|
Opracował: Michał Stępniewski
Pierwszy
dzień zwiedzania - miasta Kościan i Śmigiel.
1. Ratusz z Muzeum Miasta Kościana, Rynek 1
Pierwsze
informacje o istnieniu siedziby urzędu miejskiego pochodzą z 1385 W
roku 1397 ratusz był także siedzibą sądu ziemskiego. W roku 1400
przebywał tu wizytujący miasto król Władysław Jagiełło. Dzisiejszy
Ratusz jest budynkiem XIX- wiecznym, zbudowanym w stylu
późnoklasycystycznym. Na początku XX wieku miała miejsce jego kolejna
przebudowa w stylu eklektyczno – klasycystycznym. Ratusz jest
budynkiem trzypiętrowym który wieńczy czworokątna wieża. Wnętrze
zdobi sztukateria oraz pilastry jońskie. Na zewnętrznej ścianie
ratusza widnieje tablica pamiątkowa na część mieszkańców
zamordowanych przez hitlerowców. Na pierwszym piętrze znajduje się
powstałe w 1976r z inicjatywy Towarzystwa Miłośników Ziemi
Kościańskiej Muzeum Regionalne. Gromadzi ono zbiory z zakresu
archeologii, etnografii, filokartystyki
(kolekcja pocztówek), historii, militariów, numizmatyki, a
także sztuki. Do najciekawszych i najstarszych
należą pochodzące sprzed około 5000lat toporki. Również
na pierwszym piętrze znajduje się siedziba Towarzystwa Miłośników
Ziemi Kościańskiej. Organizacja ta swoimi działaniami wspiera badania
naukowe na tym terenie, upowszechnia wiedzę o mikroregionie , w tym
realizuje wydawanie publikacji.
2. Fara Kościańska - kościół p.w. Najśw.
Marii Panny Wniebowziętej, ul. Kościelna 1
Niewątpliwie jest to perła
wśród kościańskich zabytków. Tę gotycką budowlę wybudowano w latach
1333-1356. W początkowej fazie swojego istnienia był to kościół
jednonawowy, lecz stan ten zmienił się już od przed końcem XIV wieku
i ostatecznie świątynia posiada trzy nawy. Kolejne modernizacje
notowane są na wieki XV i XVI – wtedy to powstały m.in. kaplice
dobudowane wokół kościoła. Istniejąca dawniej wieża uległa
zniszczeniu w 1711 podczas wielkiego huraganu – potem już nigdy
jej nie odbudowano.
Główne wejście do kościoła
zdobi neogotycki portal, a nad wejściami bocznymi znajdują się
ostrołukowe portale gotyckie. Najcenniejszym elementem wystroju jest
wykonany w 1620 roku trzykondygnacyjny późnorenesansowy główny ołtarz
(ze starszymi o niemal 100 lat fragmentami w części dolnej) z rzeźbą
Matki Bożej z Dzieciątkiem. Po bokach ołtarza znajdują się dwie
figury: Św. Jana Chrzciciela oraz Św. Jana Ewangelisty. Dalsze części
ołtarza przedstawiają sceny: ucieczki do Egiptu, ofiarowania w
Świątyni, pokłonu pasterzy oraz postacie trzech królów. Kolejny
bardzo cenny zabytek w Farze to pochodzący z 1507 roku i wykonany w
Gościeszowicach przez tamtejszego rzemieślnika ołtarz Zesłania Ducha
Świętego, dla mistrzowskiego wykonania niegdyś przypisywany nawet
samemu Witowi Stwoszowi. Dzisiejszy stan ołtarza różni się od stanu
pierwotnego, o czym świadczą zachowane zawiasy sugerujące formę
tryptyku - wcześniej ołtarz musiał posiadać skrzydła zewnętrzne. Tło
ołtarza stanowią sceny przedstawiające życie Chrystusa i Marii a
także sceny z biczowania, ukoronowania cierniem, upadku pod krzyżem i
samego ukrzyżowania. Na rewersie znajdują się z kolei: Narodzenie
Chrystusa, Rzeź Niewiniątek, Obrzezanie oraz Jezus w Świątyni w wieku
12 lat. Następnym zabytkiem jest barokowa (1734) grupa pasyjna z
belki tęczowej, na którą składają się rzeźby Chrystusa ukrzyżowanego,
Matki Bolesnej, Św. Jana Ewangelisty oraz Marii Magdaleny, a także
Longina i Stefatona. Pozostałe warte uwagi elementy wyposażenia fary
to: organy pochodzące z 1735, wykonane przez Michaela Englera
Młodszego, XVIII wieczna ambona, renesansowe nagrobki Macieja i
Jadwigi Opalińskich oraz starosty Jana Orzelskiego wraz z żoną,
pochodzące z około 1590r.
