|
Opr. Agnieszka Lisowska
Dzień I "Śladami dawnego grodu"
Dojazd do Jeleniej Góry
Zwiedzanie miasta założonego w XII w. warto rozpocząć od przejścia przez ul. Podwale (B, C), okalającą
najstarszą część miasta (rynek z ratuszem) od strony zachodniej. Po schodach prowadzących przez dawne
mury miejskie zwiedzający wznoszą się nieco wyżej, stając na ulicy Grodzkiej. Dopiero z tego miejsca
można zauważyć, jak Podwale nabiera kształtu i charakteru suchej fosy miejskiej, która niegdyś była jednym
z elementów broniących wstępu do grodu. Wzdłuż ulicy ciągną się również mury miejskie, dzięki którym
do dziś można mówić, że miasto jest ogrodzone. Wchodząc do każdego średniowiecznego miasta trzeba było
przekroczyć broniące wstępu fortyfikacje. W Jeleniej Górze turysta także dziś może wycieczkę rozpocząć
od pokonania murów.
Mury miejskie (C, E, F, G ).
Mury, a właściwie ich szczątki w licznych fragmentach pochodzą prawdopodobnie z XIV wieku. Pozostałości
średniowiecznych fortyfikacji znajdują się przy ulicy Jeleniej, a także nieopodal kościoła śś. Erazma
i Pankracego. Jako mury obronne wzniesiono je na wysokość 8 metrów, a dookoła nich znajdowała się sucha
fosa, która z biegiem czasu (od końca XVIII wieku) wykorzystywana była jako ogród miejski. Zabójczy dla
murów był dopiero wiek XVIII. Zmiana technik wojennych oraz potrzeby rozrastającego się miasta spowodowały,
że fortyfikacje straciły na znaczeniu i zaczęły nawet przeszkadzać. Gdy zrozumiano jak wielką wartość
przedstawiają dla obrazu miasta, było już zbyt późno dlatego też do dziś zachowały się jedynie częściowo
- Baszta Wojanowska, której basteja kryje obecnie kaplicę św. Anny, Baszta Zamkowa i Grodzka oraz fragmenty
murów, które przeplatają się ze współczesną architekturą miasta.
Plac Ratuszowy, Ratusz (D)
Najważniejsze miejsce w każdym średniowiecznym mieście to rynek z ratuszem. W Jeleniej Górze ten plac
ma kształt prostokątny i otoczony jest odrestaurowanymi barokowymi kamieniczkami, z jedynym zachowanym
na Śląsku kompletnym ciągiem podcieni. W jego centralnym punkcie znajduje się klasycystyczny budynek
ratusza wzniesiony w latach 1747-1749. Został wybudowany na prostokątnym planie, a jego charakterystycznym
elementem jest dach z czteroboczną wieżą, przechodzącą następnie w tambur stanowiący fundament dla hełmu
z latarnią i zegarem. W podziemiach zachowały się natomiast ślady wcześniejszych budowli: gotyckiej i
renesansowej. Obecnie działa tam restauracja. Na szczególną uwagę zasługuje znajdująca się na południowej
ścianie budynku tablica "Urbem Boleslaus Distortus struxit A.D. MCVIII" niezwykle cenna z punktu widzenia
historii miasta. Dokładnie tłumacząc można dowiedzieć się, że Jelenia Góra została założona w 1108 r.
przez Bolesława Krzywoustego. We wnętrzu Ratusza znajduje się druga tablica, z której można się dowiedzieć,
że Krzywousty dał miastu początek, ale rozszerzył je w 1242 r. Bolesław Łysy, a Bolko Świdnicki w 1281
r. dokonał jego przebudowy i otoczył je murami. Dziś Ratusz jest siedzibą oddziału Dolnośląskiego Urzędu
Wojewódzkiego.
Kościół śś. Erazma i Pankracego (H)
Świątynia poświęcona jest patronom Jeleniej Góry. Wzniesiono ją w latach 1304-1346 za panowania księcia
Henryka Jaworskiego. Kościół jest wykonany z kamienia łamanego i piaskowca i wzniesiony w stylu gotyckim.
Jest budowlą trzynawową, czteroprzęsłową bazyliką, z wydłużonym pięcioprzęsłowym prezbiterium. W fasadzie
zachodniej znajduje się prostokątna wieża przechodząca w ośmiobok, zwieńczona hełmem, z boku naw można
zobaczyć rząd późnogotyckich kaplic. We wnętrzu dominującym elementem wystroju jest ołtarz główny z lat
1713-1718 z obrazem Przemienienia Pańskiego autorstwa J. Kretschmera z rzeźbami T.
