basztą Sandomierską tworzy zespół baszt ogniowych. Ponadto cennymi
architektonicznymi budowlami są bramy wjazdowe prowadzące na Wzgórze Wawelskie, a wśród nich XVI w. Brama
Wazów, czy też XX w. Brama Herbowa. Ze Wzgórza Wawelskiego roztacza się piękna panorama na zakole Wisły.
Propozycja noclegu:
Cracow Hostel, Rynek Główny 18
tel. 12 429 11 06
DZIEŃ II: Kraków dla każdego
OPCJA A (Krakowski Szlak Techniki):
Kraków bardzo rzadko kojarzony jest jako miasto, w którym celem turystyki mogłyby być obiekty dziedzictwa
techniki. Jednakże na obszarze miasta znajduje się kilkanaście godnych odwiedzenia tego typu obiektów,
które włączono w Krakowski Szlak Techniki. Szlak ten rozpoczyna się w ścisłym centrum miasta, w jego
centrum komunikacyjnym. Rozpoczyna się bowiem przy gmachu dworca kolejowego wybudowanego w tym
miejscu w latach 1844-1847, który jednak końcem XIX wieku podlegał dwukrotnej przebudowie. W ich rezultacie
krakowski Dworzec Główny uzyskał dzisiejszy styl eklektyczny. Sama linia kolejowa wybudowana natomiast
została w rezultacie połączenia kolejowego Wolnego Miasta Krakowa z terytorium ówczesnych Prus, i prowadziła
do Mysłowic. Niedaleko dworca wieści się Browar Rodziny Götzów stanowiący najbardziej okazały
krakowski kompleks rezydencjonalno-fabryczny. Wybudowany w 1840 r. przez Rudolfa Jenny, został na początku
XX w. sprzedany okocimskiemu potentatowi piwowarskiemu, baronowi Janowi Götz-Okocimskiemu, który dokonał
jego dalszej rozbudowy, tworząc na tym terenie jeden z największych ówczesnych krakowskich zakładów przemysłowych.
W połowie ubiegłego wieku został on jednak upaństwowiony i przekształcony w Browar Kraków. Obecnie teren
browaru został przekształcony w obiekt mieszkaniowo-handlowy, a mieszczące się na jego obszarze pojedyncze
zabytki techniki zostały wkomponowane pomiędzy powstałe zabudowania. Do najokazalszych z nich zalicza
się kotłownia z 37- metrowej wysokości kominem czy też zespół budynków rezydencjonalnych. Do szlaku włączono
także przekop Talowskiego wraz z wiaduktem kolejowym wykonanym nad ul. Lubicz. Powstały pod koniec
XIX w. był pierwszym krakowskim skrzyżowaniem dwupoziomowym. Obok teatru im. J. Słowackiego wznosi się
Elektrownia Teatru Miejskiego, będąca jedną z najstarszych krakowskich elektrowni, wybudowaną
w 1893 r. Produkowany w niej prąd wykorzystywany był do funkcjonowania Teatru Słowackiego, a jego nadwyżki
sprzedawano do innych krakowskich teatrów. Sam budynek wybudowany był w stylu secesyjnym, za co został
wówczas krytykowany, ponieważ według ówczesnych był zbyt wyszukany jak na miejsce pełniące funkcje techniczne.