3. Dom mieszkalny przy ulicy Masztalerza 2
XIX-wieczny budynek był
domem rodzinnym Franciszka Masztalerza, powstańca poległego w
powstaniu listopadowym. Stanowi on rzadką w tej okolicy konstrukcje
szachulcową i ma formę prostokąta. Część budynku jest murowana, druga
część to właśnie szachulec. 9 maja 1983r. odsłonięto tablice
upamiętniającą powstańca - znajduje się ona na frontowej ścianie
budynku.
4. Kościół parafialny p.w. Pana Jezusa
Kościół parafialny p.w. Pana Jezusa wybudowano w miejscu
nieistniejącego klasztoru Dominikanów. Kościół i klasztor wraz ze
słynnym krucyfiksem uległy całkowitemu zniszczeniu podczas potopu
szwedzkiego. Budowę nowego barokowego kościoła rozpoczęto z
inicjatywy Melchiora i Krystyny Gurowskich. Wtedy to wybudowano jego
pierwszą część – znaczna rozbudowa nastąpiła między rokiem 1905
a 1907, kiedy to wzniesiono część neobarokową od ambony do głównego
wejścia. W kościele umieszczono krucyfiks uchodzący za cudowny. Wiążę
się z nim lokalna legenda. Chrystus wiszący na krzyżu miał powiedzieć
"Sprawiedliwie sądźcie, synowie ludzcy". Później
przypisywano mu cudowne ozdrowienia. W latach II wojny światowej
kościół służył zaborcy jako magazyn. W roku 2008 po odnowieniu
dokonano jego powtórnej konsekracji. W ołtarzu z roku 1700
umieszczono w centralnym miejscu cudowny krzyż, natomiast wieńczy go
XVIII-wieczna Pieta. Z prawej strony ołtarza widnieje bogato zdobiona
rokokowa ambona.
Obiad/kolacja: zalecany
w Restauracji „ Zajazd u Dudziarza”, Skwer Krimpen 1
(w menu dominuje tradycyjna kuchnia polska)
5. Wiatrak - koźlak - Skwer Krimpen
Zabytkowy Wiatrak Koźlak stoi na Skwerze Krimpen. Pochodzi on z roku
1714. Jako jego pierwsza lokalizacja podawany jest podkościański
Czarków, skąd ostatecznie trafił na skwer w Kościanie.
6. Śmigiel – wiatraki
Słynący z bardzo dużej ilości wiatraków, niegdyś liczba ta dochodziła
do 100, dziś zachowały się dwa
XVIII-wieczne koźlaki. Wiatraki w Śmiglu były niegdyś punktem
orientacyjnym dla wędrujących.
Nocleg
zalecany: Hotel-Restauracja
Zajazd u Dudziarza Skwer Krimpen 1 , 64-000 Kościan
Dzień
drugi : okolice Kościana.
7. Turew – Pałac Chłapowskich, miejsce urodzenia-
Dezyderego Chłapowskiego, ul. Szkolna 4
Przy drodze z Kościana do Śremu leży miejscowość Turew, która od
1730r pozostawała we władaniu rodziny Chłapowskich. W roku 1788
urodził się tutaj Dezydery Chłapowski, najpierw zasłużony żołnierz
między innymi wojsk napoleońskich, potem (od 1815) właściciel majątku
i pionier nowoczesnego wielkopolskiego rolnictwa. W Turwi znajduje
się pałac wraz z parkiem z II połowy XVIIII wieku. Sam pałac w stylu
późnobarokowym wybudowano przypuszczalnie w latach 1760–1770. W
późniejszych latach był on jednak wielokrotnie przebudowywany. Gmach
główny usytuowano na planie prostokąta, posiada on dwa piętra oraz
częściowo piwnice. Wejście do pałacu wieńczy fronton wraz z małym
tarasem. Do pałacu dobudowano kaplicę (1846 – 47) w stylu
neogotyckim, murowaną, krytą dwuspadowym dachem. Wnętrze pałacu
zdobią zachowane dekoracje stiukowe. Salon, gabinet oraz bibliotekę
ozdabiają rozety. Najbardziej godnym uwagi pomieszczeniem jest salon,
który zdobią stiuki o tematyce muzycznejWydarzenia ostatniej wojny
nie naruszyły pałacu, jednak nie przetrwały bardzo bogate zbiory
biblioteczne, spalone przez hitlerowców. Po wyzwoleniu obiekt stał
się siedzibą PGR, co doprowadziło go szybko do stanu ruiny. W latach
pięćdziesiątych jednak pałac staje się siedzibą PAN, co
prawdopodobnie uratowało go od niszczenia. Całość otoczona jest około
20- hektarowym parkiem im. Gen. Dezyderego Chłapowskiego. Turystów
kulturowych może zaciekawić fakt, że kręcono tutaj zdjęcia do filmu
"Najdłuższa wojna nowoczesnej Europy".