Weisfeldta, flankują
go w prezbiterium drewniane stalle z 1565r. a uzupełnia ambona z 1591r.
Brama Wojanowska ( I)
Baszta Wojanowska i przylegająca do niej basteja stanowiły w średniowieczu kompleks obronny. Jego funkcją
było strzeżenie bramy, przez którą wiodła droga do Wojanowa. W 1480r. wieża uległa zawaleniu, odbudowano
ją jednak w dzisiejszym kształcie umieszczając u góry zegar, a całość przykrywając hełmem z latarnią.
Brama stała u wylotu dzisiejszej ul. M. Konopnickiej do 1755, kiedy to ją wyburzono, a w rok później
w jej miejscu postawiono barokową furtę bramną, która spełniała funkcje rogatkowo-porządkowe. Przechodząc
przez bramę warto zwrócić uwagę na ozdobne kartusze znajdujące się na filarach i przedstawiające trzy
herby: pruski, śląski i miejski.
Cerkiew prawosławna śś. Piotra i Pawła (J)
Pierwsze wzmianki o kościele pochodzą z 1453r., wówczas oczywiście służył on potrzebom religijnym katolików.
Budowlę wybudowano na planie prostokąta i składa się on z dwuprzęsłowej nawy, bez wydzielonego prezbiterium.
Nad wejściem wznosi się wieża, w górnej części o przekroju ośmioboku zakończona hełmem. Na północnej
ścianie wmurowane są dwa kamienne krzyże pokutne. Od 1952r. obiekt przekazano wspólnocie prawosławnej
z celem sprawowania jej liturgii. Wnętrze kościoła ozdabia ikonostas i szereg ikon przywiezionych tu
ze zniszczonych cerkwi lubelskich.
Kościół pw. Podwyższenia Krzyża Świętego z zespołem barokowych kaplic (K)
Obiekt powstał jako ewangelicki kościół Łaski Bożej w XVIII wieku, na wzór kościoła św. Katarzyny w Sztokholmie.
Jeleniogórska budowla jest największą z sześciu, które pozwolono wznieść ewangelikom na terenie Dolnego
Śląska - innymi lokalizacjami były pobliska Kamienna Góra, a także Cieszyn, Kożuchów, Milicz i Żagań.
Świątynię wybudowano w stylu barokowym, na planie równoramiennego krzyża greckiego. Jej długość wraz
z pomieszczeniem na zakrystię wyniosła ok. 74 m., natomiast wysokość od posadzki wewnątrz kościoła po
krzyż na kopule - 57 m. Wszystkie sklepienia zdobione są malowidłami naściennymi w stylu późnego baroku.
Na szczególną uwagę zasługuje przepiękny ołtarz z prospektem organowym z figurami autorstwa rzeźbiarza
J. J. Urbańskiego. Ten jedyny w swym bogactwie prospekt zawiera największy skarb muzyczny na Śląsku,
a mianowicie 76-głosowe barokowe organy o przepięknym romantycznym brzmieniu.
Kościół otoczony jest zespołem barokowych kaplic grobowych stawianych przez mieszkańców miasta po wybudowaniu
kościoła aż do 1770 r. Do dziś zachowało się 19 z nich, które otaczają park zwartym wieńcem, tworząc
wyjątkowy zespół architektury i sztuki cmentarnej.
Dworzec kolejowy PKP Jelenia Góra (K)
Alternatywny plan zwiedzania: Odwrócona kolejność zwiedzania z dodaniem trasy widokowej do schroniska
PTTK "Perła Zachodu". Dojazd pociągiem do dworca PKP Jelenia Góra, a następnie zwiedzanie obiektów: kościół
pw. Podwyższenia Krzyża Św., Cerkiew prawosławna śś. Piotra i Pawła, Brama Wojanowska, kościół śś. Erazma
i Pankracego, mury miejskie, Ratusz i Rynek, schronisko PTTK "Perła Zachodu".
Schronisko PTTK "Perła Zachodu"
Nazywane również gościńcem, jest położone u stóp Jeziora Modre, kilka kilometrów od Jeleniej Góry. Obiekt
jest malowniczo usytuowany nad krawędzią stromego urwiska, będącego jednocześnie linią brzegową jeziora.
Do schroniska prowadzi malownicza trasa, której cały czas towarzyszy nurt meandrującego Bobru. Kierując
się w stronę schroniska warto zwrócić uwagę na wieżę widokową na wzgórzu Krzywoustego, nazywaną potocznie
"Grzybkiem". Z jej szczytu roztacza się malowniczy widok na miasto.