Obecnie wykorzystywany jest jako Scena Miniatura Teatru Słowackiego. Natomiast przy ul. św. Krzyża mieści
się budynek Kuźni Zielińskich. Wybudowana w połowie XIX w., była ona pierwszą krakowską wytwórnią
przemysłową. Przy ul. Westerplatte wznosi się wybudowana w latach 1877-1879 ceglana, neogotycka strażnica
pożarowa. Wybudowany tu kompleks budynków składa się m.in. z koszar oficerów i strażaków, pogotowia
pożarowego, garaży dla pojazdów strażackich i sikawek konnych a także innych zabudowań potrzebnych do
funkcjonowania straży, wyposażonej w najlepszy na owe czasy sprzęt gaśniczy. Niezwykła budowla świadcząca
nie tylko o geniuszu inżynieryjnym, ale i historii przekształceń sieci rzecznej w mieście wznosi się
nad ul. Grzegórzecką. Ponad drogą rozciąga się jeden z najstarszych krakowskich mostów wzniesiony
w latach 60. XIX w. na linii kolejowej łączącej Kraków ze Lwowem. Most ten rozciągał się wówczas nad
dawnym korytem tzw. Starej Wisły, które w latach 1878-1880 zostało zasypane po jego wcześniejszym zamuleniu
podczas wielkiej powodzi w roku 1813. Rozciągający się na długości niemal 100 m jest budowlą pięcioprzęsłową,
wykonaną z ciosanego kamienia i cegły. Na trasie szlaku znajduje się także przepust drogowy u wylotu
ul. Miodowej, który jednak po zastąpieniu stopniowo postępujących ubytków kamiennych przez betonem
stracił swoje walory estetyczne.
Propozycja obiadu:
Restauracja "Sąsiedzi", ul. Miodowa 25
tel. 12 633 34 44
Cały kompleks zabytków techniki mieści się w kwartale przy ul. Wawrzyńca i ul. Gazowej, gdzie w połowie
XIX w. zlokalizowano Gazownię Miejską. Na początku po jej utworzeniu produkowano tu gaz do potrzeb
oświetlenia miasta, za pomocą ulicznych lamp gazowych. Jednakże bardzo szybko dostrzeżono także możliwość
wykorzystania produkowanego tu gazu w codziennym funkcjonowaniu mieszkańców miasta. Ponadto na przełomie
XIX i XX w. zlokalizowano tu zajezdnię tramwajową. Wybudowano tutaj m.in. kompleks hal zespolonych
mieszczących zajezdnię tramwajową, warsztaty oraz elektrownię. Z kolei na początku XX w. wybudowano tu
Elektrownię Krakowską. Szlak następnie prowadzi nad Wisłę gdzie mieszczą się przyczółki mostu
Podgórskiego, który był pierwszym mostem na Wiśle wspartym na kamiennych filarach. Do dzisiaj zachowały
się jednak wyłącznie jego przyczółki, jednak w ich sąsiedztwie wznosi się Most Piłsudskiego, oddany
do użytku w 1933 r. o stalowej konstrukcji kratownicowo-nitowej. Jego przęsło środkowe ma charakterystyczny
schemat łuku dwuprzegubowego. Niezwykłym zabytkiem techniki są także same Bulwary Wiślane zaprojektowane
przez R. Ingardena, a zbudowane w latach 1907-1913. Wykonano wówczas dwa pasy murów betonowych: niższe
wewnętrzne i wyższe zewnętrzne, spośród których dolne zaopatrzone zostały w infrastrukturę komunikacyjną.
Ponadto dolne mury zostały zaprojektowane w taki sposób, aby mogły cumować do nich statki, ponieważ miały
one stanowić część kanału żeglugowego Dunaj-Dniestr. Po II wojnie światowej zostały one jednak przekształcone
na bulwary spacerowe. Na Podgórzu w ramach szlaku włączono natomiast elektrownię Podgórską, która
wybudowana w ostatnich latach XIX w. obecnie stanowić będzie część Muzeum Tadeusza Kantora CRICOTEKA.
Natomiast ostatnim punktem na Krakowskim Szlaku Techniki jest Fabryka Schindlera, która działała
w okresie II wojny światowej, a w której znalazło zatrudnienie wielu Żydów zagrożonych eksterminacją.
Po rozbudowaniu fabryki przez Schindlera produkowano tu m.in. wojenne menażki, łuski do pocisków, zapalniki
do pocisków armatnich, bomby lotnicze, a także wykonywane dla potrzeb armii naczynia emaliowane.
