|
Paulina Ratkowska
Kontakt ze sztuką. Międzynarodowy Festiwal Teatralny „Kontakt” w Toruniu
Gdy zbliża się koniec maja, teatry rozpoczynają czas intensywnego podróżowania, ponieważ wraz z końcem sezonu teatralnego rozpoczyna się sezon na festiwale teatralne i wielkie przemierzanie kraju wzdłuż i wszerz. Od wielu już lat Toruń jest jednym z pierwszych przystanków na ich trasie i jednym z najważniejszych.
Historia toruńskiego festiwalu „Kontakt” rozpoczęła się w 1991 roku, kiedy ówczesna dyrektor lokalnego teatru im. W. Horzycy postanowiła przywrócić miastu teatralne święto. Już w 1958 roku bowiem w Toruniu powołano do życia Festiwal Teatrów Polski Północnej, który miał być forum i miejscem wymiany myśli teatrów państwowych, zlokalizowanych w 6 północnych województwach. Przez lata teatry ze Szczecina, Koszalina, Gdańska, Olsztyna, Elbląga, Białegostoku, Grudziądza, Bydgoszczy i Torunia spotykały się i rywalizowały na toruńskiej scenie. W latach 1980., wraz z rozpoczęciem przemian społeczno-politycznych w Polsce, wyczekiwany dotychczas przez publiczność festiwal, mocno stracił na nośności. Próby jego przekształcenia nie spotkały się z przychylnym przyjęciem ze strony widzów, mniejsze ośrodki straciły na znaczeniu, a ich poziom artystyczny mocno podupadł. Na domiar złego coraz liczniej zaczęły się pojawiać imprezy o bardziej komercyjnym nastawieniu, z którymi festiwal nie potrafił konkurować. Jego ostatnia edycja odbyła się w sezonie 1988/89.
W kalendarzu kulturalnym Torunia odczuło się wówczas brak poważnej imprezy teatralnej i dlatego w maju 1991 roku, wykorzystując możliwości jakie przyniósł nowy ustrój, odbyła się pierwsza edycja Międzynarodowego Festiwalu Teatralnego „Kontakt”. Początkowo miał on umożliwiać konfrontację dokonań twórców teatralnych z Europy Środkowo-Wschodniej, zapraszano więc artystów z byłych republik radzieckich (przede wszystkim – nadbałtyckich), Rosji oraz Polski. W kolejnych latach poszerzono jego zasięg geograficzny i prezentowano spektakle również z Europy Zachodniej (Niemiec, Holandii, Wielkiej Brytanii, Hiszpanii, Węgier, Bułgarii, Rumunii i in.), a nawet z innych kontynentów (Australii; Azji – z Chin, Korei Południowej, Wietnamu; Ameryki – z USA). Festiwal ma charakter konkursu, chociaż nie biorą w nim udziału wszystkie zaproszone spektakle. Artyści są oceniani przez międzynarodowe jury złożone z krytyków, teatrologów, praktyków teatralnych i organizatorów życia teatralnego, które ocenia spektakl jako całość. Przyznawane są trzy główne nagrody festiwalowe, ale ma miejsce także fundowanie nagród przez osoby prywatne czy niezależne instytucje. Impreza rozrasta się coraz bardziej, a nurtowi teatralnemu towarzyszy coraz więcej eventów dodatkowych – wystawy plastyczne, koncerty, projekcje filmowe, spotkania z twórcami i artystami, promocje nowości wydawniczych.
Od pierwszej edycji festiwalu do dnia dzisiejszego włącznie, spektakle chcące znaleźć się w programie imprezy, są starannie selekcjonowane i dobierane do myśli przewodniej danej edycji przez komisję kwalifikacyjną.
Dzięki pierwszej dyrektorce festiwalu, Krystynie Meissner, polski widz poznał wybitnych twórców z sąsiednich krajów, m.in. Eimunstasa Nekrosiusa, Oskarasa Korsunovasa, Christopha Marthalera czy Franka Castorfa. Edycje przez nią organizowane charakteryzowały się nieustannym poszukiwaniem nowości i eksperymentu teatralnego, przedstawienia organizowano w salach oraz w przestrzeniach otwartych, niektóre kończyły się niezwykłym sukcesem, inne spektakularną klęską, ale na kolejne odsłony „Kontaktu” czekał cały świat teatralny i publiczność – zarówno ta lokalna jak i ta z odległych zakątków kraju licznie zjeżdżająca do Torunia na 5 dni pod koniec maja.
Od kiedy imprezą zarządzają Jadwiga Oleradzka oraz Andrzej Bubień festiwal mocno zmienił swój charakter. Jego dyrektorzy wolą postawić na znane i sprawdzone grupy oraz spektakle. Dzięki temu „Kontakt” okrzepł, jego poziom jest bardziej wyrównany i przewidywalny, utyskiwać można jedynie na brak elementu zaskoczenia, otwarcia, poszukiwania nowości.
W czasie festiwalu, oprócz artystów i publiczności, w Toruniu goszczą także międzynarodowi obserwatorzy – praktycy teatralni, krytycy, studenci szkół teatralnych, organizatorzy europejskich festiwali teatralnych (m.in. Londyńskiego LIFT, Wiener Festwochen, czy festiwalu edynburdzkiego), a także dziennikarze radiowi i telewizyjni, głównie z Polski, Rosji, Litwy, Estonii, Białorusi i Ukrainy. Liczba tych osób przewyższa obecnie nawet rozmiar zjeżdżającej do miasta publiczności, co świadczy o zmianie rozłożenia akcentów ze strony organizatorów.
Organizatorzy festiwalu kładą coraz większy nacisk na pełen profesjonalizm imprezy, który wysoko oceniany jest przez specjalistów. Równocześnie jednak impreza nie wychodzi naprzeciw oczekiwaniom przeciętnego widza. Co prawda nadal na „Kontakt” należy kupować bilety najlepiej z co najmniej miesięcznym wyprzedzeniem, bowiem gdy tylko pojawią się w sprzedaży, „rozchodzą się jak świeże bułeczki”, a na spektakle zawsze wpuszczany jest nadkomplet widzów (od 25 do 40 osób ponad oficjalną liczbę miejsc na salach), a przed drzwiami nadal pozostaje sporo tych, którzy muszą „odejść z kwitkiem”. Procentowy udział osób z szeroko pojętego (geograficznie i zawodowo) tzw. „świata teatralnego” oraz zwykłych widzów przemawia na korzyść tych pierwszych.
„Kontakt” to bezsprzecznie wydarzenie na skalę krajową. To jeden z „naj” festiwali teatralnych w kraju, tj.: najambitniejszych, najbardziej profesjonalnych, najbardziej wyczekiwanych, najbardziej obleganych i najszerzej dyskutowanych. Dlatego na koniec maja, kto chce mieć kontakt z najwyższych lotów sztuką teatralną powinien wybrać się do Torunia.
|
