|
Agnieszka Lisowska, Arkadiusz Ochmański
Na podstawie analizy potencjału turystyczno-kulturowego mikroregionu, można stwierdzić, że jego walory mogą stanowić fundament dla rozwoju kilku form turystyki kulturowej. Duża koncentracja niektórych typów zasobów i działalność niektórych obiektów, jak również systemów penetracji turystycznej w formie szlaków wskazują na możliwości rozwoju
turystyki tematycznej po szlakach i obiektach kulturowych, kulturowo-przyrodniczej, turystyki eventowej, turystyki żywej historii, biograficznej
oraz militarnej.
Turystyka tematyczna
Fundament dla uprawiania turystyki tematycznej stanowią przede wszystkim istniejące szlaki kulturowe, przebiegające przez mikroregion. W pierwszej kolejności należy wymienić Szlak VIA Regia o znaczeniu międzynarodowym, należący do Szlaków Kulturowych Rady Europy, przebiegający w Polsce wzdłuż autostrady A4, stanowiący element szlaku pielgrzymkowego św. Jakuba. Przystanek na trasie znajduje się w Zgorzelcu. Inicjatywą promującą ten linearny system penetracji turystycznej, są "Jakuby-święto Starego Miasta" zorganizowane w Zgorzelcu w 2017 roku w ostatni weekend sierpnia. Imprezą towarzyszącą jest organizowany w Goerlitz "Alstadfest Goerlitz". Impreza przyciągnęła ponad 100 000 turystów. Turyści mogą brać udział w obu wydarzeniach jednocześnie. Kolejny ważnym szlakiem kulturowym przebiegającym przez region jest Szlak św. Jakuba-droga dolnośląska o znaczeniu regionalnym. W powiecie Zgorzeleckim na trasie szlaku znajdują się dwa obiekty: barokowy kościół filialny pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa w Sławnikowicach oraz kościół pw. NMP Królowej Polski w Gronowie. Obie świątynie, są dostępne do zwiedzania przed i po mszach św. oraz po wcześniejszym uzgodnieniu. Priorytetem w zakresie lokalnych działań w zakresie rozwoju turystyki kulturowej jest "materializacja" Szlaku Domów Przysłupowych. Inicjatywa ta powinna powstać przy współpracy z powiatami: lubańskim, jeleniogórskim, bolesławieckim, kamiennogórskim i lwóweckim, co poniosłoby system do rangi regionalnej. Obszar obejmujący zasięgiem obiekty wybudowane w tym unikalnym dla mikroregionu stylu i technice zwany jest Krainą Domów Przysłupowych. Działania na rzecz promocji turystycznej prowadzi "Stowarzyszenie Dom Kołodzieja", które jest organizatorem Dnia Otwartego Domów Przysłupowych. Wydarzenie odbędzie się 27 maja 2018 roku. Na terenie powiatu zgorzeleckiego udostępnione zostanie 12 obiektów, w tym 9 na terenie miast Bogatynia. Ponadto powiat posiada potencjał kulturowy do utworzenia "Szlaku obiektów sakralnych ziemi zgorzeleckiej" w skład którego może wejść kilkanaście obiektów sakralnym. Należy wymienić m.in. XIII – wieczne romańskie kościoły w Trójcy, Studniskach, Jerzmankach, Jędrzychowicach i Łagowie. Szczególnie cenny jest kościół pw. św. Franciszka w Jerzmankach – jedna z najstarszych budowli sakralnych na Górnych Łużycach (1260 r.), obiekt zbudowany jest z bazaltu wydobywanego w pobliskich kamieniołomach. może stanowić również potencjalną destynacje dla uprawiających geoturystykę. Kolejnym cennym obiektem jest kościół pw. Narodzenia NMP, stanowiący unikatowy przykład kościoła obronnego. Reprezentantami stylu barokowego, są kościoły w Białogórzu, Miedzianej, Osieku Łużyckim, Radzimowie, Żarkach Średnich i Gronowie. Kościół pw. Piotra i Pawła w Miedzianej z uwagi na bogate wnętrza uznawany jest za jeden z najpiękniejszych kościołów wschodnich Łużyc. Cmentarz 2 Armii Wojska Polskiego oraz Centrum Edukacja, Pamięć, Kultura na terenie dawnego obozu STALAG VIII A w Zgorzelcu mogą stanowić element tematycznego systemu linearnej penetracji turystycznej tj. "Szlaku Martyrologii II wojny światowej" dla powstania, którego istnieje potencjał kulturowy na terenie całego kraju. W ramach popularyzacji tego elementu dziedzictwa można byłoby organizować cykliczne wycieczki z przewodnikiem. Również dziedzictwo archeologiczne regionu (6 stanowisk archeologicznych-ślad kultury materialnej plemion łużyckich) stanowi ważny element potencjału turystycznego regionu, wymagający tematyzacji. Najprostszą, a zarazem nie wymagającą nakładów finansowych formą interpretacji obu tematów, może być lokalny projekt sieci "cache'ów" obejmujący instalacje skrzynek przy każdym z obiektów w terenie. Geocaching z roku na rok cieszy się coraz większą popularnością. Przy odpowiedniej promocji projektów na stronie www.geocaching.pl może dojść do zainteresowania turystów z całego Dolnego Śląska, Czech i Niemiec.
