Recenzje

Autor recenzji: Izabela Wyszowska

Kreatywny wizerunek miasta Torunia - inspiracja dla turystyki miejskiej.
Toruń jest...jaki? Wizja miasta zależy od Ciebie.

     Toruń zwany Małym Krakowem lub Krakowem Północy, wpisany na prestiżową Listę Dziedzictwa Kulturowego UNESCO, chętnie odwiedzany przez turystów krajowych i zagranicznych, kilka lat temu doczekał się kolejnej publikacji pt. Toruń jest… jaki? Wizja miasta zależy od Ciebie autorstwa badaczy historii i sztuki, wielkich pasjonatów miasta - Katarzyny Kluczwajd i Andrzeja R. Skowrońskiego. Książka wydana staraniem Autorów i Stowarzyszenia Historyków Sztuki z okazji 777 urodzin miasta, wyróżniona w IX edycji Nagród Marszałka Województwa Kujawsko-Pomorskiego oraz Złotą Karetą "Nowości", odznacza się wyraźnie odmiennym charakterem od innych opracowań czy przewodników turystycznych traktujących o mieście Kopernika. Adresowana jest do przybywających gości, turystów, którym, "ukaże genius loci Torunia, pozwoli kształtować proces jego poznawania w zależności od zainteresowań" (s. 11). Torunianom z wyboru (m. in. studentom) posłuży do poszerzenia znajomości miasta, rdzennym mieszkańcom wskaże wiele "smaczków" ubarwiających jego obraz, ukazujących pełniejszy lub nowy jego wizerunek. Książka jest, w moim przekonaniu, przydatną lekturą dla wszystkich miłośników i dociekliwych, którzy wciąż mają niedosyt Torunia. Próbuje odpowiedzieć na pytanie - co decyduje o niezwykłości tego miasta? Dlaczego warto je poznać i odkrywać ciągle na nowo? Czytelnik może zastanowić się - jaki tak naprawdę jest "jego" Toruń, jak on go postrzega.
     Toruń jest… jaki? Wizja miasta zależy od Ciebie nie jest typowym przewodnikiem ani monografią. Może stanowić doskonałe uzupełnienie tradycyjnych przewodników. Zgodnie z intencją Autorów celowo nie prezentuje jednego, statycznego oblicza miasta, "wymaga aktywności czytelnika w kreowaniu tej wizji, poszukiwania i samodzielnego odkrywania, stawiania pytań" (s. 11). Zdaniem Katarzyny Kluczwajd - rodowitej torunianki - zgłębianie ducha miasta nie może ograniczać się do jego wyglądu, podobnie jest z poznawaniem człowieka - nie wystarczy do jego zrozumienia jedynie zewnętrzny, powierzchowny ogląd. Czytelnik może dowolnie wybierać ścieżki (trasy) według zaprezentowanych w publikacji wątków tematycznych, topografii, epok historycznych i stylów.
     Publikacja podzielono na dwie części. Pierwsza pt. Wątki tematyczne (trasy) prezentuje 28 pogłębionych esejów uszeregowanych według alfabetu. Wśród nich pojawiają się zarówno tradycyjnie poruszane i kojarzone powszechnie z Toruniem tematy ("Astronomiczne wątki", "Fortyfikacje toruńskie", "Gotyk na dotyk", "Krzyżackie wątki") jak i zupełnie "nowe", wyeksponowane przez Autorów m. in. "Anielskie wątki", "Filmowe wątki", "PRL-u ślady", "Ulice - nazwy ciekawe i dziwaczne", "Symbole Torunia", "Skarby plastyki i sztuki użytkowej" , "Egzotyczne wątki" i inne.
     Druga część książki pt. Hasła szczegółowe - obejmuje 154 hasła, także ujęte w porządku alfabetycznym, dotyczące różnych zagadnień - historycznych, społecznych, obyczajowych, zarówno potraktowanych w sposób poważny jak i humorystyczny, nie brakuje w nich licznych ciekawostek. Miejsce w tym zestawieniu znalazły szczegółowo opisane problemy skupiające się wokół zabudowy miejskiej (bramy miejskie, ulice, gospody, kamienice, kościoły), życia społecznego i codziennego, historii medycyny, żywienia, oraz legend i symboli itd. Autorzy nie stronili od problematyki współczesnej, co nie jest częstą praktyką w publikacjach prezentujących zabytkowe miasta, zazwyczaj bowiem najnowsza historia jest traktowana dość marginalnie w stosunku do wcześniejszych dziejów. Charakterystyczną cechą w obu częściach (w większości esejów i haseł) jest zaakcentowanie (poprzez pogrubienie) wszystkich "naj-" np. najwyższy, najstarszy, najlepszy itd. Tym zabiegiem Autorzy zapewne zamierzali wyraźnie podkreślić unikatowość Torunia pod wieloma względami.
Uzupełnieniem treści książki, a zarazem ułatwieniem dla czytelnika nie w pełni zorientowanego w dziejach Torunia, jest zamieszczona na końcu obszerna tabela zatytułowana: "Dzieje Torunia - od polityki po kulturę i sztukę - daty i fakty". Odnalezienie określonych zagadnień ułatwiają natomiast tabele nazwane "szukaczami", gdzie podano numery stron, na których omówione zostało dane zagadnienie w obrębie różnych esejów i haseł. Natomiast indeks "toruński" pomocny może być w odnalezieniu - budowli, dzielnic, instytucji, miejsc, nazw geograficznych, stowarzyszeń, zakładów itd. Przydatne w korzystaniu z publikacji są też sporządzone indeksy osób oraz nazw geograficznych. Popularnonaukowy charakter opracowania sprawia, iż nie zamieszczono spisu bibliografii, natomiast reklama publikacji naukowych wydanych przez Stowarzyszenie Historyków Sztuki może sugerować na jakiej bazie źródłowej oparli swą publikację K. Kluczwajd i A. R. Skowroński.
     Intrygujące pytania na rewersie okładki np. "Do czego służy budynek szafa?", "Czy w Toruniu była pustynia?", "Który z mostów przez Wisłę był pomnikiem?", "Który kościół miał wyglądem przypominać kamienicę?" powodują, że każdy kto z półki księgarskiej weźmie tę książkę do ręki natychmiast usiłuje w niej znaleźć odpowiedź na któreś z tych pytań. Atutem publikacji jest niewątpliwie zawarty w niej bogaty materiał ilustracyjny, choć szkoda, że czarno-biały.
     Wszechstronna, fachowo opracowana przez specjalistów książka, ze wszech miar jest godna polecenia dla wszystkich, którym bliski jest Toruń w kontekście jego bogatego dziedzictwa, w tym doskonalącym swój warsztat przewodnikom miejskim, pilotom, turystom kulturowym. Wszystkim, którzy poszukują niestandardowych informacji i pomysłów, kreatywnie podchodzą do zwiedzania, próbując stworzyć własny obraz tego wyjątkowego miasta by je lepiej poznać, odczuć i zrozumieć.