|
Izabela Wyszowska
Uroczystości odpustowe ku czci św. Wojciecha w Gnieźnie
Gniezno niezmiennie od ponad tysiąca lat pielęgnuje tradycję kultu pierwszego Patrona Polski – świętego Wojciecha. Istotnym faktem, który zapoczątkował rozwój kultu było wykupienie i pochowanie z należną czcią ciała Świętego, dokonane przez władcę Bolesława Chrobrego, wkrótce po męczeńskiej śmierci, którą biskup Wojciech poniósł z rąk pogańskich Prusów w 997 roku podczas swej misji chrystianizacyjnej.
Te wydarzenia, jako szczególnie znaczące, utrwaliła ikonografia średniowieczna na kwaterach romańskich Drzwi Gnieźnieńskich (XII w.) ilustrujących żywot św. Wojciecha. Żaden inny święty nie doczekał się podobnego upamiętnienia swego życia i działalności.
Kanonizacja Męczennika odbyła się krótko po śmierci - już w 999 roku. Jego kult szybko rozprzestrzenił się na terenie ówczesnej Europy. W Niemczech za sprawą cesarza Ottona III – pierwszego historycznie udokumentowanego pielgrzyma przybyłego w 1000 roku do grobu św. Wojciecha. Wkrótce Świętemu zaczęto oddawać cześć także i w Czechach, na Węgrzech, we Włoszech i Dalmacji. W Polsce natomiast głównymi ośrodkami kultu obok Gniezna stały się pierwsze klasztory benedyktyńskie oraz kościoły obdarzone przez Bolesława Chrobrego i jego następców relikwiami Świętego w Poznaniu, Kaliszu, Krakowie, Płocku.
Do Gniezna, najstarszego polskiego sanktuarium, podążały przez wieki rzesze pątników – królowie, książęta, duchowieństwo i lud polski. Odbywane były pielgrzymki pokutne (Bolesław Krzywousty w 1113 roku po dokonanym bratobójstwie), błagalne (Przemysł II – przed uzyskaniem korony był w Gnieźnie siedmiokrotnie), dziękczynne (Władysław Jagiełło – po zwycięskiej bitwie pod Grunwaldem w 1410 roku). Duchowni, władcy, wielcy wodzowie składali jako wota cenne dary w postaci fundowanych paramentów – zwłaszcza relikwiarzy (np. Zygmunt III Waza) oraz trofeów wojennych (np. chorągwi zdobytych na polach bitewnych – hetman Jan Zamoyski), przypisując swe zwycięstwa i pomyślność wstawiennictwu świętego Wojciecha.
Współcześnie postacią szczególną, z szeregu wybitnych pielgrzymów przybywających do Gniezna, był Papież Jan Paweł II, który po objęciu Stolicy Piotrowej podczas pierwszej swej pielgrzymki do Ojczyzny nawiedził Grób św. Wojciecha (3.06.1979 r.).
Przypadająca w bieżącym roku 30-ta rocznica tego wydarzenia była, obok jubileuszu 1010-lecia kanonizacji św. Wojciecha i 30-lecia uzyskania sakry biskupiej przez Prymasa Polski kard. Józefa Glempa, osią przewodnią uroczystości odpustowych w Gnieźnie odbywających się w dniach 25-26 kwietnia.
Na ten jeden z najważniejszych i największych w Wielkopolsce eventów religijnych corocznie przybywa kilka tysięcy wiernych zarówno z pobudek religijnych jak również w celu zobaczenia tego niecodziennego spotkania hierarchów kościoła, przedstawicieli władz państwowych i samorządowych, parlamentarzystów, reprezentantów środowisk naukowych i kulturalnych, liderów, członków organizacji, stowarzyszeń katolickich oraz duszpasterstw środowiskowych przybyłych z Polski i z zagranicy.
