Recenzje

Izabela Wyszowska 

Przewodnik filmowy po województwie łódzkim

     Obecnie na świecie dynamicznie rozwija się trend inspirowany kinem, związany jest on z odwiedzaniem plenerów, obiektów, miejsc wykorzystanych w popularnych dziełach filmowych, a także z podążaniem śladem ulubionych bohaterów filmowych. Zjawisko to zwane set jetting stanowi prężnie rozwijającą się gałąź turystyki. Na rzesze pasjonatów utrwalonych na taśmie filmowej miejsc, czeka szereg ofert turystycznych ułatwiających dotarcie do nich. W samym choćby Wiecznym Mieście wśród zwiedzających nie brakuje osób poszukujących plenerów tak znanych filmów jak: "Rzymskie wakacje", "Ben Hur", "Quo vadis", "Kleopatra" czy bardziej nam współczesnego obrazu - "Zakochani w Rzymie". Przykłady można mnożyć z racji niezwykle bogatego dotychczasowego dziedzictwa światowej kinematografii. Polska również może poszczycić się wieloma miejscami, obiektami, które "zagrały" w znaczących rodzimych i zagranicznych produkcjach, intrygując widzów i skłaniając do ich odwiedzenia. Do Gdańska podążają miłośnicy "Człowieka z Żelaza", do Krakowa - "Listy Schindlera" czy aktualnie filmu "Karol - człowiek, który został papieżem", w kontekście zainteresowania życiem i działalnością kardynała Karola Wojtyły - Papieża Jana Pawła II. Ulice, zaułki miasta Łodzi nieodłącznie kojarzą się amatorom literatury i filmu z realizacją słynnej "Ziemi obiecanej". Miasto Sandomierz zyskało dużą popularność i przeżywa teraz istne oblężenie turystów dzięki emitowanemu od kilku lat serialowi "Ojciec Mateusz".
Na mapie filmowej Polski, pod względem potencjału filmowego, najbardziej wyróżnia się województwo mazowieckie wraz z Warszawą oraz łódzkie ze swym głównym ośrodkiem - Łodzią, określaną mianem - Hollyłódź, w której po II wojnie światowej narodził się polski przemysł kinematograficzny, powstała Wytwórnia Filmów Fabularnych, od 1948 roku działa Szkoła Filmowa, która wykształciła wielu wybitnych aktorów, reżyserów i operatorów, powstało ponadto Muzeum Kinematografii oraz Se-Ma-For Muzeum Animacji. Z kolei w Lipcach Reymontowskich zgromadzone zostały unikatowe eksponaty, pamiątki, dokumenty, fotografie związane z powstawaniem serialu "Chłopi".
Ważne aby to szczególne dziedzictwo zostało odpowiednio wyeksponowane, zagospodarowane i zaprezentowane potencjalnym odbiorcom (turystom kulturowym). Wiele w tym zakresie już zrealizowano. W 2009 roku Stowarzyszenie Centrum Inicjatyw na rzecz Rozwoju REGIO zainaugurowało cykl działań poświęconych dziedzictwu filmowemu. Zrealizowano projekt "Szlak dziedzictwa filmowego w Łodzi", w 2010 roku ukazał się przewodnik książkowy pt. Przewodnik filmowy po Łodzi. W dalszej kolejności w roku 2014 powstała kolejna publikacja Stawkowy przewodnik filmowy, poświęcony plenerom filmu "Stawka większa niż życie". W 2015 roku, z kolei, wydano trzeci już Przewodnik filmowy po województwie łódzkim w ramachrealizacji projektu "Szlak Filmowy Województwa Łódzkiego" [Filmowe Łódzkie], współfinansowanego ze środków Ministerstwa Sportu i Turystyki. Uruchomiony został, poza tym, portal www.filmowelodzkie.pl, rozpoczęto też akcję znakowania szlaku turystycznego łączącego miejscowości regionu związane tematycznie z wątkami filmowymi. Wspomniane przedsięwzięcia realizowane są przez ekspertów-pasjonatów, będących jednocześnie przewodnikami turystycznymi po mieście i regionie. Wśród nich szczególnie wyróżnia się Maciej Kronenberg - prezes Centrum Inicjatyw na rzecz Rozwoju REGIO, popularyzator problematyki filmowej, autor wymienionych przewodników (Stawkowy przewodnik filmowy; Przewodnik po filmowej Łodzi). Jego dziełem jest także najnowsza, omawiana publikacja Przewodnik filmowy po województwie łódzkim obejmująca szeroki, regionalny zakres. Jest to pierwsze pełne opracowanie najbardziej filmowego polskiego województwa. Prezentuje ponad 75 miast i miejscowości Łódzkiego, z którymi związanych jest około 150 miejsc, które wykorzystano w filmach, od najbardziej znanych miast zasobnych w plenery jak Łódź, Piotrków Trybunalski (aż 40 filmów!), Zgierz, Pabianice, Sulejów czy Nieborów, po nieco mniej znane, oddalone od głównych tras, aczkolwiek bardzo ciekawe - Jeżowo czy Turowa Wola i inne.