8. Rąbiń - kościół pw. Św. Piotra i Pawła. Dzisiejsza
świątynia powstała na przełomie wieku XV i XVI i wzniesiono ją w
stylu późnogotyckim, jednak na bazie pierwotnej romańskiej budowli
sakralnej z XIII wieku, której elementy przetrwały w późniejszym
kościele. W roku 1648 dokonano rozbudowy kościoła i z obu stron
powstały dwie barokowe kaplice pw. Św. Józefa i Matki Bożej. Kościół
jest budynkiem jednonawowym z wyodrębnionym prezbiterium. Wnętrze
zdobi barokowy XVIII-wieczny ołtarz główny, późnorenesansowa ambona z
XVII w oraz chrzcielnica z wieku XIX. Znajduje się tu także nagrobek
Rąbińskich z 1614 roku oraz tablica epitafijna Stanisława
Chłapowskiego. Obok kościoła stoi neogotycka dzwonnica a całość okala
XIX wieczny mur. Po obu stronach kościoła znajdują się tablice tzw.
Kopaszewskiej Drogi Krzyżowej, miejscowej lokalnej trasy pątniczej.
Rąbiński kościół wiejski znajduje się na szlaku romańskim.
Obiad: zalecany w Karczmie „Pod Bocianem”, w Skansenie
w Cichowie, tel. 507-920-144
9. Cichowo - Skansen Filmowy „Soplicowo”,
Cichowo 11
Cichowo to miejscowość, w której zlokalizowany jest Skansen Filmowy
„Soplicowo”. Nagrywano tu większość scen znanego
niemal wszystkim polakom filmu Andrzeja Wajdy „Pan Tadeusz”.
Realistyczna scenografia autorstwa Allana Starskiego wprowadza
odwiedzającego w świat filmu i przenosi go w czasy „ostatniego
zajazdu na Litwie”. W skład zabudowy wchodzą min. wozownia,
stajnie, spichlerz oraz stodoła i żuraw. Najmłodsi turyści mogą tu
zetknąć się po raz pierwszy z polską epopeą literacką, a ci starsi
porównać swoje wyobrażenia z lektury z zatrzymaną w kadrze filmową
rzeczywistością. Pobliskie jezioro podnosi atrakcyjność wypoczynku w
tej okolicy.
10. Lubiń - opactwo Benedyktynów, Pomnik Historii
Pierwotna budowa opactwa datowana jest na ok. 1075r. a fundatorem był
prawdopodobnie Bolesław Śmiały. Klasztor spłonął jednak pod koniec XI
wieku. Odbudowano go w skromniejszej formie, a jego drugim fundatorem
stał się Bolesław Krzywousty wraz z przedstawicielami rodu Awdanców.
Z początku kompleks ze świątynia wzniesiono w stylu romańskim, po
przebudowie otrzymały one najpierw wygląd gotycki, a następnie w
wyniku kolejnych modernizacji barokowy. Zakonnicy zamieszkujący
klasztor zostali sprowadzeni z belgijskiego konwentu Św. Jakuba w
Leodium. Usytuowanie klasztoru miało duże znaczenie, gdyż leżał on na
szlaku z Poznania do Wrocławia, co dawało możliwości łatwiejszych
kontaktów ze Śląskiem. Prawdopodobnie w Lubiniu pochowany został w
roku 1231 Władysław Lasonogi, syn Mieszka III Starego, władca
wielkopolski i krótko książę princeps (zwierzchni) całej Polski.