 Dzień II "W Górach Olbrzymich"
Karpacz.
Dojazd możliwy autobusem PKS do Karpacza z Jeleniej Góry na przystanek BACHUS (A).
Pieszy spacer przez Karpacz: Przechodząc obok Muzeum Sportu i Turystyki (B), które zainteresowani mogą
zwiedzić, dochodzi się do głównej drogi (ul. Obrońców Pokoju (C). Następnie za trzema szlakami wzdłuż
Łomniczki, przechodząc przez niewielki lasek wychodzi się na ulicę Wilczą (D), po czym dociera do następnego
rozwidlenia szlaków w Wilczej Porębie. Przekraczając granice Parku Narodowego wchodzi się do lasu i wędruje
dalej wzdłuż potoku Łominiczki, docierając i przekraczając "Betonowy Most". Po dłuższym odcinku wędrujący
dochodzi do schroniska PTTK "Nad Łomniczką" (E). Idąc dalej leśną trasą przez Kocioł Łomiczki zboczami
jaru podziwiać można wspaniałe wodospady Łomniczki.
Na podejściu nieco wyżej na uwagę zasługuje osobliwy "Cmentarz Ludzi Gór" upamiętniający zmarłych
tragicznie w górach. Po trudach wędrówki zwiedzający wychodzi wreszcie na równię pod Śnieżką, gdzie znajduje
się bufet pod Śnieżką zwany także Domem Śląskim, skąd już prosta droga na najwyżej położony szczyt Karkonoszy-
Śnieżkę (F). Docierając do celu można zobaczyć słynne "latające talerze" - obserwatorium meteorologicznena
Śnieżce oraz do dziś czynną kaplicę św. Wawrzyńca. Droga powrotna obejmuje odwróconą kolejność trasy.
Wilcza Poręba to dawna osada Kurzaków powała w XVII wieku. W późniejszym okresie rozwoju osady
głównym zajęciem miejscowej ludności stały się pasterstwo oraz zbieranie ziół. W związku z tym duża część
mieszkańców należała do słynnego w owym czasie cechu zielarzy zwanych też często laborantami, który mieścił
się na obszarze Karpacza. Dziś Wilcza Poręba to część Karpacza, która skupia głównie zabudowę wczasową
i pensjonaty.
Betonowy most to przeprawa przerzucona nad wodami Łomniczki. Kiedyś szlak wiódł właśnie przez
ten most. Jednak jego pogarszający się stan, grożący w każdej chwili zawaleniem zmusił do zamknięcia
szlaku i wejścia na obiekt.
Schronisko PTTK "Nad Łomniczką" (B)- historia schroniska jest dosyć niepewna. Prawdopodobnie na
miejscu dzisiejszego schroniska funkcjonował niegdyś drewniany szałas myśliwski.
Kocioł Łomniczki to kocioł polodowcowy ze słabo wykształconymi ścianami. Jedynie na jego północno-
zachodnich oraz południowo- zachodnich zboczach odsłaniają się większe fragmenty skał, a cały południowo-
wschodni stok opadający spod Śnieżki pokryty jest rumowiskiem skalnym. Kocioł Łomniczki jest jedynym
kotłem w Karkonoszach (i całych Sudetach), którego zboczami wspina się szlak turystyczny.
Wodospady Łomniczki to ciąg kaskad na potoku Łomniczka o długości ok. 300m i łącznej wysokości
ok.150m spływających wąską rynną erozyjną zwaną Jarem Łomniczki.
Cmentarzyk Ofiar Gór / Ludzi Gór - "Martwym ku pamięci, żywym ku przestrodze"- to symboliczny
cmentarz poświęcony wg idei twórców pamięci osób, które zginęły w Karkonoszach, bądź mieszkały w okolicy,
a zginęły w górach świata. Głównymi inicjatorami urządzenia symbolicznego cmentarza w Kotle Łomniczki
byli działacze Koła Przewodników Sudeckich w Jeleniej Górze oraz członkowie Górskiego Ochotniczego Pogotowia
Ratunkowego.
Bufet Pod Śnieżką ("Śląski Dom") na Przełęczy pod Śnieżką. Dawniej istniał tu prowizoryczny obiekt
posiadający izbę oraz komórkę. Zwany był Herrenbaude i należał do rodziny von Schaffgotschów, właścicieli
śląskich zboczy Karkonoszy. Dane co do jego wyglądu są sprzeczne, niektórzy autorzy piszą, że był to
kamienny schron, inni twierdzą, że drewniana buda. Schronisko powstało w latach 1680-1690. Różne koleje
losu, m.in. pożar sprawiły, że roku w 1904 Friedrich Lang na zgliszczach postawił nowy budynek nazwany
potem Śląskim Domem.