Autor przygotowując tę publikację, aby pozyskać zamieszczone w niej informacje, wykonać musiał iście benedyktyńską pracę. Opracowanie wymagało bowiem skorzystania ze źródeł archiwalnych, przeprowadzenia kwerendy prasowej oraz licznych wywiadów, ponadto przejrzenia olbrzymiego materiału filmowego. Wydanie książki wsparli Partnerzy: Muzeum Kinematografii, Urząd Miasta Zgierza, Regionalna Organizacja Turystyczna Województwa Łódzkiego, Urząd Miejski w Strykowie i w Sulejowie, Urząd Gminy Jeżów, Centrum Promocji i Kultury w Brzezinach, Starostwo Powiatowe w Łęczycy, Łódź Film Commission, Stare Kino Cinema Residence, Fundacja My kochamy Pabianice, Hotel Fabryka Wełny.
Przewodnik filmowy po województwie łódzkim zaskakuje od samego początku swoim dość nietypowym, poziomym formatem A5 oraz charakterystyczną "filmową" szatą graficzną. Okładkę w całości wypełnia zdjęcie z planu serialu "Bodo", prezentujące scenę kręconą w Zgierzu, z udziałem, w roli tytułowego bohatera, Antoniego Królikowskiego.
Biorąc przewodnik do ręki, niemal każdy natychmiast przegląda zamieszczone w nim, często unikatowe, fotografie (archiwalne i współczesne) ze scenami z filmów, ujęciami z planów, ukazującymi realia, w jakich powstawały poszczególne sceny, ponadto wizerunki znanych aktorów, niekiedy w mniej oficjalnych sytuacjach.
Miasta i miejscowości w publikacji przedstawione zostały w układzie alfabetycznym. Czytelnik dowiaduje się, w pierwszej kolejności, na temat realizowanych w każdym z nich filmów, miejsc kręcenia określonych scen, scenografii, występujących aktorów. W narracji nie brakuje też anegdot i ciekawostek. Dodatkowe urozmaicenie stanowią cytaty, zapewne z przeprowadzonych przez Autora wywiadów z osobami związanymi z produkcją (w tym reżyserami, aktorami i innymi). Pojawiają się także fragmenty artykułów prasowych, elementy dialogów ze scenariuszy filmów. Jak na przewodnik turystyczny przystało, Autor uwzględnił także dodatkowe informacje krajoznawcze dotyczące opisywanych miast i okolic, przeznaczone dla zainteresowanych poszerzeniem zwiedzania o inne, lokalne atrakcje turystyczne.