Propozycja noclegu:
Hotel Wilga, ul. Przedwiośnie 16
tel. 12 294 44 29
OPCJA B (Turystyka religijna):
Kraków jest miastem niezwykle ważnym dla polskiej państwowości ale i chrześcijaństwa, o czym świadczyć
może znane już od XVI w. powiedzenie "Gdyby Rzym nie był Rzymem, to Kraków byłby Rzymem". Kraków jest
bowiem jednym z najważniejszych w Europie miasta pod względem turystyki religijnej i pielgrzymkowej.
O samych natomiast aspiracjach Krakowa w kierunku rozwoju tego kierunku turystyki kulturowej świadczy,
iż przygotowane zostały dwa szlaki tematyczne: "Krakowski Szlak Świętych" oraz "Ścieżkami Jana Pawła
II". Ponadto dziesiątki innych obiektów sakralnych wchodzi w skład innych szlaków tematycznych powstałych
w obrębie miasta. W świątyniach Krakowa spoczywa ośmiu świętych i tyle samo błogosławionych oraz znaczne
grono osób uważanych w powszechniej opinii za świętych za życia. Przez Kraków przebiega również jedna
z odnóg szlaku św. Jakuba.
Najważniejszą krakowską świątynią jest Katedra Wawelska, w której spoczywa aż czterech świętych i błogosławionych.
Ponieważ stanowi ona część trasy pierwszego dnia zwiedzania, poznawanie religijnego Krakowa należy rozpocząć
od kościoła śś. Michała Archanioła i Stanisława Biskupa i Męczennika oo. Paulinów na Skałce. Świątynia
ta od wieków łączona jest z kultem św. Stanisława ze Szczepanowa, biskupa krakowskiego i męczennika.
Według tradycji, to właśnie w tym kościele, biskup, odprawiając w 1079 r. Mszę Świętą, poniósł męczeńską
śmierć z rąk króla Bolesława Śmiałego. W okresie rozbicia dzielnicowego kościół stał się on symbolem
jedności państwowej. Sam obiekt jest świątynią barokową, w którego bocznej nawie mieści się obraz przedstawiający
świętego oraz relikwie w postaci stopnia ołtarza, na którym miał zginąć św. Stanisław. Natomiast w jego
podziemiach w Krypcie Zasłużonych spoczywają wielkie postacie z polskiej nauki i kultury. Przed świątynią
mieści się zdobiona sadzawka św. Stanisława zwana "Kropielnicą Polski", do której według tradycji miało
zostać wrzucone poćwiartowane ciało biskupa, które w cudowny sposób miało wówczas zrosnąć.
W sąsiedztwie kościoła na Skałce wznosi się kościół śś. Katarzyny Aleksandryjskiej i Małgorzaty,
który wraz z klasztorem oo. Augustianów. Klasztor założony został w tym miejscu już w XIV w. przez Kazimierza
Wielkiego, który sprowadził zakonników z Pragi. Jest to masywny trójnawowy kościół charakteryzujący się
brakiem wieży i transeptu. Natomiast w przylegającym do niego klasztorze, w obrębie krużganek mieści
się zespół renesansowych i gotyckich fresków, wśród których znajduje się XV w. fresk przedstawiający
Matkę Bożą Pocieszenia, uznawany za najstarszy cudowny wizerunek maryjny w Polsce i otoczony szczególnym
kultem. W ołtarzy spoczywa także ciało zakonnika Izajasza Bonera, który zwany jest błogosławionym. Natomiast
przy ul. Bożego Ciała na Kazimierzu wznosi się gotycka bazylika Bożego Ciała. W jej wnętrzu znajdują
się największe w Krakowie organy zaprojektowane na 83 głosy. Ponadto w świątyni znajduje się ołtarz w
którym złożono zwłoki bł. Stanisława Kazimierczyka, uznawanego od wieków za patrona Kazimierza. Z kolei
u podnóża Wzgórza Wawelskiego, na Stradomiu wznosi się wczesnobarokowy kościół p.w. św. Bernardyna
ze Sieny oo. Bernardynów. W jego prezbiterium znajduje się mauzoleum, w którym umieszczono relikwie
św. Szymona z Lipnicy, zakonnika który zmarł podczas niesienia pomocy chorym w trakcie zarazy, która
wybuchła w mieście w 1482 r. W świątyni znajduje się także kaplica bł. Anastazego Pankiewicza, który
zginął w obozie hitlerowskim w Dachau.