Śnieżka - kulminacja Karkonoszy (1602 m n.p.m) i najwyższy szczyt całych Sudetów.
Obserwatorium meteorologiczneIMGW "latające talerze". W roku 1947 wzniesiono charakterystyczny
budynek w postaci trzech latających talerzy, mieszczący Wysokogórskie Obserwatorium Meteorologiczne
IMGW.
Początkowo kontrowersyjny obiekt dziś odczytywany jest jako symbol Śnieżki.
Kaplica św. Wawrzyńca. Budowla ma kształt rotundy o wysokości 14 m i zbudowana jest na planie
koła o średnicy ok.7m z dostawionym kwadratowym przedsionkiem. Wnętrze kaplicy pokrywają malowidła z
lat 80. XIX w. Kaplica wielokrotnie płonęła od pożarów wywołanych uderzeniem pioruna, a mimo to przez
prawie 300 lat stawia czoło kaprysom pogody
.
 Dzień III " Z wizytą u księżniczki Kunegundy…"
Ostatni dzień proponowanego pobytu obejmuje zwiedzanie warowni Chojnik i powrót do miejsca stałego
zamieszkania.
Ruiny zamku Chojnik
Według hipotez historyków pierwszym założeniem obronnym na górze Chojnik był gród plemienia Bobrzan.
Na pewno w drugiej połowie XIII wieku Bolesław Łysy-(Rogatka) wzniósł tu dwór myśliwski o cechach obronnych,
który pod koniec XIII wieku rozbudował książę świdnicki, Bolko I Surowy. To właśnie za jego czasów, prawdopodobnie
około 1355 roku, wzniesiono również zamek na Chojniku, zastępując wcześniejszy dwór. Na skalistym szczycie
opadającym od południa pionową ścianą powstała kamienna twierdza. Choć miała niewielkie rozmiary, to
przez swoje położenie była niezwykle trudna do zdobycia. Zachodnią część założenia zajmował budynek mieszkalny,
a wschodnią - potężna okrągła wieża. Niewielki dziedziniec od północy i południa broniły masywne mury.
Całość wzniesiona została z kamienia. Po śmierci Bolka II wdowa po nim, księżna Agnieszka, oddała zamek
w 1392 roku Gotsche Schaffowi, późniejszemu protoplaście potężnego śląskiego rodu Schaffgotschów. Jeszcze
w XV wieku rozbudowywano warownię, wznosząc od strony północno-wschodniej rozległy zamek dolny o nieregularnym
kształcie, który zajęły głównie pomieszczenia gospodarcze. Przy południowym murze znajdowała się kuchnia,
dalej na wschód mieszkania załogi zamkowej, przy murze północno-wschodnim piwnica i dalej sala sądowa.
Na środku dziedzińca zamku dolnego wzniesiono kamienny pręgierz. O zamku krąży wiele legend, z których
najbardziej znana jest ta o księżniczce Kunegundzie. Turyści zazwyczaj wysłuchują jej od przewodnika
już na dziedzińcu.
Legenda głosi, że mieszkała tu księżniczka Kunegunda, córka właściciela zamku. Jej kaprysem było, żeby
kandydat na męża, objechał konno w pełnej zbroi zamkowe mury. Długo nikomu się to nie udawało, a kolejni
śmiałkowie ginęli spadając w przepaść. Któregoś dnia jednak przybył na zamek rycerz z Krakowa, który
dokonał tego karkołomnego wyczynu. Kiedy jednak oczarowana księżniczka ofiarowała mu swoją rękę - odrzucił
jej starania i odjechał. Poniżona i niechciana, miała rzucić się w przepaść z murów, z których wcześniej
spadali śmiałkowie wysyłani przez nią na śmierć. Do dziś podobno w księżycowe noce widuje się tam ducha
jednego z rycerzy, który konno objeżdża zamkowe mury.
Na zamku odbywają się latem turnieje rycerskie, które stanowią świetne widowisko nie tylko dla fanów
historii średniowiecznego rycerstwa. Cyklicznym eventem jest Rycerski Turniej Kusznicy o Zloty Bełt Chojnika.
Oprócz konkursu kuszników na jego program składają się: pokazy walk rycerskich, dawnego tańca, zdobywania
zamku, a także koncerty muzyki dawnej i wymieniane w kolejnych latach rodzaje zawodów dla chętnych gości.
|