Na końcu książki zamieszczono bibliografię obejmującą zarówno opracowania zwarte jak i strony internetowe. Sporządzono też indeks omówionych w książce filmów oraz dołączono mapkę poglądową z naniesionymi numerami rozdziałów (miejscowości) uwzględnionych w publikacji. Brakuje jednak bardziej szczegółowej mapki szlaku oraz informacji praktycznych, w tym danych teleadresowych instytucji, muzeów, obiektów gastronomicznych czy noclegowych na trasie itd. Widocznie Autor uznał, że przy powszechnym dostępie do Internetu, zainteresowany czytelnik te informacje pozyska już we własnym zakresie. Publikacja koncentruje się na wiodącej problematyce.
Przewodnik mimo niezwykłego bogactwa treści, pozostawia jednak pewien niedosyt, jakby zachęcał czytelnika do aktywności, dalszych, indywidualnych poszukiwań i pogłębiania tematyki. Sam Autor tak pisze: "Czy Przewodnik… wyczerpuje temat? Oczywiście nie. Mimo najlepszych chęci nie udało mi się sprawdzić wszystkich tropów, porozmawiać ze wszystkimi, którzy mogliby wzbogacić prezentowaną Czytelnikom treść. W pracy nad każdą książką przychodzi jednak taki moment, kiedy trzeba powiedzieć: stop. Inaczej praca nigdy nie zostałaby ukończona, a materiał - opublikowany. Tymczasem mając przed sobą wersję drukowaną, można do tematu wrócić, zgłębiać go i rozszerzać […]" (s. 001), a tym samym być może, sugeruje przyszłą niespodziankę w postaci kolejnego przewodnika filmowego obejmującego nowe, atrakcyjne i aktualne informacje, bowiem produkcja filmowa na ziemi łódzkiej nie ustała, nadal wiele się w tym względzie dzieje. Dziedzictwo filmowe powstaje nieustannie na naszych oczach. Możemy więc, jak sądzę, w przyszłości spodziewać się kontynuacji opowieści o filmowych dokonaniach w regionie... Czekamy zatem z zainteresowaniem..
Przewodnik znakomicie spełnia rolę zaproszenia do wędrówki po plenerach oraz śladach bohaterów filmowych na ziemi łódzkiej. Stanowi jednocześnie doskonałą promocję ziemi łódzkiej w szerokim zakresie. Po jego przeczytaniu, nawet dotychczas mało zorientowany i uwrażliwiony na tę problematykę turysta, odczuje swoisty głód poznawczy, zacznie inaczej, uważniej oglądać produkcje filmowe, rozpoznając w nich wybrane przez filmowców miejsca i plenery.
Aby utworzony w województwie łódzkim szlak, spełnił intencje twórców i oczekiwania turystów, ważne jest dobre przygotowanie odbiorców do wyjazdu. W pierwszej kolejności niezbędna jest znajomość filmów, które będą przywołane na szlaku. Chodzi tu zwłaszcza o te mniej znane i rzadziej obecne na szklanych ekranach. Grupie turystycznej winien towarzyszyć przewodnik-specjalista, który wskaże miejsca i barwnym komentarzem wzbogaci wędrówkę. Cytaty i fotografie oraz odpowiednie fragmenty filmów byłyby niewątpliwie dobrym uzupełnieniem zwiedzania przenosząc odbiorcę w fascynujący, filmowy świat...
Przewodnik filmowy po województwie łódzkim jest godny polecenia dla wszystkich, jako potencjalnych turystów, a także jako widzów posiadających pewną orientację w zakresie polskiej kinematografii. Jego lektura pozwala pogłębić wiedzę filmoznawczą, poznać nieco zakulisowych informacji dotyczących powstawania znanych, lubianych filmów, by oglądać je uważniej zwracając większą uwagę na szczegóły, nie tylko na toczącą się akcję. A w dalszej kolejności podążyć wytyczonym szlakiem by przekonać się naocznie jak wybrane plenery zbudowały w filmie określony klimat, niekiedy odległych epok i co powoduje, że często z wielkim sentymentem chętnie się do nich wraca i z przyjemnością po raz kolejny ogląda…