Dla turystów religijnych niezwykle ważną ulicą krakowską jest ul. Franciszkańska, przy której wznosi
się Pałac Biskupi - bardzo silnie związany z Janem Pawłem II. To w jego murach Karol Wojtyła zamieszkiwał
jako student konspiracyjnego Seminarium Duchownego, tutaj też od 1958 r. pełnił funkcję biskupa, a potem
metropolity krakowskiego. Także w jego murach zamieszkiwał podczas każdej z swych pielgrzymek do Polski,
oraz tutaj w rozmawiał z młodzieżą z sławnego okna mieszczącego się nad brama wjazdową do Pałacu Biskupów.
Z kolei sam gmach budynku będący przykładem XIX w. sztuki z fragmentami renesansu i baroku, stoi na miejscu
będącym siedzibą biskupów krakowskich od XIV w. Naprzeciwko Pałacu mieści się kościół p.w. św. Franciszka
z Asyżu oo. Franciszkanów, będący orientowaną świątynią ceglaną, w którego oknach mieści się pięć
witraży Stanisława Wyspiańskiego. W jednej z kaplic złożono replikę całunu turyńskiego. Kościół od wieków
jest także miejscem kultu świętych i błogosławionych. W jednej z kaplic znajdują się doczesne szczątki
bł. Salomei, zmarłej w XIII w. księżnej halickiej, a potem pierwszej polskiej klaryski. Inną błogosławioną,
której szczątki spoczywają w kościele jest bł. Anna Salawa. Silnym kultem cieszy się także mieszczący
się w kościele obraz św. Maksymiliana Marii Kolbe. Natomiast w krużgankach klasztoru oo. Franciszkanów
mieści się galeria portretów biskupów krakowskich.
Z kolei w kwartale uniwersyteckim, przy ul. św. Anny, wznosi się Kolegiata Akademicka św. Anny,
będąca kościołem akademickim Uniwersytetu Jagiellońskiego. Pierwszy drewniany kościół stanął w tym miejscu
już w XIV w. Natomiast obecna świątynia jest dwukondygnacyjnym zwieńczona dwoma wieżami z późnobarokowymi
hełmami. Jest to budowla jednonawowa z bocznymi kaplicami oraz transeptem. Nawa posiada sklepienie kolebkowe
z lunetami, a nad jej skrzyżowaniem mieści się kopuła z tamburynem. W kościele mieści się grób z popiersiem
św. Jana Kantego, profesora Akademii Krakowskiej i patrona młodzieży akademickiej. Przed jego grobem
modlił się król Jan III Sobieski przed wyprawą wiedeńską.
Propozycja obiadu:
Restauracja "Wesele", Rynek Główny 10
tel. 12 422 74 60
Przy ul. Kopernika wznosi się kościół Najświętszego Serca Pana Jezusa, będący konwentualnym kościołem
jezuitów. Jest to jedna z najokazalszych świątyń reprezentujących architekturę młodopolską, a jego 68-metrowej
wysokości wieża jest jedną z najwyższych w Krakowie. Przy ul. Warszawskiej mieści się kościół św.
Floriana, który był pierwszą krakowską parafią Karola Wojtyły, w której był duszpasterzem akademickim.
