|
Armin Mikos v. Rohrscheidt, Piotr Kempski
Przeprowadzona analiza wykazała dla miasta Kalisz i powiatu ziemskiego kaliskiego istnienie znaczącego potencjału walorów turystycznych trzech wiodących oraz trzech drugorzędnych form turystyki kulturowej. Do pierwszej grupy zaliczają się turystyka religijna, w tym pielgrzymkowa oraz turystyka tematyczna, a w jej ramach biograficzna oraz turystyka muzealna. W drugiej grupie należy wymienić zasoby turystyki industrialnej, eventowej oraz etnicznej. Przy podjęciu starań w dziedzinie organizacji produktów turystycznych oraz odpowiednio dobrej promocji można spodziewać się zwiększenia ruchu odwiedzających, ukierunkowanego na atrakcje tych form turystyki.
Turystyka religijna i pielgrzymkowa
Niewątpliwie największą atrakcją mikroregionu kaliskiego z punktu widzenia tej formy turystyki jest sanktuarium św. Józefa w Kaliszu. Jest to najstarszy w kraju oraz jeden z najstarszych na na świecie ośrodków kultu tego świętego. Cieszy się on znaczną popularnością wśród polskich katolików, jest odwiedzany przez liczne pielgrzymki z różnych zakątków kraju. Przedstawiciele szeregu grup społecznych, kultywujących nabożeństwo do tego świętego (m. in. byli duchowni więźniowie obozów koncentracyjnych, ludzie świata pracy fizycznej, wierni diecezji kaliskiej, której patronem jest św. Józef) regularnie odwiedzają Kalisz. Ponadto organizowane są tu cyklicznie kongresy teologiczne. Najstarszym kościołem, a zarazem najstarszym zachowanym zabytkiem w powiecie kaliskim jest dzisiejsza Katedra (dawna fara kaliska) pod wezwaniem św. Mikołaja z cennymi barokowymi elementami wyposażenia, m. in. barokowym ołtarzem głównym z roku 1662. Po erygowaniu w 1992 przez Jana Pawła II Diecezji Kaliskiej przy kościele funkcjonuje siedziba biskupia, co na ograniczoną skalę ogniskuje wokół niego ruch pielgrzymkowy. Innymi cennymi i potencjalnie atrakcyjnymi dla turystów obiektami sakralnymi są : pojezuicki kościół św. Stanisława i Wojciecha (dziś znany jako kościół garnizonowy), kościół i klasztor pobernardyński (obecnie jezuicki) a także kościół i klasztor franciszkanów. Oprócz cennych miejsc religijnych w samym Kaliszu można wyróżnić także walory szeregu kościołów w powiecie kaliskim. Warte uwagi i odwiedzin są świątynie w Stawiszynie i Iwanowicach z okresu gotyckiego, oraz drewniane kościółki w miejscowościach Blizanów, Pamięcin i Rychnów. Do grupy najwcześniej wzniesionych świątyń w powiecie należą kościoły w Stawie pod wezwaniem św. Mikołaja (około 1520), w Stawiszynie pod wezwaniem św. Bartłomieja i Jadwigi z I połowy XIV wieku, w Iwanowicach pod wezwaniem św. Katarzyny (1463), a także wcześniej wspomniany kościół św. Mikołaja w Kaliszu z 1257 roku.
Turystyka muzealna
Muzeum Okręgowe Ziemi Kaliskiej jest najważniejszym miejscem i celem wycieczek pojedynczych turystów jak i także zorganizowanych grup zainteresowanych edukacją na temat ziemi kaliskiej. Jednocześnie wraz ze swoimi oddziałami w mieście i okolicy, stanowi znaczący potencjalny zespół celów wypraw muzealnych. Zbiory muzeum dotyczą rożnych dziedzin, m. in. cenna jest tutejsza kolekcja archeologiczna. Obok niej funkcjonują zbiory etnograficzne, numizmatyczne, dzieła sztuki a także dokumenty opisujące historię regionu. Najcenniejszym eksponatem placówki jest płyta nagrobna Mieszka III Starego, pochowanego na kaliskim grodzie. Prócz dwóch stałych wystaw o specyfice archeologicznej i historycznej, poświęconych w pełni dziejom miasta i okolic, muzeum organizuje stosunkowo często wystawy czasowe na podstawie własnych zbiorów oraz z wykorzystaniem kolekcji obcych, pochodzących z innych placówek w kraju i z zagranicy. W Rezerwacie Archeologicznym na kaliskim Zawodziu (oddział Muzeum OZK) prowadzone są badania z zakresu dotyczące epoki piastowskiej. Na terenie częściowo zrekonstruowanego w latach 2006-2008 dawnego grodu kaliskiego w czasie trwania sezonu turystycznego przeprowadzane są liczne imprezy historyczne: festyny, jarmarki archeologiczne, biesiady piastowskie. Kolejnym oddziałem kaliskiego muzeum okręgowego jest Dworek Marii Dąbrowskiej w Russowie, w którym pisarka urodziła się i wychowała. W niewielkim muzeum biograficznym znajduje się liczna kolekcja związanych z nią przedmiotów. Następną placówką zamiejscową jest Centrum Grafiki i Rysunku im. T Kulisiewicza w Kaliszu, w którym zgromadzone są liczne prace tego artysty. Zbiory obejmują dzieła z zakresu grafiki i rysunku min.: „Teki Szlembarskiej” oraz „Krajobrazy Spalone”. Inne oddziały kaliskiego muzeum funkcjonują jeszcze w Lewkowie (Zespół pałacowo-parkowy), a także w Russowie (Mini-Skansen Budownictwa Ludowego). Na terenie powiatu działa ponadto Muzeum Historii Przemysłu XIX i XX wieku w Opatówku. Prezentowane są w nim eksponaty z zakresu dziejów przemysłu i techniki, wykorzystywanej w okresie od około 1800 – do około 1980. Większość zbiorów stanowią zabytkowe maszyny dziewiarskie, tkackie i inne, urządzenia, a także miejscowe wyroby, jak m. in. fortepiany, prezentowane w ekspozycjach stałych.