Turystyka kulturowo-przyrodnicza
Walorami szczególnie cennymi dla miłośników tej formy turystyki jest zgrupowanie zespołów pałacowo-parkowych rozproszonych w północnej i centralnej części mikroregionu. . Najcenniejszym obiektem pałacowym na terenie powiatu jest monumentalny XVIII wieczny, barokowy pałac w Radomierzycach. Rezydencja została wybudowana na sztucznej wyspie, otoczona jest "pierścieniem" rzeki Nysy Łużyckiej. Obiekt znajduje się w rękach prywatnych. Obecnie jest w trakcie remontu. We wnętrzach pałacowych ma w przyszłości powstać hotel i centrum konferencyjne. Kolejnym z ważnych obiektów na terenie mikroregionu jest renesansowy zespół dworski w Łagowie, na terenie którego funkcjonuje obecnie trzygwiazdkowy hotel i pensjonat. Podobną funkcję pełni XVI wieczny renesansowy zespół pałacowo-parkowy w Lasowie. Klasycystyczny zespół dworski w Gronowie-miejsce zamieszkania malarki Wandy Stokwisz dostępny jest do zwiedzania po uzgodnieniu z właścicielką. W Pieńsku znajduje się XIX wieczny park, który powstał na terenie dawnego wyrobiska kopalni ałunu i gliny. W owych czasach był to prekursorski projekt rekultywacji terenów poprzemysłowych. Obecnie gmina prowadzi działania na rzecz rewitalizacji tego terenu finansowane w ramach projektu "Przygody z Nysą" finansowanego z środków UE. W Zgorzelcu na terenie Parku Miejskiego im. Błachańca znajduje się neoklasycystyczny Miejski Dom Kultury z końca XIX wieku. W 1950 roku w budynku podpisano tzw. "Układ Zgorzelecki", który formalnie potwierdzał przebieg granicy polsko-niemieckiej na Odrze i Nysie Łużyckiej. Obecnie działa tutaj kino, amatorski teatr, organizowane, są także warsztaty dla dzieci i młodzieży. Działań na rzecz rewaloryzacji wymaga zespół pałacowo-parkowy w Kostrzynie, gdzie mieści się barokowy XVIII wieczny pałac. Obecnie teren parku jest zdziczały, widoczne, są tylko ślady pierwotnego założenia ogrodowego. Na terenie parku wzniesiono domy mieszkalne, których architektura pierwotnie zatarła charakter pierwotnego założenia. Wszystkie obiekty znajdują się na trasie Szlaku Historycznych Parków i Ogrodów Borów Dolnośląskich stworzonego z inicjatywy Dolnośląskiej Organizacji Turystycznej. Trasa dostępna jest w formie śladów gpx, dostępna na odbiorniki GPS.
Turystyka industrialna
Niewątpliwą atrakcją dla turystów industrialnych jest możliwość zwiedzania wyrobiska Kopalni Węgla Brunatnego "Turów". Jest to jedno z największych wyrobisk eksploatacyjnych w Polsce. Jego powierzchnia sięga 24 km2, a głębokość ponad 210 metrów. Tradycja wydobycia surowca w tym miejscu sięga 1904 roku. Organizatorem zwiedzania obiektu jest Towarzystwo Miłośników Ziemi Bogatyńskiej. Połączone jest ono ze zjazdem na ścianę węglową. Panoramę wyrobiska można podziwiać również z tarasu widokowego "Odkrywka" w Bogatyni. Kolejnym wartym uwagi obiektem jest wiadukt kolejowy na Nysie Łużyckiej w Zgorzelcu. Obiekt ten ma ponad 475 m długości i 35 m wysokości i jest jednym z najdłuższych w Polsce. Pierwotnie konstrukcja ta powstała w połowie XIX wieku. Wysadzona dzień przed zakończeniem II wojny światowej przez żołnierzy niemieckich. Oddana została ponownie do użytku w 1957 roku. Na terenie Zgorzelca znajduje się zespół młyna trójkołowego, którego historia sięga XIII wieku. Obecnie we wnętrzach obiektów znajduje się restauracja "Piwnica Staromiejska" jeden z najpiękniejszych obiektów gastronomicznych na terenie miasta.