Powstanie tu kościoła wiąże się natomiast z sprowadzeniem relikwiami św. Floriana do Krakowa. Tradycja
bowiem głosi iż w 1184 r. woły wiozące do miasta relikwie świętego zatrzymały się w tym miejscu i nie
ruszyły się do chwili, aż nie postanowiono iż wybudowany tu zastanie kościół poświęcony św. Florianowi.
Dziś stoi tu XVII w. świątynia powstała po przebudowie wcześniejszej w stylu barokowym.
Z centrum miasta warto udać się papieskim tramwajem nr 8 do Łagiewnik, gdzie wznosi się Sanktuarium
Bożego Miłosierdzia, będącego jednym z najważniejszych sanktuariów w Polsce. W tej południowej części
Krakowa wznosi się neogotycki zespół klasztorny Zgromadzenia Sióstr Matki Bożej Miłosierdzia, wzniesiony
końcem XIX w. W kaplicy św. Józefa znajduje się słynący łaskami obraz Jezusa Miłosiernego, namalowany
według wizji św. siostry Faustyny Kowalskiej. Ponadto od 1966 r. w kaplicy spoczywa ciało św. siostry
Faustyny. Obok znajduje się natomiast wybudowana w latach 1999-2002, dwupoziomowa, elipsoidalna bazylika,
przy której wznosi się 77-metrowej wysokości wieża z platformą widokową. Nieopodal kompleksu powstaje
Sanktuarium św. Jana Pawła II, które erygowane zostało w 2011 r. Stanowi ono część większego kompleksu
Centrum Jana Pawła II "Nie lękajcie się!". W Sanktuarium znajdują się relikwie Jana Pawła II a także
płyta z grobu papieża z Grot Watykańskich Bazyliki św. Piotra w Rzymie.
Propozycja noclegu:
Hostel Ave Łagiewniki, ul. Kołodziejska 32
tel. 511 198 995
OPCJA C (Turystyka dla dzieci):
Zwiedzanie Krakowa przez najmłodszych turystów kulturowych wymaga kreatywnego podejścia do interpretacji
dziedzictwa, co oznacza przede wszystkim dostosowanie przekazywanych informacji do poziomu percepcji
dzieci (w zależności od wieku, liczebności grupy, zainteresowań) oraz takim skonstruowaniu trasy, by
była ona odpowiednia dla możliwości fizycznych turystów. Proponowany program łączy w sobie najbardziej
popularne miejsca odwiedzane przez turystów kulturowych w Krakowie z obiektami, które w szczególny sposób
są atrakcyjne dla najmłodszych odbiorców.
Trasę zwiedzania należy rozpocząć u stóp Wzgórza Wawelskiego od strony Bulwarów Wiślanych. To tutaj znajduje
się słynna rzeźba Smoka Wawelskiego autorstwa Bronisława Chromego. Smok, będący bohaterem bodaj
czy nie najsłynniejszej polskiej legendy od dawna pełni funkcję symbolu Krakowa. Zionąca ogniem figura
jest znakomitym tłem dla rodzinnej fotografii oraz dobrym punktem do wprowadzenia w historię Krakowa
i Polski poprzez opowiedzenie legend: o założeniu Krakowa przez Kraka, o zabiciu smoka przez szewczyka
Dratewkę oraz o królewnie Wandzie. Następnie należy udać się schodami przy ul. Bernardyńskiej na Wzgórze
Wawelskie. Wspinaniu się na Zamek towarzyszyć może informacja o średniowiecznych fortyfikacjach,
cechach różnych stylów architektonicznych oraz kulturze rycerstwa. Zwiedzanie Wzgórza wystarczy ograniczyć