Obchody odpustowe ku czci św. Wojciecha rozpoczynają się zawsze w sobotę po 23 kwietnia (liturgicznym wspomnieniu św. Wojciecha), o godzinie 19.30 nieszporami w katedrze gnieźnieńskiej. Modlitwy poprzedza uroczyste wniesienie do prezbiterium srebrnej trumienki-relikwiarza św. Wojciecha (kopii służącej celom procesyjnym). Zwyczajowo, po homilii, Prymas Polski kard. Józef Glemp dokonuje poświęcenia płaszczy dla nowych członków Towarzystwa św. Wojciecha. Nabożeństwo kończy się już o zmroku, około godziny 20.30. W podniosłym nastroju z katedry wyrusza, przez Drzwi Gnieźnieńskie, uroczysta procesja z relikwiami Świętego Patrona (oraz innych świętych i błogosławionych polskich) prowadząca ulicami miasta do kościoła św. Michała Archanioła na Wzgórzu Zbarskim. Według tradycji tam bowiem zatrzymał się orszak wiozący wykupione ciało św. Wojciecha. Po wystąpieniach biskupów przed wejściem do świątyni, następuje całonocne czuwanie wiernych przy relikwiach.
Następnego dnia około godziny 9.00 relikwie Męczennika przenoszone są w procesji z powrotem, na plac u stóp katedry, gdzie o 10.00 odbywa się uroczysta Suma Pontyfikalna.
Tradycyjnie w czasie tej mszy świętej Prymas Polski poświęca i przekazuje księgi Pisma Świętego przedstawicielom młodzieży, a nuncjusz apostolski błogosławi i nakłada krzyże misyjne grupie duchownych oraz świeckich udających się na misje. Pierwszy raz uczynił tak Jan Paweł II przed trzydziestu laty podczas swojej pierwszej wizyty w Gnieźnie. Powtórzono tę ceremonię w 1997 roku, przy okazji drugiej pielgrzymki. W 1998 roku natomiast dzięki inicjatywie abpa Henryka Muszyńskiego weszła ona na stałe do programu corocznych gnieźnieńskich uroczystości odpustowych.
Obchody kończą się po południu (godz. 16.00) drugimi Nieszporami o św. Wojciechu, po których udzielane jest specjalne błogosławieństwo dla dzieci.
W tegorocznych uroczystościach wzięło udział około czterdziestu przedstawicieli Episkopatu Polski, a także duchowni zagraniczni. W gronie polskich hierarchów kościoła znaleźli się m.in. Prymas Polski kard. Józef Glemp, abp Józef Kowalczyk – nuncjusz apostolski w Polsce, kard. Stanisław Dziwisz z Krakowa, abp Józef Michalik z Przemyśla - przewodniczący Konferencji Episkopatu Polski, abp Stanisław Gądecki z Poznania, abp Kazimierz Nycz z Warszawy i inni.
Z inicjatywy Metropolity Gnieźnieńskiego abpa Henryka Muszyńskiego w tym roku po raz pierwszy przybyła prawie tysięczna grupa pielgrzymów z parafii noszących wezwanie św. Wojciecha. Znaleźli się w niej reprezentanci dziewiętnastu polskich diecezji (31 parafii). Sporą część stanowili też wierni z parafii świętowojciechowych spoza granic Polski - z Niemiec, Czech, Słowacji, Rosji, Litwy i Ukrainy. Dla tej grupy pielgrzymów zorganizowane było sympozjum na temat postaci św. Wojciecha. Prelegenci starali się przede wszystkim ukazać znaczenie życia i nauki św. Wojciecha w kontekście dzisiejszych przemian i trwającego procesu jednoczenia się Europy. W ramach program turystycznego gościom zapewniono zwiedzanie czołowych zabytków miasta.
W obchodach odpustowych jak zwykle licznie wzięła udział także i młodzież z dorocznej pieszej Pielgrzymki Młodych do Grobu św. Wojciecha.
Uroczystości ku czci św. Wojciecha ze względu na swą długą tradycję dają pątnikom poczucie ciągłości historycznej, narodowej, regionalnej ale także wspólnoty z innymi narodami. Rzesze wiernych oraz turystów polskich i zagranicznych przyciąga zarówno postać samego Świętego jako Patrona Polski i Europy, jak i zachowane dziedzictwo kulturowe na Wzgórzu Lecha ze wspaniałą katedrą – Pomnikiem Historii – na czele. Wyjątkowy klimat tego religijnego eventu daje poczucie łączności teraźniejszości z przeszłością. Warto aby każdy choć raz wziął udział w tych obchodach niosących niepowtarzalne wrażenia. Wieczorna procesja przy dźwiękach pieśni i dzwonów oraz nocne czuwanie przy relikwiach św. Wojciecha pozostają w pamięci na całe życie.
www.archidiecezja.pl
www.gniezno.eu
www.wiara.pl
www.ekai.pl/diecezje
|