Turystyka miejska, eventowa, żywej historii,
Zwiedzanie Zgorzelca może stanowić element oferty komplementarnej turystów odwiedzających Goerlitz. Na terenie miasta turyści mogą zwiedzić wystawę stałą w Muzeum Łużyckim zaaranżowaną na XIX wieczną izbę łużycką, Izbę pamięci Jakuba Boehme i zespół kamienic na Przedmieściu Nyskim. Oba obiekty biorą udział w cyklicznie organizowanej Nocy Muzeów. Szczególną uwagę turystów przyciąga zrewitalizowana ulice: Wrocławska i Daszyńskiego, gdzie usytuowane, są wyżej wymienione obiekty. Obszar ten położony na nadbrzeżu Nysy Łużyckiej stanowi doskonały punkt widokowy w kierunku historycznego centrum Goerlitz m.in XV wieczny gotycki kościół ewangelicki pw. św. Piotra i Pawła w Goerlitz. Jest to najstarsza część miasta, gdzie w trakcie prac archeologicznych odkryto ślady osadnictwa miejskiego z przełomu XII i XIII wieku. Oba miasta łączy pieszy i rowerowy Most Staromiejski-obiekt ten powstał pierwotnie w XV wieku, wysadzony pod koniec II wojny światowej, doczekał się odbudowy dopiero w 2004 roku. Jest to również miejsce skrzyżowania Szlaków Kulturowych VIA REGIA i Drogi św. Jakuba prowadzących do Santiago de Compostela w Hiszpanii. Kontynuacje obu struktur penetracji turystycznej po stronie niemieckiej stanowi prowadząca przez Saksonie i Turyngie Ekumeniczna Droga Pątnicza. W Zgorzelcu organizowane, są dwa eventy kultury masowej o znaczeniu międzynarodowym. W ostatni weekend sierpnia w Zgorzelcu i Goerlitz organizowany jest event o międzynarodowym znaczeniu. jest tzw. święto miasta. "Jakuby-święto starego miasta" organizowane, są cyklicznie od 2008 roku. W tym samym czasie na terenie Goerlitz odbywa się "Alstadfest Goerlitz". W ubiegłym roku obie imprezy przyciągnęły ponad 100 000 turystów. Impreza ta szczyci się atrakcyjnym programem, w ramach którego organizowane, są m.in. warsztaty filozoficzne, plenerowe spektakle teatralne, turnieje rycerskie i historyczny jarmark. Wydarzenie rozpoczyna symboliczne przekazanie kluczy do miasta. Impreza trwa 3 dni. Organizowane w ramach eventu turnieje rycerskie i konne mogą zainteresować odbiorców zainteresowanych
turystyką żywej historii. Kolejnym wydarzeniem o randze międzynarodowej jest odbywający się lipcu na terenie Zgorzelca odbywa się Międzynarodowy Festiwal Piosenki Greckiej. Impreza trwa 3 dni, a program obejmuje występy zespołów muzycznych z całej Europy, kulinarny pokaz kuchni greckiej, oraz biesiadę organizowaną przez Tawernę Naoussa w Zgorzelcu. Ponadto na terenie Bogatyni organizowany jest cyklicznie Hałda Jazz Festiwal (event kultury wysokiej). Impreza trwa 3 dni. Obejmuje występy artystów jazzowych z całego kraju.
