|
Łukasz J. Kędziora Plener z nauką w
tle
15. Piknik Naukowy Polskiego Radia i Centrum Nauki Kopernik
Warszawa 28 maja 2011.
W roku 1985 na antenie programu pierwszego TVP pojawił się Wiktor
Niedzicki i jego kultowy już program Laboratorium. I chociaż
początkowo wróciły traumatyczne wspomnienia związane z lekcjami
fizyki i niekończącymi się ciągami obliczeń, a w głowach zaczęły
wirować wzory i kotłować jednostki, to jednak każdy kolejny odcinek,
jak za dotknięciem czarodziejskiej różdżki, wymazywał te wspomnienia.
Okazało się, że nauka może być ciekawa, żeby nie powiedzieć po prostu
„fajna”. Teoria ustąpiła pola praktyce, a interesujące
doświadczenia sprawiały, że wprost nie można było oderwać się od
ekranu telewizora. Podobne oswajanie nauki doczekało się również
swojej plenerowej odsłony. Miało to miejsce co prawda dopiero w
połowie lat dziewięćdziesiątych XX wieku i z telewizyjnym
Laboratorium – poza tematyką – nie miało nic
wspólnego. W tym roku Piknik Naukowy, bo o nim tutaj mowa,
doczekał się swojego małego jubileuszu i odbędzie się po raz
piętnasty, 28 maja w warszawskim Parku Marszałka Rydza-Śmigłego.
Zorganizowanie tego typu imprezy to autorski pomysł trójki ludzi:
prof. Łukasza Turskiego z Centrum Fizyki Teoretycznej PAN, Roberta
Firmhofera oraz Krystyny Kępskiej-Michalskiej z Polskiego Radia. Tę
niezwykle interesującą koncepcję udało się zrealizować po raz
pierwszy 14 czerwca 1997 roku na Rynku Nowego Miasta, pod nazwą
używaną aż do 2008 roku: Piknik Naukowy Polskiego Radia BIS.
Obecnie wszyscy uczestnicy bawią się i uczą zarazem na Pikniku
Naukowym Polskiego Radia i Centrum Nauki Kopernik. W
inauguracyjnej imprezie roku 1997 wzięło udział nie tak wiele, bo
zaledwie siedemnaście warszawskich instytucji naukowych i
dydaktycznych. Kiedy porównamy tę ilość z liczbą około 250 (!)
instytucji, które biorą udział w pikniku obecnie, jesteśmy w stanie
ocenić niezaprzeczalny fakt ogromnego sukcesu, jaki osiągnął
warszawski event.
Na przestrzeni tych czternastu lat impreza mocno ewoluowała.
Zwiększała się nie tylko ilość wystawców, ale rosła także liczba
zagranicznych przedstawicielstw, które gościły na festiwalu. Stolicę
naszego kraju zdążyli już odwiedzić przedstawiciele świata nauki m.
in. z Austrii, Belgii, Bułgarii, Chin, Czech, Danii, Egiptu, Estonii,
Finlandii, Francji, Grecji, Irlandii, Litwy, Maroka, Portugalii,
Republiki Federalnej Niemiec, Rosji, Słowacji, Słowenii, USA,
Szwecji, Węgier, Wielkiej Brytanii czy Włoch. Wprost proporcjonalnie
do liczby atrakcji rosło również grono zainteresowanych Piknikiem:
z 3 tys. uczestników na starcie do około 150 tys. obecnie.
Niezależnie od wieku i płci plenerowe spotkania z nauką cieszą się
ogromną popularnością. Od roku 2001 impreza organizowana jest zgodnie
z określonym wcześniej motywem przewodnim, który zmienia się co roku.
Pierwszym była myśl Czym zaskoczy nas świat ?, a w ubiegłym
roku np. Wielki Mikro Świat.