Podczas wielkopolskiej wojny domowej, w roku 1383 klasztor został
wyludniony, odnowiono go po roku 1444 pod rządami opata Stefana,
kiedy to rozpoczęła się era ponownego rozkwitu konwentu. W 1604 roku
otworzono tu szkołę muzyczną dla chłopców. Podczas najazdu Szwedów w
roku 1655 klasztor został spustoszony. Kolejne nieszczęście spadło na
benedyktynów w roku 1836, kiedy to Prusacy dokonali zamknięcia
klasztoru, a zakonników przepędzono. Około roku 1847 zaborcy
rozebrali także znaczną część kompleksu klasztornego, zostawiając
tylko jego fragment. Benedyktyni powrócili tu tuż po pierwszej wojnie
światowej. Krótko po przybyciu wybudowali nowy obiekt. Jednak krotko
po wybuchu II wojny światowej hitlerowcy internowali dużą część
zakonników. Po wojnie w 1945r. benedyktyni po raz kolejny wracają do
Lubinia. Najważniejszym elementem dzisiejszego kompleksu jest kościół
klasztorny pw. Narodzenia Najświętszej Panny Marii. Jego główny
ołtarz konsekrowano po raz pierwszy w 1145. Romański kościół
zbudowany z granitu posiadał pierwotnie takiż wystrój, jednak podczas
późniejszych modernizacji w XV i XVI pojawiły się obok nich formy
gotyckie. Później dobudowano dwie kaplice, co spowodowało iż kościół
otrzymał formę krzyża łacińskiego. Dziś jego wnętrze obok godnych
uwagi późnogotyckich stalli zdobią także elementy barokowe i
rokokowe. Przy klasztorze działa muzeum, założone w 1924 r. którego
zbiory liczą blisko 30 tysięcy jednostek. Do najcenniejszych należy
księgozbiór Biblii Radziwiłłów z1563 r. Dnia 9 grudnia 2009 roku.
decyzją Prezydenta RP Opactwo Benedyktynów w Lubiniu stało się
Pomnikiem Historii. Opactwo leży na Szlaku Romańskim.
11.
Krzywiń - Kościół Św. Mikołaja i 2 wiatraki (ul.
Kościelna).
Fundatorami Krzywińskiego kościoła parafialnego wybudowanego w stylu
gotyckim po połowie XV wieku byli benedyktyni z Lubinia. Znaczną
modernizację kościół przeszedł w 1824, kiedy to zawalone stropy
zastąpiono nowymi, był on restaurowany również w latach późniejszych.
Kościół wieńczy wieża, a jego wnętrze zdobi późnorenesansowy ołtarz
fundacji Zygmunta Gierlachowskiego, datowany na rok 1628. W trzech
kondygnacjach ołtarza przedstawionych jest sześciu świętych oraz
Chrystus Zmartwychwstały. Dopełnienie ołtarza stanowią płaskorzeźby
ze scenami Wniebowzięcia oraz Koronacji Najświętszej Marii Panny.
Kościół posiada cztery boczne ołtarze w stylu późnego renesansu, z
obrazami i rzeźbami świętych W świątyni znajduje się rokokowa ambona,
której powstanie datowane jest na wiek XVIII. Krzywiński kościół jest
zaliczany do wielkopolskiej odnogi szlaku pątniczego Droga Świętego
Jakuba.
12.
Gryżyna: ruiny kościoła Świętego Marcina i tzw. brzoza
gryżyńska
Kościół
powstał prawdopodobnie pod koniec XIII w. Wybudowany w stylu gotyckim
z kamieni polnych w miejscu dawnej osady, później opuszczony wraz z
nią. Ruiny zachowały się do wysokości 7-8m. Dwór w Gryżynie
(niedostępny dziś dla zwiedzania) gościł niegdyś Adama Mickiewicza.
Uwagę poety miejscowi próbowali skierować na ponurą ludową legendę,
dotyczącą przykościelnej brzozy. Na cmentarzu przy kościele z grobu
miała wystawać rączka zmarłego dziecka, nie ukaranego przez matkę za
życia za uderzenie jej. Dopiero po „wymierzeniu kary” za
pomocą brzozowej rózgi ręka miała zniknąć. Na tym miejscu wyrosła
wówczas jakoby stojąca tam do dziś rozłożysta brzoza…
|