Turystyka biograficzna
Kolejnym cennym obiektem muzealnym na terenie Zgorzelca jest Izba Pamięci Jakuba Boehme-żyjącego na przełomie XVI i XVII wieku filozofa ewangelickiego, mistyka, głoszącego poglądy zgodne z doktryną gnostycyzmu. Jest on autorem kilkunastu dzieł m.in. "Aurora. czyli Jutrzenka o Poranku". W ramach ciekawostki należy wspomnieć, że w styczniu 2006 roku miasto odwiedził Nicolas Cage, jego celem było poszukiwanie śladów Boehmego w Zgorzelcu i Goerlitz. Dom Jakuba Boehme usytuowany jest na Przedmieściu Nyskim w Zgorzelcu, obecnie w jego wnętrzach działa stale otwarta wystawa poświęcona życiu tej niezwykłej postaci. Grób filozofa znajduje się na cmentarzu w Goerlitz. Miejsca poświęcone życiu Boehmego stanowią destynację turystyki biograficznej. Potencjał dla rozwoju tej formy penetracji przestrzeni kulturowej posiada także Pałac w Sławnikowicach, gdzie mieszkał Ehrienfried Walter von Tschirnhaus-żyjący na przełomie XVII i XVIII wieku uczony i filozof, uznawany za twórcę europejskiej porcelany. W Sławnikowicach stworzył on m.in. prywatne towarzystwo naukowe, wybudował hutę szkła i prowadził eksperymenty naukowe z zakresu optyki. Na skrzyżowaniu ulic Ogrodowej i Żeromskiego znajduje się nagrobek Bartłomieja Scultetusa żyjącego na przełomie XVI/XVII wieku astronoma, kartografa i twórcy zegarów słonecznych. Potencjał kulturowy związany z życiem i twórczością Boehmego wykorzystany został podczas święta "Jakuby 2017". Boehme stał się inspiracją do organizacji warsztatów filozoficznych, w ramach których zorganizowani wykład "Podstawy skutecznej współczesnej praktyki stoickiej", quiz wiedzy na temat stoicyzmu, kiermasz książek i happening. Życie i osiągnięcia Tschirnhausa, mogłyby posłużyć do stworzenia produktu turystycznego w formie wystawy kolekcji porcelany miśnieńskiej połączonej z jarmarkiem. Z uwagi na długotrwały proces produkcji porcelany. Warsztaty ceramiczne dla turystów mogłyby się skupiać na malowaniu naczyń.
Turystyka militarna
Na terenie miasta Zgorzelec znajduje się Cmentarz Żołnierzy 2 Armii Wojska Polskiego, poległych wiosną 1945 roku, w czasie forsowania Nysy Łużyckiej. Jest to jedna z największych nekropolii tego typu w kraju. Spoczywa tutaj ponad 3400 żołnierzy polskich, w tym jeden podpułkownik Nikifor Jaśkiewicz, siedmiu majorów, 24 kapitanów, 43 poruczników, 195 podporuczników, 98 chorążych i 7 podchorążych, a także kobiety sanitariuszki. Ponadto spoczywa tu ponad 2000 anonimowych ciał, których nie udało się ekshumować. Nad cmentarzem góruje pomnik Orła Piastowskiego dłuta Józefa Potępy. Monument został odsłonięty w 1978 roku. W południowej części miasta znajduje się teren niemieckiego obozu jenieckiego Stalag VIII A, funkcjonującego w latach 1939-45. Szacuje się, że do niewoli trafiło tutaj ponad 100 tys. jeńców wojennym m.in. narodowości polskiej, słowackiej, belgijskiej, francuskiej, włoskiej, amerykańskiej, brytyjskiej, rosyjskiej, a także obywatele Jugosławii, Nowej Zelandii i Australii. Obecnie na tym terenie znajduje się pomnik upamiętniający ofiary niewoli, cmentarz żołnierzy radzieckich oraz cmentarz jeńców radzieckich. Unikatowe w skali Europy Centrum Pamięć, Edukacja, Kultura MEETINGPOINT MUSIC MESSIAEN Zgorzelec-Görlitz usytuowane na terenie obozu jenieckiego STALAG VIII A stanowi miejsce upamiętniające jeniecką działalność artystyczną. Znajduje się tutaj wystawa poświęcona francuskiemu kompozytorowi Olivierowi Messiaenowi - jeńcowi osadzonemu na terenie Stalagu, który skomponował utwór "Kwartet na koniec czasu". Arcydzieło uznawane za jeden z najbardziej porywających utworów XX wieku. Dzieło powstało w niewoli, a jego premiera miała miejsce 15 stycznia 1941 roku. Autor jeszcze przed wojną zaczął doświadczać synestezji. Cierpienia związane z życiem codziennym w niewoli i nasilające się omamy stały się inspiracją do powstania utworu. Obiekt otwarto w 2015 roku, a pomysłodawcą budowy jest był Albrecht Goetze. W miejscu tym organizowane są warsztaty kompozytorskie, koncerty i multimedialne przedsięwzięcia muzyczne. Celem działalności placówki jest działalność jako miejsce spotkań młodzieży europejskiej. Obiekt czynny jest 5 dni w tygodniu, o stałych godzinach.
|