Naturalnym wydaje się być, że Piknik ma przede wszystkim na
celu popularyzację nauki. Ale i udowodnienie, że nauka to coś więcej
niż tylko żmudne studiowanie opasłych tomów. Dlatego organizatorzy
zapraszają wszystkich uczestników do przedniej zabawy, proponując im
jednocześnie niezapomnianą przygodę. Festyn jednak ma do zaoferowania
swoim uczestnikom nie tylko zwyczajne fajerwerki, nawet jeśli są to
faktycznie efektowne pokazy, to ich pierwszorzędnym celem jest
ułatwić widzom zrozumienie mechanizmów, które rządzą otaczającym nas
światem. Często przy tym procesów zupełnie i dosłownie
„przyziemnych”, na co dzień niezauważalnych. Można tu
dowiedzieć się, na jakiej zasadzie działa termo-aktywna odzież
chroniąca przed zimnem, spróbować wykonać własną torbę ekologiczną,
czy zrobić własną kartkę papieru. Ale można też bliżej przyjrzeć się
wielu – czasami tylko z pozoru – dużo bardziej
skomplikowanym procesom. Przekonać się, czym jest automatyczna
identyfikacja tożsamości: jak działają urządzenia weryfikujące
widoczne i niewidoczne gołym okiem cechy człowieka (tęczówkę, odcisk
palca, podpis odręczny, układ żył palca czy geometrię dłoni). Co
więcej, 14. edycja imprezy umożliwiła „przy użyciu prostych
odczynników chemicznych samodzielne wyizolowanie DNA z własnych
komórek, a probówkę można było zabrać do domu”1.
Na festiwalu obecne są chyba wszystkie dyscypliny naukowe. Stwarza on
powszechnie dostępną okazję do poszerzenia wiedzy zarówno z dziedzin
ścisłych, przyrodniczych, jak i społecznych czy humanistycznych.
„Instytucje naukowe, uczelnie, instytuty badawcze, muzea i
instytucje kultury, fundacje związane z nauką oraz koła naukowe
prezentują tu swoje osiągnięcia oraz odsłaniają kulisy swojej
codziennej pracy”2.
Program Pikniku dostosowany jest także do zróżnicowanego wieku
odwiedzających festiwalowe namioty. Najwięcej entuzjazmu wiąże się
oczywiście z odwiedzinami najmłodszych gości i także dla nich
organizatorzy i wystawcy przygotowują specjalne atrakcje. Jednakże
chyba każdy bez wyjątku z zainteresowaniem obejrzy ogień reagujący na
fale dźwiękowe, latające okręgi dymne i wybuchy chemicznych wulkanów
oraz zagra w atomowe kręgle, rozpuści szkło w wodzie, nabije chmurę
w… butelkę, czy zagra na laserowej harfie.
W tym roku pietnasta edycja imprezy odbędzie się pod hasłem: Wolność.
Odwołując się do szerokiego zakresu znaczeniowego pojęcia – jak
możemy przeczytać na stronie organizatora – motyw może
traktować zarówno o wolności myśli, wolności dostępu do informacji,
wolności badań naukowych, czy wolności wyboru drogi życiowej.
Celowość wyboru właśnie takiego tematu była jeszcze bardziej złożona.
Pod hasłem Wolność odbywa się tym czasie w Warszawie
konferencja ECSITE (Europejska Sieć Centrów i Muzeów Nauki). Z
tego względu organizatorzy zapragnęli połączyć klamrą tematyczną oba
wydarzenia. A owa piknikowa Wolność - w tym przypadku wolność
dostępu do wiedzy - naprawdę odsłoni przed uczestnikami festiwalu
niejedną tajemnicę. Eksperymenty i doświadczenia – zarówno
proste, związane z archeologią czy fizyką niskich temperatur, jak i
najnowsze dokonania współczesnych uczonych - dzięki największej w
Europie imprezie plenerowej tego typu przestaną być dla wielu już
tylko enigmatycznie brzmiącymi terminami.
Szczegółowe informacje, w tym plan Pikniku można znaleźć na
stronie www.pikniknaukowy.pl
1
Piknik Naukowy Polskiego Radia i Centrum Nauki Kopernik. W: www.pikniknaukowy.pl
[dostęp 2011-04-13]
2
Ibidem.
|
