|
Izabela Wyszowska
Obchody ku czci św. Stanisława biskupa w Krakowie
Krótko po kwietniowych obchodach ku czci św. Wojciecha w Gnieźnie, corocznie, tradycyjnie w maju w Krakowie, odbywają się uroczystości poświęcone drugiemu patronowi Polski – św. Stanisławowi ze Szczepanowa.
Opinia świętości sprawiła, że jego kult rozwinął się niemal tuż po męczeńskiej śmierci dnia 11 maja 1079 roku, a utrwalił się z chwilą przeniesienia doczesnych jego szczątków w 1088 roku z miejsca pierwotnego pochówku w kościele św. Michała Archanioła na Skałce do katedry krakowskiej. Kanonizacji dokonał w Asyżu 17 września 1253 roku papież Innocenty IV. Natomiast 8 maja 1254 roku nastąpiło podniesienie relikwii męczennika w Krakowie i ogłoszenie kanonizacji w Polsce. Stąd liturgiczne obchody ku czci św. Stanisława w Polsce przypadają właśnie na 8 maja (w Kościele powszechnym na 11 kwietnia - dzień męczeńskiej śmierci).
Śmierć biskupa była konsekwencją jego konfliktu z królem Bolesławem Śmiałym. Święty Stanisław został przez władcę niesłusznie oskarżony o zdradę i skazany na karę śmierci przez poćwiartowanie. Zabójstwa dokonano na krakowskiej Skałce podczas mszy świętej, którą biskup odprawiał. Święty stał się symbolem jedności narodowej w dobie rozbicia dzielnicowego. Wierzono bowiem, że tak jak cudownie „zrosły się” jego szczątki trzeciego dnia po śmierci, tak i Polska, za jego wstawiennictwem, ponownie scali swe ziemie w jeden organizm państwowy.
Pielgrzymowano do jego grobu nieprzerwanie także w czasach późniejszych, szczególnie podczas zaborów by modlić się o niepodległość ojczyzny.
Święty Stanisław wprawdzie nie doczekał się, tak jak św. Wojciech w Gnieźnie, monumentalnych romańskich spiżowych drzwi z kwaterami upamiętniającymi jego życie i męczeńską śmierć ale za to relikwie obu świętych spoczęły w podobnych barokowych relikwiarzach autorstwa jednego twórcy – złotnika gdańskiego Piotra van der Rennen. Obydwa relikwiarze artysta wykonał ze srebra i nadał im kształt trumienek. Na bokach przedstawił wybrane sceny z życia świętych. Na wieku relikwiarza gnieźnieńskiego umieszczona jest postać św. Wojciecha, a na krakowskim widnieją symbole władzy biskupiej – infuła oraz skrzyżowane – pastorał i krzyż.
Święty Stanisław w ikonografii przedstawiany jest w stroju pontyfikalnym z pastorałem, a także z mieczem, palmą męczeńską, postacią wskrzeszonego Piotrowina u stóp. Niekiedy bywał ukazywany z orłem – godłem Polski.
W 1963 roku papież Jan XXIII ustanowił św. Stanisława wraz ze św. Wojciechem i Najświętszą Maryją Panną Królową Polski głównymi patronami Polski. Święty patronuje nie tylko archidiecezji krakowskiej ale i gdańskiej, gnieźnieńskiej, poznańskiej i warszawskiej oraz diecezjom: chełmińskiej, lubelskiej, płockiej, sandomierskiej i tarnowskiej.
Uroczystości ku czci Świętego w grodzie podwawelskim mają charakter procesyjny. W przeszłości nie tylko odbywały się z okazji kolejnych rocznic jego śmierci ale też w przeddzień koronacji każdego nowego władcy Polski, który był zobowiązany odbyć pieszą pielgrzymkę pokutną z Wawelu na Skałkę. Było to symboliczne zadośćuczynienie za czyn króla Bolesława Śmiałego.
Majowe procesje tak bardzo wpisały się w tradycję krakowską i świadomość mieszkańców, że nie zaniechano ich nawet w trudnych momentach naszych dziejów – okresie zaborów czy czasach stalinowskich.
W godzinach rannych w niedzielę (w tym roku 10 maja) przy dźwiękach dzwonu Zygmunta uroczysta procesja wyrusza zwyczajowo z Wawelu na Skałkę. Przenoszone są w niej relikwie św. Stanisława (relikwiarz na głowę), a także św. Wojciecha i świętych związanych z Archidiecezją Krakowską (św. Jacka, św. Brata Alberta, św. Faustyny). Na dziedzińcu klasztoru oo. Paulinów na Skałce przy Ołtarzu Trzech Tysiącleci (poświęconym przez metropolitę krakowskiego kard. Stanisława Dziwisza 8 maja 2008 roku) odprawiana jest uroczysta msza święta, której przewodniczy i kazanie tradycyjnie wygłasza Prymas Polski. W tej szczególnej liturgii uczestniczą tysiące wiernych. Oprócz przedstawicieli Episkopatu Polski (bierze on udział w obchodach od 1969 r.) i duchowieństwa polskiego, obecni są zawsze prezydenci, wójtowie i burmistrzowie Małopolski z insygniami swojej władzy: berłami i łańcuchami oraz władze wojewódzkie, miejskie i samorządowe. Reprezentowany jest też Senat Papieskiej Akademii Teologicznej. Udział biorą także harcerze, policja, straż pożarna, wojsko i inni. Wszyscy zgromadzeni tworzą niezwykle barwną zbiorowość oddającą cześć Patronowi Polski w imieniu całego narodu.
Po nabożeństwie procesja tradycyjnie powraca z relikwiami do katedry na Wzgórze Wawelskie.
Tegoroczne obchody, jak przypomniał w swym wystąpieniu kard. Stanisław Dziwisz, odbyły się 930 lat po śmierci „patrona ładu moralnego i nieustraszonego obrońcy praw człowieka św. Stanisława” oraz w 30-tą rocznicę pierwszej pielgrzymki do Polski papieża Jana Pawła II. Wierni modlili się przede wszystkim o rychłą beatyfikację i kanonizację przybyłego do Rzymu - od grobu św. Stanisława do grobu św. Piotra – Jana Pawła II.
Podobnie jak uroczystości ku czci św. Wojciecha w Gnieźnie – jest to niezwykle ważne wydarzenie religijne w Polsce, w którym uczestniczą rzesze pielgrzymów i turystów. Podniosła procesja przyciąga nie tylko siłą tradycji historycznej ale niesie ze sobą przesłanie duchowe i szczególne przeżycia, które niewątpliwie daje pobyt w bliskim sercu wszystkich Polaków – Królewskim Mieście Krakowie.
 |
 |
Fot. Relikwiarz św. Stanisława na Wawelu,
dzieło Piotra van der Rennen (www.mbkp.info) |
Fot. Procesja św. Stanisława z Wawelu na Skałkę w Krakowie,
(J. Bednarczyk; PolskaLokalna.pl /Małopolska) |
|