do Katedry, w której dzieci odpocząć mogą zasiadając w ławkach. Opowieść o poszczególnych władcach
Polski (Władysław Łokietek, Kazimierz Wielki, Władysław Jagiełło, Królowa Jadwiga) i innych wybitnych
postaciach (św. Stanisław) to znakomite uzupełnienie dla szkolnych lekcji historii. Wyjątkową atrakcję
stanowi niewątpliwie wyjście na wieżę katedralną, gdzie znajduje się Dzwon Zygmunta, będący jednym
z największych dzwonów w Polsce. Po zwiedzeniu Katedry, można udać się na dziedziniec Zamku Królewskiego,
gdzie dzieci poznać mogą legendę o alchemicznych przygodach króla Zygmunta III Wazy. Dla dzieci w wieku
szkolnym wartościowa poznawczo okaże się z pewnością ekspozycja Skarbca Królewskiego, którą uświetnia
najcenniejsza polska pamiątka historyczna - Szczerbiec. Po zwiedzeniu Zamku Wzgórze Wawelskie można opuścić,
udając się Bramą Herbową w stronę ul. Kanoniczej, a następnie fragmentem Drogi Królewskiej. Przy ul Grodzkiej
warto zatrzymać się w Manufakturze Cukierków Ciuciu Artist (ul. Grodzka 38). Zza szyby obejrzymy
proces wytwarzania ręcznie robionych słodyczy (można je także kupić), a dla chętnych istnieje możliwość
zorganizowania specjalnych warsztatów. Ul. Grodzka prowadzi do placu Wszystkich Świętych. W okresie Bożego
Narodzenia warto zajrzeć do Kościoła Franciszkanów, w którym co roku wystawiana jest jedna z największych
krakowskich szopek. Dalej przechodząc pod Oknem Papieskim można udać się w stronę Dzielnicy Uniwersyteckiej.
Kolejnym celem jest dziedziniec Collegium Maius. Zainteresowanie dzieci wzbudzi pokaz ruchomego
i grającego zegara, który odbywa się między 9.00 a 17.00 co dwie pełne godziny. W czasie pokazu można
usłyszeć dawną melodię uniwersytecką oraz zobaczyć korowód postaci związanych z dziejami uniwersytetu.
Z budynku uniwersytetu ul. Św. Anny doprowadza na Rynek Główny, mijając po drodze rzeźbę ErosaSpętanego
autorstwa Igora Mitoraja (dzieci nie przepuszczą zapewne okazji, by wdrapać się do wnętrza "głowy").
Na Rynku warto poświęcić chwilę na karmienie gołębi (przy okazji można opowiedzieć legendę o krakowskich
gołębiach) oraz zwiedzenie Kościoła Mariackiego (tu warto wspomnieć historię o dwóch braciach-budowniczych
głównego kościoła parafialnego Krakowa). Jeśli czas pozwala, warto odwiedzić oddział Muzeum Historycznego
"PodziemiaRynku" - ekspozycja zawiera elementy interaktywne, które zainteresują najmłodszych
turystów, w muzeum organizuje się również tzw. lekcje muzealne. Odrobinę relaksu odnaleźć można w kolejnym
"słodkim zakątku" Krakowa, jakim jest Krakowska Manufaktura Czekolady (ul. Szewska 7), gdzie poznaje
się proces wytwarzania przepięknych czekoladowych figur. W sezonie letnim warto zahaczyć o plac Szczepański
ze słynną kolorową fontanną. Szczególnie w upalne dni, fontanna cieszy się ogromną popularnością wśród
najmłodszych.