Turystyka tematyczna
Potencjał ziemi kaliskiej w ramach tej formy turystyki jest bardzo duży, jednak jak dotąd niemal zupełnie niewykorzystany. Liczne dobrze zachowane i wyposażone dworki i pałace regionu, w tym już wykorzystywane turystycznie w Russowie i Lewkowie, a także dwór generała Zajączka w Opatówku, dwór w Żelazkowie (XVIII wiek), Dwór w Koźminku z II połowy XVIII wieku i szereg budowli w samym Kaliszu - stanowią atrakcje, które należy wykorzystać. Dużym mankamentem jest brak powiązania ich oferty w ramach szlaków tematycznych, które mogłyby być proponowane jako gotowy produkt turystyczny, a nie pojedyncze miejsca do odwiedzin. Taka ofertę można stworzyć w oparciu o Kalisz, m. in. dzięki wpisaniu na listę obiektów takiego szlaku dawnego Pałacu Gubernatorskiego (wcześniej kolegium jezuickiego a dziś siedziby Starostwa Powiatowego), kolejnymi ważnymi obiektami mogłyby stać się Pałac Karola Weigta (obecnie siedziba banku), Pałac Trybunalski, a także ruiny Zamku Kazimierzowskiego.
Z ziemią kaliską, jak i z samym miastem były związane znane i cenione postacie w historii Polski. W tej liczbie należy wymienić: Adama Asnyka (1838-1897), poetę i dramaturga, urodzonego w Kaliszu, gdzie uczęszczał do gimnazjum, później nazwanego jego imieniem), Marię Konopnicką (1842-1910), poetkę i nowelistkę, związaną z Kaliszem przez 12 lat swojego życia, Marię Dąbrowską (1889 – 1965), pisarkę urodzoną w Russowie, która swoje kaliskie wspomnienia udokumentowała w dziele „Noce i Dnie”, z którego pochodzi nazwa dzielnicy Kalisza – Kaliniec. Postacią taką jest także zapomniany nieco podróżnik i żeglarz Stefan Szolc Rogoziński (1861-1896) - był badaczem Afryki, a w szczególności Kamerunu. Z jego pasjonującymi relacjami z podróży i badań można się zapoznać je w Muzeum Okręgowym Ziemi Kaliskiej. Ważną postacią polskiej historii XIX wieku był także książę Józef Zajączek (1752-1826), generał Powstania Kościuszkowskiego oraz wojen napoleońskich, a następnie Namiestnik Księstwa Polskiego. Urodził się on w Kamieńcu Podolskim, jednak wychował się w Opatówku, w którym znajduje się także jego grób. Pamięć wybitnych mieszkańców Kalisza uczczono na jednej z kamienic przy Głównym Rynku, gdzie znajdują się portrety rzeźbiarskie przedstawiające Adama Asnyka, Marię Dąbrowską, Marie Konopnicką, Stefana Szulca Rogozińskiego, którym towarzyszy napis „Sławią nasz gród”. Ten spory potencjał biograficzny, mógłby stanowić podstawę do utworzenia regionalnego szlaku. Połączenie częściowo już zagospodarowanych turystycznie obiektów z nimi związanych w szlak realny lub materialny z silnym ośrodkiem koordynacyjnym i edukacyjnym w jednym z tych miejsc (np. w Russowie), powiązane z działaniami informacyjnymi i promocyjnymi mogłoby przyciągnąć turystów zainteresowanych literaturą polską i jej twórcami, a także nowszą historią Polski, w tym grupy szkolne i studenckie.