Propozycja obiadu:
Restauracja Hawełka
Rynek Główny 34
Tel. 12 422 06 31
Po południu warto zwiedzić jedno z trzech krakowskich muzeów:
1. Ogród Doświadczeń im. S. Lema, zapoznające poprzez eksperymenty z podstawowymi prawami fizyki
(czynne tylko w sezonie letnim)
2. Muzeum Etnograficzne im. Udzieli (regularnie organizuje się tutaj warsztaty, pokazy dla dzieci)
3. Muzeum Inżynierii Miejskiej, pokazujące technikę "na wyciągnięcie ręki"
Miejsca przyjazne maluchom w centrum:
Klubokawiarnia Like!Konik (Pl. Wszystkich Świętych)
Kawiarnia Rodzinka Cafe (ul. Floriańska 15)
DZIEŃ III: Poza miastem
Ojcowski Park Narodowy
Trzeciego dnia warto zapoznać się z walorami środowiska przyrodniczego oraz kulturowego ziemskiego
powiatu krakowskiego. Zwiedzanie tego obszaru rozpocząć należy przy Bramie Krakowskiej mieszczącej
się w południowej części Ojcowskiego Parku Narodowego u zamknięcia wąwozu za Bramą Krakowską do doliny
Prądnika. Jest to ciekawa wizualnie brama skalna, powstała w obrębie odpornych na niszczenie jurajskich
wapieni skalistych, wykazujących większą odporność od sąsiednich utworów budujących podłoże doliny. Tworzące
wąskie przejście przez dolinę bloki skalne mierzą 15 m wysokości. Jej nazwa wynika z faktu, iż w przeszłości
prowadził przez bramę skalną szlak handlowy z Śląska do Krakowa. Natomiast sam Ojcowski Park Narodowy,
na obszarze którego przebywamy, założony został w 1956 r. dla ochrony tego wyjątkowego obszaru leżącego
na Wyżynie Krakowsko-Częstochowskiej. Podążając jednak dalej w górę biegu doliny Prądnika, dociera się
do ruin zamku w Ojcowie, wybudowanego w II poł. XIV w. przez Kazimierza Wielkiego. Do czasów obecnych
zachowała się jedynie zrekonstruowana wieża, w której urządzono wystawę poświęconą historii warowni.
Przed zniszczeniami wynikającymi z upływu czasu uchroniły się także fragmenty murów zamku.
Propozycja obiadu:
Zajazd Zazamcze, Ojców 1b
tel. 12 389 20 83
Następnie można udać się do Jaskini Ciemnej, którą tworzy obszerna komora krasowa, z mieszczącym
się w jej wnętrzu jednym z najważniejszych w kraju stanowisk archeologicznych. Odnalezione w niej ślady
człowieka datowane są na 120-115 tys. lat temu. Na wyraźnie odosobnionym wzgórzu Okopy, mieści się grodzisko
datowane na neolit i wczesne średniowiecze. Znaleziono tu ślady drewnianej konstrukcji oraz ok. 1800
fragmentów naczyń pochodzących z trzech-czterech faz osadniczych. Natomiast w dnie doliny Prądnika mieści
się wzniesiona w 1901 r. kaplica "Na Wodzie" p.w. św. Józefa Robotnika. Według legendy taka jej
lokalizacja wynika z próby ominięcia przez jej budowniczych carskiego zakazu budowania na obszarze ziemi
ojcowskiej, dlatego wybudowana ona została nad korytem Prądnika. Kaplica wykonana została w stylu szwajcarsko-ojcowskim,
natomiast jej wnętrze nawiązuje do stylu zakopiańskiego.
W Sułoszowej znajduje się natomiast jedna z najważniejszych wizytówek Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej,
wysoka skalna forma zwana Maczugą Herkulesa. Wznosząca się na wyraźnym wyniesieniu w dnie doliny
mierzy 25 m wysokości, przez co stanowi największą dominantę w dolinie. Natomiast tuż za nią wyłania
się na wzgórzu zamek w Pieskowej Skale. Zamek wybudowany w I poł. XIV w. przez Kazimierza Wielkiego
w ramach systemu obronnego zwanego Orlimi Gniazdami. Zamek przez wieki był siedzibą rodu Szafrańców,
którzy przekształcili gotycki zamek w renesansową rezydencję. Jednakże podczas licznych pożarów zniszczeniu
uległa znaczna część jego wyposażenia. Zamek ten często pojawiał się w filmach m.in. w serialu "Janosik".
|