Turystyka eventowa
W powiecie kaliskim w ciągu roku odbywają się liczne imprezy kulturalne, stwarzające możliwość spotkania się miłośników żywej kultury. Jednym najbardziej znanych eventów jest Festiwal Zespołów Muzyki Dawnej „Schola Cantorum” który odbywa się w miesiącu lutym. Innym festiwalem organizowanym na przestrzeni stycznia, lutego i marca jest Festiwal Muzyczny Multimedia Amber Road Festiwal. Kwiecień to z kolei czas odbywania się Teatralnego Przeglądu Dzieci i Młodzieży. W mieście odbywa się wiosną Festiwal Sztuki Aktorskiej oraz festiwal Sztuki Ludowej i Rzemiosła Średniowiecznego. W maju rozpoczynają się Kaliskie Spotkania Teatralne, trwające kilka dni i ściągające do Kalisza liczne grupy z różnych miast. W czerwcu zainteresowani występami ulicznymi mogą udać się na Festiwal Artystyczny Działań Ulicznych LA STRADA. Miłośnicy festynów historycznych mają z kolei możliwość uczestniczenia w „Niedzieli u Niechciców” organizowanej od lipca do sierpnia w Russowie, w ramach której organizowane są wystawne śniadania dla zwiedzających, a obsługa dworku jest ubrana w tradycyjne stroje. W ten sposób można przeżyć i zobaczyć, jak wyglądał cały dzień w czasach świetności dworu. Kolejną ciekawą imprezą jest organizowana na Zawodziu „Biesiada Piastowska” przenosząca swoich uczestników średniowiecza. Można podczas niej skosztować historycznych potraw oraz zobaczyć stroje historyczne. Imprezą odbywającą się najpóźniej jest Muzyczny Festiwal Pianistów Jazzowych, organizowany w listopadzie. Wszystkie te imprezy już teraz ściągają do Kalisza turystów, natomiast ich powiązanie z okolicznościowymi produktami turystycznymi, jak pakiety tematyczne, mogłoby znacząco zwiększyć popyt na podróże eventowe do tego miasta.
Turystyka etniczna
W bogatej historii Kalisza były okresy, kiedy znajdował się pod panowaniem pruskim, a potem rosyjskim. Jednocześnie miasto może wykazać się długa historią tutejszej gminy żydowskiej, której członkowie przez długi czas stanowili znaczną część jego ludności. Wszystkie te fakty, a także miejsca związane z dziejami poszczególnych grup etnicznych i wybitniejszych postaci, jak budynki, świątynie, miejsca biograficzne, cmentarze mogą ułatwić ściągnięcie do Kalisza turystów zainteresowanych problematyką etniczna z Niemiec, Rosji, Izraela i USA. Liczni przedstawiciele społeczności żydowskiej już teraz odwiedzają cmentarz żydowski w Kaliszu. Często odwiedzane są także cmentarze przy ulicy Górnośląskiej, na którym pochowani są mieszkańcy, którzy w dawniejszych okresach historii zajmowali wysokie stanowiska w mieście, a także prawosławni mieszkańcy Guberni Kaliskiej. Popularnym miejscem odwiedzin staje się cmentarz prawosławny w Dzielnicy Majków, na którym znajduje się cokół z krzyżem prawosławnym pochodzący, z dawnej cerkwi kaliskiej, zniszczonej podczas burzenia Kalisza w 1914 roku. Ważnym i bardzo interesującym na którym prowadzone są badania archeologiczne jest zabytkowy cmentarz ewangelicki z 1607 który mieści się przy Rogatce Kaliskiej.
Turystyka Industrialna
Do najbardziej znanych kaliskich zakładów należy Fabryka Fortepianów i Pianin Braci Fibigerów która pochodzi z 1878 roku. Budynek stoi do dziś dnia na ulicy Chopina i Złotej i może stanowić interesujący obiekt do zwiedzania połączony z lekcją, ukazującą proces tworzenia instrumentów. Kolejnym zakładem jest Fabryka Sukna Beniamina Repphana na Warszawskim Przedmieściu (dziś ulica Warszawska). Zakład ten został w 1969 umieszczony w rejestrze zabytków. Także potencjał Muzeum w Opatówku, zlokalizowanego w dawnej fabryce oraz jego personel mógłby stanowić podstawę dla stworzenia tu jednego z obiektów kluczowych lub nawet punktu koordynacyjnego dla materialnego szlaku kulturowego o tematyce industrialnej (lub dokładniej: XIX-wieczny przemysł), który z okolic Kalisza mógłby przebiegać przez Turek w kierunku Łodzi, a nawet posiadających znaczący potencjał w tej dziedzinie Skierniewic i Żyrardowa.
|
